Mistrzostwo koordynacji – rozwój małej motoryki u dziecka do 6 lat

Co to jest mała motoryka? To, zgodnie z definicją, drobne ruchy odnoszące się głównie do ruchów rąk, zwanych również małymi ruchami mięśni, które polegają na ruchu tychże, dotycząc dłoni i palców w celu wykonania określonych zadań. Istotą tej zdolności jest koordynacja ręce-oczy-mózg. W przypadku dzieci chodzi o doskonalenie w różnych czynnościach wspierających rozwój, jak trzymanie przedmiotów, pisanie, rysowanie itp. Zdolność motoryczna jest ważną podstawą dla tych czynności i ważnym wskaźnikiem oceny rozwoju dzieci.

Znaczenie rozwoju małej motoryki

Ręka ma bardzo ścisły związek z ludzkim mózgiem. Z jednej strony przy wykonywaniu drobnych ruchów wymaga udziału wzroku, słuchu, dotyku i innych zmysłów, z drugiej strony ruchy rąk i palców mogą aktywizować więcej obszarów mózgu. Jak widać, działa to w obie strony. Rozwój motoryki małej może sprzyjać rozwojowi wzroku, słuchu, dotyku i innych zmysłów, a także znacznie pomóc w rozwoju języka, wyobraźni czy logicznego myślenia. 

Dobrze rozwinięte umiejętności motoryczne to ważna część inteligencji dziecka i ważny wskaźnik rozwoju układu nerwowego. Istnieje związek pomiędzy rozwojem wczesnej motoryki małej a procesem rozwoju poznawczego mózgu. Płynny i efektywny rozwój wczesnych umiejętności motorycznych może być korzystny dla wczesnej dojrzałości struktury i funkcji mózgu, sprzyjając w ten sposób rozwojowi systemu poznawczego. Jednocześnie zachodzi wzajemna relacja między umiejętnościami motorycznymi dzieci a wynikami w nauce.

Jakie czynniki wpływają na rozwój małej motoryki?

Aby wesprzeć harmonijny rozwój dziecka, rodzice powinni umożliwić dziecku doświadczanie chwytania, łapania, poklepywania, uderzania, stukanie, szczypania, skręcania, kopania... Wszystko to pomaga bowiem w stymulowaniu umiejętności motorycznych dziecka na różnych etapach jego rozwoju. 

 

Jak wspierać małą motorykę dziecka?

Rodzice i opiekunowie powinni umożliwiać dziecku zabawę w obrębie ruchów precyzyjnych. To, co jest ważne, to by elementy nie były zbyt drobne – ze względu na ryzyko zadławienia – ale pod uważnym okiem rodzica warto bawić się stymulując dłoń i palce i trenować koordynację oczy-ręce. 
Dobra koordynacja to lepsza zabawa, a w przyszłości zdecydowanie wyższe prawdopodobieństwo sukcesu szkolnego.


Cechy małej motoryki:

0-1 miesięcy 
■ niezdarne i drżące ruchy ramion;
■ podnoszenie rąk w zasięg wzroku lub przykładanie do ust.
Sugestie zabaw/aktywności:
    •    Nie zakładaj dziecku rękawiczek, pozwól mu swobodnie machać rękami, dotykać i badać.
    •    Dbaj o różnorodność materiałów, z których są przedmioty w otoczeniu dziecka, aby stymulować rozwój dotyku dłonią.
2–3 miesiące 
■ otwieranie i zaciskanie obu dłoni;
■ wkładanie dłoni do ust;
■ używanie dłoni do manipulowania przedmiotami 
■ trzymanie i potrząsanie małymi zabawkami.
Uwaga: Dzieci szczególnie lubią ssać swoje rączki. Jest to nieunikniony etap rozwoju dziecka. Rodzice nie powinni przeszkadzać dziecku w odkrywaniu świata, ale muszą zwracać uwagę na częste mycie rąk, aby utrzymywać je w czystości.
Sugestie zabaw/aktywności:
    •    Połóż przed dzieckiem głośne (nie za głośne) zabawki, takie jak grzechotka, i pokaż mu, jak sprawić, by grzechotka wydała dźwięk. Na początek zalecana jest delikatna i zapewniająca dobry chwyt.
    •    Już jednomiesięczne dziecko może się nią bawić ćwicząc chwytanie.
    •    Jednym z ulubionych miejsc zabaw niemowląt jest mata z elementami sensorycznymi. 
    •    Przydaje się miękka piłka sensoryczna – dopasowana wielkością i ciężarem do wieku i możliwości dziecka.
4–7 miesięcy 
■ używanie jednej ręki do chwytania rzeczy;
■ przekładanie przedmiotu z jednej ręki do drugiej;
■ chwytanie przedmiotu nie ściskając go
Sugestie zabaw/aktywności:
    •    Aby zapewnić dziecku więcej możliwości chwytania, możesz 3-5 razy dziennie wieszać zabawki lub małe balony lub elementy z dzwonkami paskami nad łóżeczkiem i zachęcać dziecko do chwytania.
    •    Podczas zabawy zabawkami z dzieckiem celowo podawaj zabawkę tylko do jednej ręki dziecka, a następnie pokaż, jak przełożyć zabawkę z tej ręki do drugiej
    •    Nadal można bawić się zabawkami zalecanymi wcześniej.
    •    Polecam zabawę przedmiotami różnych fakturach i rozmiarach.  Ważne jest, aby dziecko mogło je z łatwością chwytać lub ugniatać. Ćwiczenia dotykowe na fakturach, takich jak kulki, wypustki, pierścienie, zagłębienia itp. Stymulują skoordynowany rozwój mózgu i ciała.
8–12 miesięcy 
■ kciukiem i palcem wskazującym szczypanie rzeczy, ściąganie skarpetki;
■ pukanie o siebie dwoma zabawkami;
■ wkładanie przedmiotu do pojemnika i wyjmowanie go;
■ dobrowolne puszczanie przedmiotów;
■ szturchanie palcem wskazującym, naciskanie takich przedmiotów, jak przyciski, przełączniki;
■ starania, by naśladować rysowanie.
Sugestie zabaw/aktywności:
    •    Stopniowo poprowadź dziecko do samodzielnego jedzenia, zaczynając od jedzenia palcami i powoli wprowadzając łyżkę;
    •    Zawsze możesz przygotować małe kawałki owoców i potraw, takich jak jagody (przekrój na pół, zwróć uwagę na rozmiar), aby dzieci mogły same chwycić i zjeść;
    •    Można przygotować zestaw klocków, które dzieci mogą powalić i zbudować. Ćwiczą dzięki temu delikatne ruchy. Klocki raczej większe i nadające się budowli przestrzennych posłużą do zabawy przez długi czas.
1–2 lata 
■ oddzielne chwytanie przedmiotów w obie ręce;
■ ustawianie 4 klocków, a następnie burzenie ich;
■ wielokrotnie otwieranie i zamykanie przedmiotów takich,  jak pudełka;
■ podnoszenie toczącej się piłki lub innych poruszających się obiektów;
■ naciskanie klamki i przewracanie stron książki;
■ wkładanie okrągłego klocka (walca) do otworu;
■ malowanie i rysowanie.
Gdy dziecko ma prawie 2 lata, gdy jego koordynacja fizyczna poprawia się, może spróbować bardziej skomplikowanych zabaw, takich jak:
■ origami (jeśli go uczysz);
■ wkładanie dużego kwadratowego klocka w odpowiednie otwory (jest to trudniejsze niż okrągłe z powodu konieczności dopasowania rogów);
■ budowanie wieży z 5-6 klocków;
■ Segregowanie kilku zabawek i tworzenie z nich zbioru;
■ ugniatanie kształtów z plasteliny, modeliny itp.;
■ używanie kubeczka do picia wody i łyżki do jedzenia.
Polecane zabawki:
    •    Klocki drewniane i plastikowe (mogą być to zestawy tematyczne) np. ogrody zoologiczne, samochody itp., Które mogą ćwiczyć delikatne ruchy i wyobraźnię przestrzenną dzieci.
    •    Kolorowe masy plastyczne
    •    Warzywa i owoce z materiału
    •    Kolorowe kredki dla dzieci. 
2–3 lata 
■ rysowanie pionowych linii, poziomych linii i okręgów ołówkiem lub kredkami;
■ przewracanie kartki w książce strona po stronie;
■ zbudowanie wieży z 6 bloków;
■ trzymanie długopisu/ołówka w pozycji do pisania;
■ zakręcanie lub odkręcanie korka butelki, gałki w drzwiach;
■ obracanie uchwytu.
Polecane zabawki:
Dziecko rozpoznaje i uczy się korzystać z tych narzędzi podczas zabawy, co znacznie poprawia umiejętności praktyczne i ćwiczy delikatne ruchy dłoni.
3–4 lata 
■ budowanie z klocków, zabawa przy tablicy, nawlekanie drewnianych koralików;
■ składanie prostych puzzli (4-5 dużych elementów);
■ kolorowanie kredkami lub kredą;
■ budowanie zamków z piasku;
■ wlewanie wody do pojemników o różnych rozmiarach;
■ wkładanie i zdejmowanie ubrania z dużymi zamkami błyskawicznymi, guzikami.
Dzieci umieją nie tylko poruszać każdym palcem indywidualnie, ale także koordynować czynności kilku palców. Oznacza to, że nie trzymają już kredek pięściami, ale jak dorosły, kładąc kciuk po jednej stronie, a pozostałe palce po drugiej stronie.
Charakterystyka zdolności motorycznych dzieci 3-letnich
■ rysowanie kwadratowych, okrągłych, dużych liter;
■ rysowanie postaci, podczas rysowania wskazywanie 2-4 części ciała;
■ używanie nożyczek.
Możesz nauczyć swoje dziecko używania narzędzi dla dorosłych jako zachęty. Jeśli masz okazję użyć prawdziwego śrubokręta, lżejszego młotka, trzepaczki do jajek i narzędzi ogrodniczych,  maluch bardzo to polubi. Oczywiście podczas całego procesu musisz na dziecko uważać.
Malowanie, wycinanki, wyklejanki itp. to dobre sposoby na ćwiczenie umiejętności motorycznych.
4–5 lat 
■ rysowanie trójkątów i innych figur geometrycznych oraz pisanie liter;
■ rysowanie małych ludzi z ciałami, używanie akwareli i malowanie;
■ samodzielne ubieranie, rozbieranie i pójście do toalety;
■ korzystanie z widelca, łyżki i noża stołowego.
Jest teraz w pełni zdolne do samodzielnego dbania o siebie – mycia zębów bez zbytniej pomocy,  ubieranie się czy nawet zawiązywania butów. Obserwuj uważnie, kiedy rysuje i zobacz, jak w skupieniu i ostrożnie używa rąk.
Dziecko nauczyło się rysować ludzi, a teraz umie także rysować główne rysy twarzy: dwoje oczu, nos i usta. Co najważniejsze, dzieci mogą teraz świadomie rysować postacie. Ponieważ zdolność kontroli obu rąk jest coraz silniejsza, bardziej interesuje je twórczość artystyczna i czynności manualne.

Artykuł powstał z udziałem marki KINDER Niespodzianka