Partykuła potrafi sprawiać kłopoty, nie tylko jeśli chodzi o prawidłową pisownię. Problemem bywa też zrozumienie, czym właściwie jest partykuła i jaką rolę pełni w języku polskim.
Spis treści:
Zgodnie z definicją z zakresu językoznawstwa partykuła to nieodmienna część mowy. Tak jak spójnik, przysłówek, przyimek i wykrzyknik, partykuła nie odmienia się przez przypadki, liczby czy rodzaje. Z reguły partykuła nie występuje samodzielnie. Wyraz „partykuła” dosłownie oznacza: cząstkę, fragment (łac. particula).
Partykuły dzielimy na:
Powyższa klasyfikacja ma na celu pokazać, że partykuł w języku polskim jest na tyle dużo, że dają się pogrupować ze względu na swój charakter.
Partykuły w języku polskim używamy, kiedy chcemy nadać swej wypowiedzi moc lub uwydatnić któreś ze słów. Innymi słowy, dzięki partykułom każde zdanie może zyskać na wyrazistości. I wywrzeć większe wrażenie na kimś, z kim rozmawiamy lub wymieniamy wiadomości pisemne.
Wiedząc, co to jest partykuła, łatwo stwierdzić, że z tą częścią mowy spotykamy się dość często i wcale nie tylko na lekcjach języka polskiego czy podczas czytania obowiązkowych lektur szkolnych. Rozmaitych partykuł używają twórcy reklam, rodzice i nauczyciele a także młodzież i dzieci. Jedni mniej, inni bardziej świadomie sprawiają, że to, co mówią, brzmi po prostu dobitniej. Bardziej groźnie lub... bardziej zabawnie, w zależności od sytuacji.
Porównajmy pary wypowiedzi, w jednej użyto partykuły, w drugiej nie:
Pod względem użycia partykułę można porównać do wykrzyknika – pozwala bowiem również podkreślić emocjonalność wypowiedzi, wskazywać np. na zniecierpliwienie (Chodźże wreszcie!), niepewność (Chyba zdążymy jeszcze upiec pierniki.) i inne uczucia.
Posługiwanie się partykułami w mowie sprawia mniej kłopotów niż podczas pisania. Pisząc, musimy znać zasady pisowni partykuł. Wiedzieć, kiedy trzeba pisać je łącznie lub rozłącznie.
Obowiązuje w przypadku partykuł -ż, -że, -li
Przykłady:
Obowiązuje w przypadku partykuł, które są osobnymi wyrazami, jak np. tylko, nie, właśnie, czy
Przykłady:
Zasada dotycząca pisowni partykuły -by, -bym, -byśmy, -byście jest bardziej problematyczna.
Razem (łącznie) piszemy je zawsze, gdy występują z osobową formą czasownika.
Przykłady:
Osobno (rozłącznie) piszemy partykułę by, z nieosobowymi formami czasownika (np. wybrano, wysłano, zdjęto, podjęto) lub innymi nieosobowymi formami gramatycznymi.
Przykłady:
Aby jeszcze lepiej zapamiętać prawidła pisowni, warto stworzyć zdania z własnymi przykładami partykuł.
Zobacz także:
W języku polskim jest bardzo dużo wykrzykników. Choć wydawać by się mogło, że to część mowy zupełnie nie pasująca do wielu pozostałych pozostałych – wykrzykniki mogą okazać się niezastąpione podobnie jak: rzeczowniki , czasowniki , przymiotniki , liczebniki , przysłówki , przyimki , zaimki i partykuły. Spis treści: Co to jest wykrzyknik? Jaką funkcję pełnią wykrzykniki? Podział wykrzykników Ćwiczenia z użyciem wykrzykników Wykrzyknik jako część mowy: co to jest? Wykrzyknik to nieodmienna część mowy, która nie odmienia się ani przez przypadki, ani przez liczby, ani przez rodzaje. Z reguły wykrzykniki nie występują samodzielnie, tylko a w połączeniu z innymi częściami mowy. Przykłady wykrzykników w zdaniach: Ach , zapomniałabym o urodzinach Marty! Och , tak mi przykro, z powodu cioci… Brrr , w taki ziąb aż nie chce się wychodzić z domu. Ha , już wiem jak rozwiązać to zadanie! Hejże , wracaj natychmiast i posprzątaj po sobie. Hej , spotkamy się dziś w szkole? Sio mi stąd, dopiero posprzątałem! Jaką funkcję pełni wykrzyknik? Dzięki wykrzyknikom możemy wyrażać różne uczucia, a także podkreślać różnego rodzaju emocje. Począwszy od zachwytu i radości, poprzez wstręt czy strach aż po niezadowolenie czy złość. Tak, wulgaryzmy – z punktu widzenia gramatyki – to również wykrzykniki. Tak naprawdę wyrażenie określonej emocji możliwe jest dopiero w określonym kontekście, by w pełni zrozumieć jakie uczucie towarzyszy wypowiedzi warto wziąć pod uwagę nie tylko sam wykrzyknik ale i ton głosu oraz sytuację. Na przykład: „Sio mi stąd, dopiero posprzątałem!” może oznaczać zarówno rozbawienie z powodu pojawienia się w świeżo wysprzątanym pokoju ukochanego psa, jak i złość wywołaną wejściem ubłoconego pupila do pomieszczenia, gdzie wszystko do niedawna...
![Najważniejsze informacje o czasowniku: definicja, pytania, odmiana, tryby [dużo przykładów]](https://s3.mamotoja.pl/newsy/najwazniejsze-informacje-o-czasowniku-definicja-pytania-odmiana-tryby-duzo-przykladow-121013-4_3_800.jpg)
Sama myśl o informacjach na temat czasownika przyprawia o zawrót głowy? Spokojnie. To tylko pozornie jedna z trudniejszych części mowy . Wszystkie tajemnice czasowników da się poznać, zrozumieć i zapamiętać. Zarówno jeśli chodzi o rodzaje, tryby i formy. Spis treści: Co to jest czasownik? Na jakie pytania odpowiada czasownik? Odmiana czasownika, przez co odmieniają się czasowniki Czasowniki osobowe i nieosobowe Czasowniki dokonane i niedokonane Co to jest czasownik? Czasownik to część mowy, dzięki której nazywamy czynności i stany. Można spotkać się również z informacją, że za pomocą czasownika można także nazywać wydarzenia. Przykłady czasownika w zdaniu: Idę do domu. Pomalowałam ściany na niebiesko. Upieczesz te pyszne pierniczki? Ania prawie zwariowała ze szczęścia. Dziecko gorączkowało cały wieczór. Kuba zbladł jak ściana. Jak widać – czasowniki rzeczywiście mogą oznaczać zarówno czynności (idę, pomalowałam, upieczesz), jak i stany (zwariowała, gorączkowało, zbladł). Na jakie pytania odpowiada czasownik? Najprościej mówiąc, czasownik odpowiada na pytania: Co robi? Co się z nim dzieje? Tak naprawdę jednak czasowniki odpowiadają na dużo więcej pytań. Pytania o czynność mogą przecież brzmieć: co robi? co robię? co robisz? co robimy? co robicie? co robią? (przykłady: idzie, idę, idziesz, idziemy, idziecie, idą) co zrobił? co zrobiła? co zrobiło? co zrobiłem? co zrobili? co zrobiliśmy? co zrobiliście? (przykłady: szedł, szła, szło, szedłem, szłam, szliśmy, szliście, szli) co zrobi? co zrobię? co zrobisz? co zrobimy? co zrobicie? co zrobią? co zrobimy? co zrobicie? (przykłady: pójdzie, pójdę, pójdziesz, pójdziemy, pójdziecie, pójdą) Jeśli...
Nawet jeśli wiesz, czym jest przymiotnik , czasem warto utrwalić sobie wiedzę, na jakie pytania odpowiada (i czy ma to znaczenie na zapis małą lub wielką literą) oraz przez co się odmienia. Nie mówiąc o stopniowaniu, które może sprawiać nie lada kłopot. Spis treści: Co to jest przymiotnik? Przez co się odmienia? Na jakie pytania odpowiada przymiotnik? Rodzaje przymiotnika Stopniowanie przymiotników Co to jest przymiotnik? Przez co się odmienia? Przymiotnik to część mowy, która odmienia się przez: liczby, rodzaje i przypadki. Przymiotniki określa cechy: ludzi, np. Ten miły , starszy pan prowadził antykwariat. roślin, np. W gałęziach ciemnozielonych świerków hulał wiatr. rzeczy, np. Przydałby się jakiś nowy zeszyt. zjawisk, np. Co za straszna burza! pojęć, np. To jest prosta definicja. stanów, np. Karolowi towarzyszył ogromny zachwyt. Przymiotniki „lubią” rzeczowniki i bardzo często występują bardzo blisko nich. Dzięki przymiotnikom możemy opisywać: kształty, np. okrągły (plac, tort, rok) smaki, np. słodki (batonik, bobas, upominek) kolory, np. różowy (balonik, plecak, flamaster) rozmiary, np. mały (chłopiec, stół, ziemniak) temperaturę, np. ciepły (poranek, kwiecień, tost) materiały, np. bawełniany (T-shirt, podkoszulek, kokon) cechy charakteru, np. przyjazny (kolega, wychowawca, źrebak). Uwaga: przymiotnika (który jest częścią mowy) nie należy mylić z przydawką (która jest częścią zdania). Na jakie pytania odpowiada przymiotnik? Jeśli wiesz, co to jest przymiotnik, łatwo uzmysłowisz sobie, że odpowiada on na pytania dotyczące cech rzeczowników: jaki, jaka, jakie? (np. ładny, urocza, maleńkie) czyj, czyja, czyje? (np. mój, twoja, Ani) który, która, które? (np. piąty, ostatnia, przedostatnie) W tym miejscu warto...
