Okazuje się, że świeca do chrztu nie jest świecą, zwaną gromnicą. I nie należy ich ze sobą mylić. Sprawdźmy zatem, czym są obie świece i jak je rozpoznać.
Gromnica wygląda po prostu jak duża świeca. Sklepy z dewocjonaliami oferują całą gamę wielkości i grubości gromnic (w tym tzw. gromnice torebkowe, które mieszczą się w damskiej torebce). Z reguły gromnica jest jednak zdecydowanie większa niż tzw. świeca paschalik lub sakramentka (są cieńsze i krótsze, a wykorzystuje się je np. przy nabożeństwach fatimskich czy w lichtarzach domowych).
Wśród gromnic są świece w różnych kolorach wosku lub parafiny, również z naklejkami, np. z wizerunkiem Matki Boskiej Gromnicznej.
Od wieków 2 lutego w dzień Matki Boskiej Gromnicznej (zwany również na pamiątkę ofiarowania Jezusa w świątyni Ofiarowaniem Pańskim) w kościołach święcono świece. Poświęcona gromnica miała chronić domy przed uderzeniem pioruna (inaczej gromu, stąd nazwa świecy). Podczas szalejących burz zapalano ją i stawiano w oknie, by groźne grzmoty omijały z daleka całe obejście. Pamiętajmy, że pożary dawniej wybuchały dużo częściej i dużo trudniej było powstrzymać ogień. Łatwopalne materiały budowlane (drewno, strzechy kryte słomą) i brak piorunochronów oraz straży pożarnej (a także odpowiedniego sprzętu przeciwpożarowego) sprawiały, że podczas burz ludzie naprawdę drżeli o swoje życie i dobytek.
Początek lutego często wyznaczał również czas po tzw. „wilczej pełni”. Oznaczało to, że wygłodniałe przez zimowe miesiące wilki nie cofną się przed niczym, by napełnić brzuchy. Dlatego gromnice miały chronić też obejścia przed atakiem wilczych watah.
W XXI wieku katolicy wierzą, że gromnica chroni ich przed dużo bardziej współczesnymi zagrożeniami niż burze z piorunami czy stada wilków. Są tacy, którzy po prostu zapalają poświęconą gromnicę i modlą się, kiedy obawiają się czegoś lub mają jakieś zmartwienie.
Czy wiedząc, jak wygląda świeca gromniczna, można pomylić ją z świecą do chrztu? Raczej nie, ponieważ o ile nie jest ozdobiona okolicznościową naklejką z MB Gromniczną – gruba, długa świeca sprawdzi się podczas ceremonii chrztu. Prócz tego, świece do chrztu odznaczają się jasną kolorystyką oraz dekoracjami nawiązującymi do tego sakramentu (koronki, kwiaty, aniołki, grawer z imieniem dziecka i datą ceremonii).
Dawniej gromnica i świeca chrzcielna różniły się zdecydowanie w mniejszym stopniu. Być może właśnie dlatego, znaczenia obu tych świec „zbiegły” się w jedno. A może również dlatego, że świeca do chrztu nie ma określonej nazwy.
O ile gromnice święci się co roku 2 lutego, to świece chrzcielne często towarzyszą nowym członkom Kościoła od dnia chrztu przez całe życie. Używane są z okazji sakramentu komunii świętej i ślubu, a także w czasie śmierci (zwyczaj ten panował częściej, gdy ludzie umierali w domach).
To tradycja, zgodnie z którą człowiek od narodzin do śmierci niósł płomień swej wiary, którą otrzymał na chrzcie świętym. Brak świecy od chrztu nie oznacza jednak, że nie można przystąpić do sakramentów takich jak komunia czy ślub. W sklepach z dewocjonaliami łatwo kupimy świecę odpowiednią na daną okazję.
Bibliografia:
Ks. Florian: Gromnica – świeca nieco zapomniana, witryna internetowa niedziela.pl
M. Lubowicki: Gromnica i świeca chrzcielna: w każdym katolickim domu i na całe życie? Witryna internetowa aleteia.pl
Zobacz także:
Wiele polskich przysłów ludowych dotyczących lutego wiąże się ze świętem Matki Boskiej Gromnicznej (przypada 2 lutego). Okazuje się, że pogoda tego dnia to bardzo ważny prognostyk. Nie tylko pomaga przewidzieć, jak długo trzeba będzie jeszcze czekać na wiosnę, ale również – jak udane będą plony. Wśród przysłów o lutym są także takie, które dotyczą innych „lutowych” świętych i lutowej przyrody. Przysłowia o lutym na dzień Matki Boskiej Gromnicznej Dzień Matki Boskiej Gromnicznej odgrywał niegdyś bardzo ważną rolę w kalendarzu – 2 lutego nie tylko święcono gromnice, ale też bacznie przyglądano się zjawiskom atmosferycznym. Na podstawie tych obserwacji powstał cały szereg przysłów ludowych na temat tego, co może przynieść luty w ciągu całego roku. Nawiasem mówiąc, dawna nazwa lutego brzmi: gromnicznik (od święta Matki Boskiej Gromnicznej), mięsopustnik lub strzępiec. Wzięła się od tego, że w tym miesiącu mróz miał „strzępić”, czyli ścinać lód na rzekach. Luty to również bardzo stara nazwa, która oznaczała niegdyś tyle co: srogi, okrutny – ze względu na silne mrozy, wiatry i wilki, które atakowały podróżnych lub nawet podchodziły do chat. Z przysłów ludowych o lutym wiemy jednak, że również w tym mroźnym miesiącu zdarzały się deszcze i wyższe temperatury. Gdy w Gromniczną śnieg mocno się trzyma, niedługa już będzie zima. Na Gromniczną Pan Bóg daje, czasem mróz, czasem roztaje. Na Gromnicę – masz zimy połowicę. Gdy w Gromnicę z dachu ciecze , zima jeszcze się powlecze. Jaka pogoda na Gromniczną, taka i wiosna będzie. Gromniczna pogodna, będzie jesień dorodna. Maria pogodna, będzie jesień dorodna. Jasna Gromnica – zła orędownica. Jak na Gromnicę jasno, w stodołach ciasno. Kiedy Gromniczna...
Kalendarzowy pierwszy dzień wiosny na półkuli północnej zawsze wypada 21 marca . Natomiast astronomiczna wiosna przypada na moment, gdy zrównuje się długość dnia z długością nocy – i dzień, i noc trwa po 12 godzin. To tak zwany moment przesilenia wiosennego, zwany również równonocą wiosenną. Nie możesz się doczekać pierwszego dnia wiosny? Zobacz, kiedy przypada ten dzień w 2023 roku i jak można go świętować. Spis treści: Pierwszy dzień wiosny – kiedy w 2023 roku? Pierwszy dzień wiosny – polskie zwyczaje i tradycje Pierwszy dzień wiosny – zwyczaje na świecie Kiedy jest pierwszy dzień wiosny w 2023 roku? Na półkuli północnej pierwszy dzień kalendarzowej wiosny przypada w 2023 roku, we wtorek 21 marca, natomiast pierwszy dzień astronomicznej wiosny wypadnie 20 marca, w poniedziałek, dokładnie o godzinie 22.24. Dlaczego 20 marca? Ponieważ właśnie wtedy dojdzie do zrównania dnia z nocą. Odtąd dzień będzie stawał się coraz dłuższy. Ile zatem trwa pierwszy dzień wiosny? Dokładnie dwanaście godzin i ani minuty dłużej. Co ciekawe – z upływem lat termin rozpoczęcia astronomicznej wiosny będzie wypadał coraz wcześniej. Od 2044 roku będzie to 20 lub nawet 19 marca. Ostatni raz pierwszy dzień kalendarzowej i astronomicznej wiosny zbiegł się tego samego dnia (czyli 21 marca) w 2011 roku. Poza wiosną kalendarzową i astronomiczną mówi się również o wiośnie meteorologicznej (zwanej też termiczną lub klimatologiczną). Jak podaje IMGiW, wiosna meteorologiczna trwa już od 1 marca i potrwa do 31 maja. Ten czas przyjęli meteorolodzy i klimatolodzy, by porównywać okresy tej samej długości w różnych latach (m.in. jeśli chodzi o temperaturę, opady i inne dane statystyczne). Pierwszy dzień wiosny:...
W XXI wieku coraz trudniej o dziecko lub osobę dorosłą, która nie wiedziałaby, kiedy wypadają walentynki. W 2023 roku dzień 14 lutego wypada we wtorek. Zanim kolejne walentynki przejdą do historii, przekonaj się, że dzieje tego święta i ciekawostki z nim związane mogą okazać się ciekawsze, niż myślisz. Zaskakujący jest już sam fakt, że na całym świecie z okazji walentynek wysyła się około... miliarda (!) kartek walentynkowych . Sprawdź, co jeszcze warto wiedzieć na temat tradycji i historii powstania walentynek. Spis treści : Walentynki: co to za święto i skąd pochodzi? Od kiedy obchodzimy Walentynki w Polsce? Walentynkowe ciekawostki (nie tylko dla dzieci) Zwyczaje walentynkowe na świecie Walentynki: co to za święto i skąd pochodzi? Wbrew pozorom święto zakochanych nie wywodzi się z Ameryki, choć to właśnie w Stanach Zjednoczonych jest obchodzone najhuczniej. Walentynki swój początek mają jeszcze w czasach starożytnego Rzymu, czyli w czasach pogańskich. W tym dniu czczono Junonę (rzymską boginię miłosnych doznań) oraz Fauna (boga przyrody). Luperkalia (tak nazywało się to święto) trwały aż do V stulecia – dopiero papież Gelazy I zastąpił je świętem liturgicznym obchodzonym na cześć św. Walentego – patrona zakochanych (i chorych na padaczkę). Stąd właśnie nazwa święta. Historia głosi, że panujący w III wieku w Cesarstwie Rzymskim cesarz Klaudiusz ll Gocki zabronił mężczyznom zawierania związków małżeńskich. Chciał w ten sposób przekonać ich, by uczestniczyli w wojnach. Potajemnie ślubów udzielał jednak Walenty, biskup i lekarz. Został za to schwytany i skazany na egzekucję. Stracono go 14 lutego. Jeszcze przed śmiercią zakochał się w niewidomej córce strażnika, a siła jego miłości miała przywrócić dziewczynie wzrok. Krótka historia...
