Jak rozpoznać objawy stresu u dziecka i dorosłego? Nietypowe reakcje na wojnę
Wojna w Ukrainie budzi strach, niepokój, a czasem nawet panikę – tak u dzieci, jak i u dorosłych. Czasem jednak reakcje na stres mogą być nietypowe, a rodzice nie od razu rozumieją, że zachowanie dziecka to efekt lęku przed wojną. Z pomocą psychologa, dr hab. Anny Cierpki, podpowiadamy, jak to rozpoznać i co wtedy robić.
Od początku wojny w Ukrainie żyjemy w stresie i niepewności, choć czasem nawet nie zdajemy sobie z tego sprawy. Niestety, cierpią też nasze dzieci, ale rodzice nie zawsze łączą ich nietypowe zachowania ze strachem przed wojną. Dr hab. Anna Cierpka pomogła nam wyjaśnić, jak dzieci mogą się teraz zachowywać, i jak im pomóc.
Jak rozpoznać objawy stresu u dziecka?
Choć dzieci, zwłaszcza młodsze, nie do końca rozumieją, czym jest wojna, podobnie jak dorośli mogą odczuwać lęk i obawiać się o swoje bezpieczeństwo. Możliwe, że w przedszkolu czy w szkole usłyszą kilka niepokojących słów na temat wojny w Ukrainie, być może ktoś je nastraszy albo pokaże zdjęcia zniszczonego miasta. Psycholog Anna Cierpka zwraca też uwagę na fakt, że wysoki poziom stresu u dorosłych, np. w domu, w rodzinie, odbija się na dzieciach. „Dziecko widzi i czuje nasze emocje” – tłumaczy.
Co ważne jednak, reakcje na stres u dzieci nie muszą być typowe: dziecko nie musi wcale zacząć źle sypiać czy budzić się w nocy i opowiadać o koszmarach. Nie musi też mówić wprost, że boi się wojny. Czego więc rodzic powinien się spodziewać? Dziecko może:
być rozdrażnione, przy czym płaczliwość i napięcie mogą ujawniać się podczas zwykłych zajęć (np. przy obiedzie dziecko nagle zaczyna płakać, mówiąc, że nie będzie jadło);
mieć częstsze napady złości;
być kłótliwe;
być ciche, wycofane.
W trudnych sytuacjach psycholog radzi przede wszystkim: spróbujmy zrozumieć . „Zawsze najpierw zadajmy sobie sami pytanie: dlaczego to się dzieje? Zamiast dziecko korygować, karcić, krzyczeć 'co ty wyprawiasz?!', zastanówmy się, co może być powodem takiego zachowania. Pamiętajmy: to, co dzieje się w Ukrainie, jest niepojęte dla rodziców. Dla dzieci to ponad ich siły” – mówi Anna Cierpka.
Co robić, gdy dziecko boi się...