Antykoncepcja bez recepty nie wymaga zgody lekarza na jej stosowanie. Zalicza się do niej przede wszystkim prezerwatywy męskie i kobiece, kapturki doszyjkowe oraz środki plemnikobójcze. Oto wykaz środków antykoncepcyjnych bez recepty dostępnych na rynku.
Środki antykoncepcyjne dostępne bez recepty
Do środków antykoncepcyjnych, których stosowanie nie wymaga recepty lekarskiej, zalicza się:
- prezerwatywy męskie;
- prezerwatywy kobiece zwane też femidomami;
- błonę dopochwową (diafragma);
- kapturek naszyjkowy;
- gąbkę dopochwową;
- środki plemnikobójcze - żele, pianki, globulki antykoncepcyjne.
Część z nich nie jest zbyt popularna w Polsce, stąd można kupić je tylko przez internet lub na zagranicznych stronach aukcyjnych.
Antykoncepcja mechaniczna bez recepty
Takie metody zapobiegania ciąży polegają na stworzeniu mechanicznej bariery, która uniemożliwia zajście w ciążę. Do tego rodzaju antykoncepcji, nazywanej także barierową zaliczamy:
- prezerwatywę dla mężczyzn - jedna z najbardziej powszechnych oraz najłatwiej dostępnych metod antykoncepcyjnych; tworzy nieprzepuszczalną barierę między narządami płciowymi kobiety i mężczyzny; z prezerwatywy trzeba umiejętnie korzystać - nie uszkodzić jej podczas otwierania bądź zakładania; aby mieć pewność, że jej szczelność nie została naruszona, można po stosunku nalać do prezerwatywy wody i sprawdzić, czy nie przecieka;
- prezerwatywę dla kobiet - to pochewka zakończona dwoma giętkimi pierścieniami: zamkniętym i otwartym; jeden (o mniejszych rozmiarach) jest zamknięty i służy do wprowadzenia prezerwatywy do pochwy i zasłonięcia szyjki macicy, drugi zaś pozostaje na zewnątrz; w ten sposób powstaje bariera między narządami partnerów;
- błonę dopochwową - ma kształt półkuli, wykonanej z cienkiej gumy lateksowej, której brzeg jest wzmocniony metalowym pierścieniem; umieszcza się ją w pochwie i w ten sposób tworzy się bariera, uniemożliwiająca przedostanie się plemników do macicy; błonę dobiera lekarz, następnie kobieta sama musi nauczyć się ją zakładać i ściągać; należy ją użyć nie wcześniej niż 6 godzin przed stosunkiem, nanosząc na nią porcję środka plemnikobójczego; można ją używać nawet przez 2 lata;
- kapturek naszyjkowy - wykonany jest z silikonu lub gumy lateksowej; w kształcie przypomina półkulę, której brzeg jest dodatkowo wzmocniony przy pomocy metalowego pierścienia; jest podatny na wyginanie, ale jednocześnie zapewnia krawędzi odpowiednią stabilność, która znacząco ułatwia jego wprowadzanie do pochwy; przykrywa szyjkę macicy, co uniemożliwia kontakt z nasieniem; po stosunku powinien pozostać na swoim miejscu przez co najmniej 6 godzin; można go stosować wielokrotnie przez rok;
- gąbkę dopochwową - ma formę okrągłej gąbki o średnicy ok. 5 cm z niewielkim zagłębieniem, do której przytwierdzony jest sznurek ułatwiający wyjmowanie; umieszcza się ją głęboko w pochwie, gdzie pełni rolę bariery utrudniającej wniknięcie plemników do dróg rodnych; nasączona jest substancją plemnikobójczą; zakłada się ją bezpośrednio przed stosunkiem i nie może być wyjmowana wcześniej niż po upływie 12 godzin od ostatniego kontaktu seksualnego; jest jednorazowa i po zużyciu trzeba ją wyrzucić;
Chemiczna antykoncepcja bez recepty
Chemiczne środki antykoncepcyjne zawierają substancję czynną nanoxynol-9, który jest odpowiedzialny za "działania paraliżujące" plemników. Ich działanie polega na:
- uszkodzaniu ścianki komórkowej plemników, co prowadzi do ich unieruchomienia, zniszczenia lub rozpadu;
- zagęszczeniu śluzu szyjkowego, co utrudnia plemnikom przedostanie się do komórki jajowej;
- ich konsystencja (pianka, krem) stanowi dodatkową ochronę mechaniczną.
Do antykoncepcji chemicznej zaliczamy:
- globulki - rozpuszczają się w pochwie do pianki; od momentu włożenia do pochwy do pełnego rozpuszczenia, a co za tym idzie, rozpoczęcia działania trzeba poczekać zazwyczaj 10-15 minut; przy każdym kolejnym stosunku należy zakładać kolejną globulkę; działają przeciętnie koło godziny, więc jeżeli w określonym przez producenta czasie nie dojdzie do ejakulacji - należy użyć następną globulkę;
- kremy - gotowe do natychmiastowego użycia umieszcza się w pochwie przy pomocy specjalnego aplikatora nakręcanego na tubę;
- aerozole (pianki) - gotowe do użycia natychmiast, umieszczane w pochwie przy pomocy specjalnego aplikatora;
- płyny - najmniej polecane ze względu na niską skuteczność, służą do płukania pochwy po stosunku.
Antykoncepcja bez recepty - zalety
Zaletami środków zapobiegających ciąży, które można kupić w aptece bez recepty, są:
- ich łatwa dostępność;
- niska cena;
- brak przeciwwskazań do ich używania;
- możliwość stosowania bez względu na fazę cyklu miesiączkowego;
- brak przeciwskazań dla kobiet karmiących piersią;
- możliwość stosowania jako uzupełnienie innych metod antykoncepcyjnych;
- zmniejszenie ryzyka zachorowania na choroby przenoszone drogą płciową, takimi jak: kiła, rzeżączka, wirusy HIV, HBV, HCV;
- zwiększenie zwilżenia pochwy, tzw. "poślizg" .
Antykoncepcja bez recepty - wady
Środki antykoncepcyjne wydawane bez przepisu lekarza mają jednak, w przeciwieństwie do innych form antykoncepcji, niższą skuteczność. Najskuteczniejsze metody antykoncepcji, takie jak tabletki antykoncepcyjne oraz wkładki domaciczne osiągają według wskaźnika Pearla skuteczność 1-3 (wkładka domaciczna) i 0,7 (tabletka antykoncepcyjna dwuskładnikowa).
W przypadku środków antykoncepcyjnych dostępnych bez recepty ich skuteczność wynosi:
- kapturek naszyjkowy - 4-20;
- błona dopochwowa (diafragma) - 6-16;
- prezerwatywy męskie - 3-7;
- prezerwatywy kobiece - 3-21;
- gąbka dopochwowa - 9-25;
- środki plemnikobójcze - 8-36.
Minusami stosowania środków antykoncepcyjnych jest ponadto:
- uczucie zabrudzenia, które nie każdemu odpowiada;
- konieczność stosowania przy każdym stosunku;
- obowiązek odczekania 10-15 minut od zaaplikowania;
- niekiedy, chociaż bardzo rzadko występujące uczulenie na składniki preparatów, mogące powodować uczucie pieczenia, palenia w pochwie, miejscowego zaczerwienienia i objawów stanu zapalnego.