Kiedy można usłyszeć bicie serca płodu? Jakie powinno mieć tętno?

bicie serca dziecka i tętno płodu — fot. fotolia

16.06.2020 16:14

Prawidłowe tętno płodu to 110-160 uderzeń na minutę, ale zmienia się ono w trakcie rozwoju ciąży. Od kiedy bije serce dziecka? Uznaje się, że jest to 23. dzień życia płodowego. Na dobrym sprzęcie USG możesz usłyszeć bicie serca płodu już około 34. dnia (poniżej 6. tygodnia ciąży). Tętno jest regularnie sprawdzanie podczas wizyt kontrolnych za pomocą echosondy, detektora tętna płodu, a w późniejszej ciąży podczas badania KTG

Czytaj o tętnie i sercu płodu:

Tętno płodu — normy

Tętno zdrowego płodu waha się między 110-160 uderzeniami na minutę. Można je zmierzyć podczas badania USG już około 6. tygodnia ciąży (ale zazwyczaj dzieje się to podczas pierwszej wizyty w 8-10 tygodniu ciąży). W tym czasie wynosi zwykle 100-120/min. Około 10. tygodnia ciąży tętno wzrasta do 170, a bliżej porodu spada do 130/min. Poniższa tabelka pokazuje wartości dla tętna płodu na poszczególnych etapach ciąży:

Tydzień ciąży	Tętno płodu (uderzenia na minutę)
5-6 t.c.	ok. 110
9-10 t.c.	ok. 170
14 t.c.	ok. 150
20 t.c.	ok. 140
koniec ciąży	ok. 130

Dzięki postępowi współczesnej medycyny serce płodu można usłyszeć na długo przed narodzeniem dziecka. A im wcześniej wykrywa się nieprawidłowości w jego budowie lub pracy, tym lepiej.

Redakcja poleca: Figury niemożliwe – drewniane schodki [ILUZJA]

Figury niemożliwe są szczególnym typem złudzeń optycznych. Są to figury, które co prawda można narysować zgodnie ze wszystkimi zasadami perspektywy, jednak w rzeczywistości nie uda się takiej figury skonstruować.

Kiedy słychać bicie serca płodu?

Najprawdopodobniej usłyszysz je podczas pierwszego badania USG, około 10. tygodnia ciąży. Aby usłyszeć bicie serca dziecka wcześniej, ultrasonograf musi być dobrej jakości, badanie wykonane przezpochwowo, a CRL dziecka musi wynosić 1-2 mm. Brak tętna płodu przy CRL większym lub równym 7 najprawdopodobniej oznacza, że zarodek przestał się rozwijać.

Być może niepokoisz się, że serce twojego maleństwa bije bardzo szybko. To zupełnie niepotrzebne obawy. Prawidłowe tętno mającego się urodzić dziecka waha się w granicach 110-160 uderzeń na minutę. To dwa razy szybsze tempo w porównaniu z tętnem dorosłego człowieka (ok. 70 uderzeń).

Sposoby badania tętna płodu

Lekarz może zmierzyć tętno dziecka w okresie płodowym za pomocą:

słuchawki położniczej — kiedyś do słuchania serca płodu używano zwykłego stetoskopu (słuchawki). Nie jest on jednak dostatecznie czuły, by mógł wychwycić dźwięk uderzeń przed 17. czy 18. tygodniem ciąży.
USG — około 10. tygodnia ciąży wszystkie przyszłe mamy są kierowane na badanie USG. To ono dostarcza podstawowych informacji o tym, czy ciąża jest pojedyncza, czy widać zarodek itp. Więcej danych można uzyskać podczas kolejnego badania USG, które zazwyczaj jest przeprowadzane ok. 20. tygodnia ciąży.
echosondy – to nowoczesna wersja słuchawki. Można usłyszeć tętno już w 12. tygodniu ciąży. Na pewno spodoba ci się to, że bicie serca płodu usłyszy nie tylko lekarz, ale i ty!
badanie Dopplera, czyli specjalistyczne USG – w przypadku wątpliwości przyszła mama kierowana jest na badanie serca dziecka z użyciem aparatu Dopplera (przetwarza ruch krwi na dźwięk). Dzięki niemu można ocenić, jak krew przepływa przez serce i czy nie ma jakichś nieprawidłowości. Coraz popularniejsze wśród przyszłych rodziców są także domowe detektory tętna płodu.

KTG – w zaawansowanej ciąży i przed porodem oceny stanu serca dziecka dokonuje się w trakcie badania kardiotokograficznego, tzw. KTG. Jeśli serce bije regularnie, to znak, że z maleństwem wszystko jest w porządku. KTG rejestruje częstość skurczu serca oraz czynność skurczową macicy. Wydruk graficzny akcji serca pozwala na jej dokładną analizę.

Dzięki badaniu KTG można uchwycić różne niepokojące sytuacje, na przykład związane z niedotlenieniem płodu (mogą być one spowodowane niewydolnością łożyska lub uciskiem na pępowinę). Daje to możliwość szybkiej interwencji lekarskiej, np. w przypadku poważnego zagrożenia dziecka niedotlenieniem natychmiast wykonuje się cesarskie cięcie. Badanie KTG jest całkowicie bezpieczne dla dziecka.

Wysokie tętno płodu: tachykardia

Zbyt szybkie tętno płodu to tachykardia. Określa się ją zazwyczaj, kiedy tętno wynosi więcej niż 160-180 uderzeń na minutę i trwa przynajmniej przez 10 minut. Tachykardia może być spowodowana:

stanem zapalnym błon płodowych,
niedotlenieniem płodu,
oddzieleniem się łożyska,
gorączką u mamy,
odwodnieniem u matki podczas porodu,
ketozą u mamy (gdy organizm czerpie energię z tkanki tłuszczowej, zamiast z cukru),
lekami (np. antycholinergicznymi, tokolitycznymi),
tyreotoksykozą ciężarnych (nadczynność tarczycy).

Niskie tętno płodu: bradykardia

Zbyt wolne tętno płodu nosi nazwę bradykardia. Diagnozowane jest przy wartościach poniżej 110 uderzeń na minutę, trwających przynajmniej przez 10 minut. Bradykardię mogą powodować:

choroba tkanki łącznej u matki,
słaby przepływ krwi do łożyska,
oderwanie łożyska,
niskie ciśnienie u ciężarnej,
ucisk pępowiny,
wypadnięcie pępowiny podczas porodu,
ucisk na główkę dziecka.

Detektor tętna płodu

Coraz popularniejsze stają się domowe detektory tętna płodu, zwane także dopplerami, które pozwalają na posłuchanie serduszka w domu. Jeszcze niedawno było to możliwe tylko w gabinecie lekarskim, a teraz przyszli rodzice mogą słuchać bicia serca płodu także w domowym zaciszu, mogą nawet zapisać ten dźwięk na pamiątkę! Domowy detektor nie szkodzi zdrowiu mamy i dziecka, może jednak powodować niepotrzebny niepokój, jeśli np. poprzez ułożenie płodu, rodzice nie mogą wychwycić jego tętna. Dlatego, jeśli zdecydujesz się na zakup tego urządzenia, pamiętaj, żeby niepotrzebnie się nie denerwować i zachować zdrowy rozsądek. Prawidłowej oceny tętna płodu może dokonać tylko lekarz!

Jak rozwija się serce płodu?

Kalendarz ciąży

Serce płodu na początku przypomina mały pulsujący przewód. W 6. tygodniu ciąży powstaje własny krwiobieg płodu. Później formują się wszystkie narządy, a serce dzieli się na prawą i lewą komorę. W 17. tygodniu, gdy dziecko ma około 11-12 cm, jego serce przepompowuje już 24 litry krwi na dobę. Całkowicie ukształtowane jest pod koniec 9. miesiąca. Odtąd dziecko jest gotowe, by żyć poza łonem mamy.

Tętno płodu a płeć dziecka

Chiński kalendarz płci

Niektórzy ludzie wierzą, że tętno płodu może wskazywać na płeć dziecka. Wg tych przekonań tętno niższe niż 140 uderzeń na minutę oznacza chłopca, a wyższe – dziewczynkę. Dwie grupy naukowców, niezależnie od siebie, sprawdzały tę zależność i obaliły tę tezę. Jeśli chcesz wiedzieć, czy będziesz mieć syna, czy córkę, powinnaś więc polegać na wyniku badania USG.

Serce dziecka po porodzie

W łonie mamy krew dociera do dziecka przez łożysko. W trakcie porodu oddziela się ono od ściany macicy, a gdy noworodek zaczerpnie powietrza, pępowina przestaje dostarczać krew. Rozpoczęcie oddychania prowadzi do zmian w budowie serca i tętnic. Dzięki nim krew zaczyna dopływać do płuc. Ponieważ w życiu płodowym płuca nie pracują, krew omija je, płynąc przez przewód łączący tętnicę płucną z aortą (przewód tętniczy Botalla). W pierwszym dniu po urodzeniu przewód ten obkurcza się i zamyka.

Po narodzinach także możesz dbać o bezpieczeństwo dziecka, kontrolując jego oddech podczas snu za pomocą specjalnych monitów oddechu. Takie urządzenia alarmują opiekunów, gdy wykryją bezdech lub nieregularny i płytki oddech dziecka.

Źródła (bibliografia):

Smith R.P. Netter’s Obstetrics and Gynecology E-Book. Philadelphia: Elsevier Health Sciences; 2017
Stephanie Pildner von Steinburg et al., What is the “normal” fetal heart rate? PeerJ. 2013; 1: e82.
Laboda LA, Estroff JA, Benacerraf BR. First trimester bradycardia. A sign of impending fetal loss. J Ultrasound Med. 1989;8 (10): 561-3.
Hornberger LK, Sahn DJ. Rhythm abnormalities of the fetus heart. 2007;93 (10): 1294-300.
ACOG Practice Bulletin numer116,2010, Postępowanie w przypadku różnych zapisów czynności serca płodu w trakcie porodu, Ginekologia Po Dyplomie 2011:82-89
McKenna D.S. et al., Gender-Related Differences in Fetal Heart Rate during First Trimester, Fetal Diagn Ther 2006;21:144–147
L.A. Bracero et al., First trimester fetal heart rate as a predictor of newborn sex, J Matern Fetal Neonatal Med. 2016 Mar; 29(5): 803–806.