Kiedy można usłyszeć bicie serca płodu? Jakie powinno mieć tętno?

Czytaj o tętnie i sercu płodu:

• Normy
• Kiedy słychać bicie serca?
• Metody pomiaru tętna
• Tachykardia u płodu
• Bradykardia u płodu
• Detektor tętna płodu
• Jak rozwija się serce?
• Tętno płodu a płeć dziecka
• Serce po porodzie

Prawidłowe tętno płodu to 110-160 uderzeń na minutę, ale zmienia się w trakcie rozwoju ciąży. Od kiedy bije serce dziecka? Uznaje się, że jest to 23. dzień życia płodowego, na dobrym sprzęcie USG możesz usłyszeć bicie serca płodu już około 34 dnia (poniżej 6 tygodnia ciąży). Tętno jest regularnie sprawdzanie podczas wizyt kontrolnych za pomocą echosondy, detektora tętna płodu, a w późniejszej ciąży podczas badania KTG.

Tętno płodu — normy

Tętno zdrowego płodu waha się między 110-160 uderzeń na minutę. Można je zmierzyć podczas badania USG już około 6. tygodnia ciąży. W tym czasie wynosi zwykle 100-120/min. Około 10. tygodnia ciąży tętno wzrasta do 170, a bliżej porodu spada do 130/min. Poniższa tabelka pokazuje wartości dla tętna płodu na poszczególnych etapach ciąży:
 

Kiedy słychać bicie serca płodu?

Najprawdopodobniej usłyszysz je podczas pierwszego badania USG, około 10. tygodnia ciąży. Aby usłyszeć bicie serca dziecka wcześniej, ultrasonograf musi być dobrej jakości, badanie wykonane przezpochwowo, a CRL dziecka musi wynosić 1-2 mm. Brak tętna płodu przy CRL większym lub równym 7 najprawdopodobniej oznacza, że zarodek przestał się rozwijać.

Sposoby badania tętna płodu

Lekarz może zmierzyć tętno dziecka w okresie płodowym za pomocą:

• słuchawki położniczej — kiedyś do słuchania serca płodu używano zwykłego stetoskopu (słuchawki). Nie jest on jednak dostatecznie czuły, by mógł wychwycić dźwięk uderzeń przed 17. czy 18. tygodniem ciąży.
• USG — około 10. tygodnia ciąży wszystkie przyszłe mamy są kierowane na badanie USG. To ono dostarcza podstawowych informacji, np. czy ciąża jest pojedyncza. Więcej danych można uzyskać podczas kolejnego badania USG, które zazwyczaj jest przeprowadzane ok. 20. tygodnia ciąży.
• echosondy – to nowoczesna wersja słuchawki. Można usłyszeć tętno już w 12. tygodniu ciąży. Na pewno spodoba ci się to, że bicie serca płodu usłyszy nie tylko lekarz, ale i ty!
• badanie Dopplera, czyli specjalistyczne USG – w przypadku wątpliwości przyszła mama kierowana jest na badanie serca dziecka z użyciem aparatu Dopplera (przetwarza ruch krwi na dźwięk). Dzięki niemu można ocenić, jak krew przepływa przez serce i czy nie ma jakichś nieprawidłowości. Coraz popularniejsze wśród przyszłych rodziców są także domowe detektory tętna płodu.
• KTG – w zaawansowanej ciąży i przed porodem oceny stanu serca dziecka dokonuje się w trakcie badania kardiotokograficznego, tzw. KTG. Jeśli serce bije regularnie, to znak, że z maleństwem wszystko jest w porządku. KTG rejestruje częstość skurczu serca oraz czynność skurczową macicy. Wydruk graficzny akcji serca pozwala na jej dokładną analizę.

Wysokie tętno płodu: tachykardia

Zbyt szybkie tętno płodu to tachykardia. Określa się ją zazwyczaj, kiedy tętno wynosi więcej niż 160-180 uderzeń na minutę i trwa przynajmniej przez 10 minut. Tachykardia może być spowodowana:

• stanem zapalnym błon płodowych,
• niedotlenieniem płodu,
• oddzieleniem się łożyska,
• gorączką u mamy,
• odwodnieniem u matki podczas porodu,
• ketozą u mamy,
• lekami (np. antycholinergicznymi, tokolitycznymi),
• tyreotoksykozą ciężarnych.

Niskie tętno płodu: bradykardia

Zbyt wolne tętno płodu nosi nazwę bradykardia, diagnozowane jest przy wartościach poniżej 110 uderzeń na minutę, trwające przynajmniej przez 10 minut. Bradykardia mogą powodować:

• choroba tkanki łącznej u matki,
• słaby przepływ krwi do łożyska,
• oderwanie łożyska,
• niskie ciśnienie u ciężarnej,
• ucisk pępowiny,
• wypadnięcie pępowiny podczas porodu,
• ucisk na główkę dziecka.

Detektor tętna płodu

Coraz popularniejsze stają się domowe detektory tętna płodu, zwane także dopplerami, które pozwalają na posłuchanie serduszka w domu. Jeszcze niedawno było to możliwe tylko w gabinecie lekarskim, a teraz przyszli rodzice mogą słuchać bicia serca płodu także w domowym zaciszu, mogą nawet zapisać ten dźwięk na pamiątkę! Domowy detektor nie szkodzi zdrowiu mamy i dziecka, może jednak powodować niepotrzebny niepokój, jeśli np. poprzez ułożenie płodu, rodzice nie mogą wychwycić jego tętna. Dlatego, jeśli zdecydujesz się na zakup tego urządzenia, pamiętaj, żeby niepotrzebnie się nie denerwować i zachować zdrowy rozsądek. Prawidłowej oceny tętna płodu może dokonać tylko lekarz!

Jak rozwija się serce płodu?

Serce płodu na początku przypomina mały pulsujący przewód. W 6. tygodniu ciąży powstaje własny krwiobieg płodu. Później formują się wszystkie narządy, a serce dzieli się na prawą i lewą komorę. W 17. tygodniu, gdy dziecko ma około 11-12 cm, jego serce przepompowuje już 24 litry krwi na dobę. Całkowicie ukształtowane jest pod koniec 9. miesiąca. Odtąd dziecko jest gotowe, by mogło żyć poza łonem mamy.

Tętno płodu a płeć dziecka

Niektórzy ludzie wierzą, że tętno płodu może wskazywać na płeć dziecka. Wg tych przekonań tętno niższe niż 140 uderzeń na minutę oznacza chłopca, a wyższe – dziewczynkę. Dwie grupy naukowców, niezależnie od siebie, sprawdzały tę zależność i obaliły tę tezę. Jeśli chcesz wiedzieć, czy będziesz mieć syna, czy córkę, powinnaś więc polegać na wyniku badania USG.

Serce dziecka po porodzie

W łonie mamy krew dociera do dziecka przez łożysko. W trakcie porodu oddziela się ono od ściany macicy, a gdy noworodek zaczerpnie powietrza, pępowina przestaje dostarczać krew. Rozpoczęcie oddychania prowadzi do zmian w budowie serca i tętnic. Dzięki nim krew zaczyna dopływać do płuc. Ponieważ w życiu płodowym płuca nie pracują, krew omija je, płynąc przez przewód łączący tętnicę płucną z aortą (przewód tętniczy Botalla). W pierwszym dniu po urodzeniu przewód ten obkurcza się i zamyka.

 
 
Źródła (bibliografia):

• Smith R.P. Netter’s Obstetrics and Gynecology E-Book. Philadelphia: Elsevier Health Sciences; 2017
• Stephanie Pildner von Steinburg et al., What is the “normal” fetal heart rate? PeerJ. 2013; 1: e82. 
• Laboda LA, Estroff JA, Benacerraf BR. First trimester bradycardia. A sign of impending fetal loss. J Ultrasound Med. 1989;8 (10): 561-3. 
• Hornberger LK, Sahn DJ. Rhythm abnormalities of the fetus heart. 2007;93 (10): 1294-300.
• ACOG Practice Bulletin numer116,2010, Postępowanie w przypadku różnych zapisów czynności serca płodu w trakcie porodu, Ginekologia Po Dyplomie 2011:82-89
• McKenna D.S. et al., Gender-Related Differences in Fetal Heart Rate during First Trimester, Fetal Diagn Ther 2006;21:144–147 
• L.A. Bracero et al., First trimester fetal heart rate as a predictor of newborn sex, J Matern Fetal Neonatal Med. 2016 Mar; 29(5): 803–806.