Wszystko o mleczakach: kiedy pojawiają się zęby mleczne i co jest normą

Zęby mleczne, czyli tzw. mleczaki to pierwsze zęby dziecka. Pierwsze z nich - dolne jedynki - wyżynają się ok. 6 miesiąca życia, a ostatnie - piątki - w 3 roku życia dziecka. Człowiek ma 20 zębów mlecznych (zaczynają formować się już w 6 tygodniu życia płodowego). W uzębieniu mlecznym nie ma zębów przedtrzonowych. Mleczaki wypadają najczęściej między 6-13 rokiem życia, robiąc miejsce zębom stałym.

Kolejność wyrzynania się zębów mlecznych 

Kalendarz wyrzynania się zębów mlecznych wygląda następująco:

1. Dolne jedynki - pojawiają się około 6. miesiąca życia, ale równie dobrze może to nastąpić w okolicy 1. urodzin (mogą to być także – chociaż rzadziej – dwójki lub górne jedynki).
2. Górne jedynki.
3. Górne oraz dolne dwójki.
4. Kły - w 2. roku życia (najpierw – jak w przypadku siekaczy – dół, potem góra).
5. Zęby trzonowe, czyli czwórki.
6. Piątki (ostatnie zęby mleczne) pojawią się około 3. urodzin. Wtedy też zanika lub zmniejsza się szczelina między przednimi zębami.

O zęby mleczne trzeba dbać tak samo jak o zęby stałe! Pamiętaj o ich myciu i nie podawaj dziecku nocą mleka (poza własnym) oraz napojów innych niż woda. Małe dziecko u dentysty nauczy się, że zęby trzeba kontrolować i że gabinet stomatologiczny nie jest straszny, dlatego koniecznie odwiedźcie dentystę, żeby pokazać mu mleczaki!

Objawy ząbkowania

Od momentu, kiedy u płodu zaczynają się formować zęby mleczne, stopniowo pokrywa je twarde, bogate w wapń szkliwo. Ta warstwa będzie przyrastać jeszcze przez kilka miesięcy. Gdy szkliwo pokryje już dostatecznie grubą powłoką całe mleczaki, zaczną wykształcać się korzenie. To one, rosnąc, wypchną ząb, a ściślej jego koronę, na zewnątrz. Pierwsze oznaki wyrzynania się zębów mlecznych można zauważyć już w 3-4 miesiącu życia.
Objawy ząbkowania są trudne do przeoczenia:

• niemowlę zaczyna się ślinić bardziej niż zwykle;
• często wkłada paluszki do buzi, bo swędzą go dziąsła;
• ma zaczerwienione i rozpulchnione dziąsła.

Pierwszy etap ząbkowania może trwać kilka tygodni, a nawet miesięcy. Gdy zbliża się finał, dziąsła mogą stać się bardzo wrażliwe. Wtedy pojawiają się kolejne objawy, wskazujące na to, że zaraz pojawi się mleczak:

• ssanie piersi czy smoczka sprawia dziecku ból;
• niemowlę jest marudne i płaczliwe;
• nie chce jeść;
• często budzi się w nocy.

Kiedy iść do lekarza podczas ząbkowania?

Jeśli dolegliwości ząbkującego dziecka cię niepokoją, skonsultuj się z pediatrą lub stomatologiem. Zrób to, gdy:

• ząbkowaniu towarzyszy wysoka gorączka (powyżej 38,5ºC);
• dziecko kaszle i/lub wymiotuje;
• odczuwa dotkliwy ból;
• przebijający się ząbek zachodzi za inny, widać, że rośnie krzywo albo dwa ząbki są zrośnięte w jeden.
• dziecko nie ma ani jednego zęba, choć skończyło już półtora roku.

Wszystko, co na ból zęba i bolesne ząbkowanie może zalecić lekarz to środki przeciwbólowe i przeciwzapalnie, np. zawierające ibuprofen czy paracetamol oraz, niekiedy, w przypadku łagodniejszego przebiegu ząbkowania - żel na ząbkowanie, który przyniesie ulgę dziąsłom.

Sposoby na bolesne ząbkowanie

Istnieje wiele metod, by ulżyć dziecku w wyrzynaniu się zębów mlecznych:

• Delikatnie masuj dziąsła palcem lub specjalną gumową nakładką na palec (pamiętaj, aby za każdym razem umyć dokładnie ręce lub wyparzyć nakładkę).
• Sięgnij po środki uśmierzające ból, czyli żel na ząbkowanie (np. Dentinox-Gel, Calgel, Bobodent). Mogą być stosowane od trzeciego miesiąca życia. Smaruj nimi dziąsła cienką warstwą 3–4 razy dziennie. Jeśli ssanie piersi sprawia dziecku ból, smaruj mu dziąsła tuż przed karmieniem.
• Kup wypełniony wodą gryzaczek. Ma on na powierzchni miękkie wypustki, które masują dziąsełka. Jeśli schłodzisz go w lodówce, przyniesie ulgę obrzmiałym dziąsłom. Pamiętaj, że gryzaka nie należy zamrażać. Lodowatą zabawką niemowlę może odmrozić sobie rączkę. Są maluchy, którym ulgę przynosi gryzienie mocno schłodzonej marchewki. Nie polecamy tego sposobu, bo już bezzębny maluch jest w stanie odgryźć kawałeczek i zadławić się nim!
• Przed snem podaj kojące herbatki ziołowe, np. rumianek czy melisę, jeśli twoje dziecko jest już na etapie rozszerzania diety. Te zioła działają uspokajająco, przeciwzapalnie. Unikaj gotowych, rozpuszczalnych herbatek dla niemowląt, które zawierają cukier, zamiast tego zaparz słabą herbatę ziołową w torebce.

Jak dbać o zęby mleczne?

Rytuał pielęgnacyjny należy wprowadzić jeszcze dla bezzębnej jamy ustnej małego dziecka. Dziąsła możemy przemywać jałowym wilgotnym gazikiem lub szczoteczką na palec.Gdy pojawi się pierwszy ząbek, należy wprowadzić szczoteczkę do zębów i pastę z fluorem (1000 ppm). Na pierwszą wizytę do dentysty warto się udać gdy pojawi się pierwszy ząbek. Podczas wizyty adaptacyjnej dziecko oswoją się z gabinetem a rodzice mogą się dowiedzieć, jak prawidłowo dbać o ząbki. Kluczowe z punktu widzenia kontroli jest pojawienie się zębów trzonowych, które są bardziej podatne na próchnice. 

Konsultacja: dr n. Med. Aleksander Remiszewski, Stomatolog Dziecięcy. Jest kierownikiem Zakładu Stomatologii Dziecięcej AM w Warszawie oraz Konsultantem Wojewódzkim ds. Stomatologii Dziecięcej.

• Czy korale z bursztynu pomagają na ząbkowanie?
• Czego nie lubią zęby dziecka i co im może zaszkodzić?
• Test gryzaków dla dziecka