Co o żelazie powinna wiedzieć każda przyszła mama?

Ciąża to szczególny stan. Przyszła mama dba przede wszystkim o swoje maleństwo. Zdrowy tryb życia, odpowiednio dobrana dieta, spacery, ruch na świeżym powietrzu oraz regularne badania kontrolne, to tylko niektóre aktywności, które wykonuje ciężarna, by jej dziecko rozwijało się prawidłowo. W tym czasie należy też pamiętać o odpowiednim uzupełnianiu żelaza. Dlaczego? Wyjaśniamy! 

Dlaczego żelazo w ciąży jest takie ważne?

Żelazo to pierwiastek niezbędny do prawidłowego funkcjonowania wielu tkanek i narządów. Bierze udział w licznych procesach metabolicznych, a także warunkuje prawidłową pracę układu sercowo- naczyniowego, nerwowego oraz immunologicznego. 

Około 80% żelaza znajduje się w komórkach układu czerwonokrwinkowego. Ich główną funkcją jest transport tlenu w organizmie.
 

Zapotrzebowanie na ten pierwiastek w okresie ciąży wzrasta o połowę i wynosi 30 mg dziennie. (dotyczy to także kobiet w okresie laktacji). Pamiętajmy również, że żelazo wspomaga rozwój systemu immunologicznego płodu.

Niedokrwistość

To zaburzenie, w którym dochodzi do spadku stężenia hemoglobiny (Hb), liczby krwinek czerwonych (RBC), wskaźnika hematokrytowego (Ht) poniżej wartości prawidłowych. 

Zgodnie z zaleceniami WHO, niedokrwistość u ludzi dorosłych rozpoznaje się gdy zawartość hemoglobiny spada poniżej 13 g/dl u mężczyzn i 12 g/dl u kobiet oraz poniżej 11 g/dl u kobiet ciężarnych. 

Należy podkreślić, że 80% wszystkich anemii to niedokrwistość z niedoboru żelaza.

Przyczyny, objawy i konsekwencje niedoboru żelaza w czasie ciąży 

Zmiany, jakie zachodzą w organizmie kobiety w czasie ciąży, powodują zwiększone zapotrzebowanie na wiele różnych składników pokarmowych. Ze względu na ich brak lub niedobór, może pojawić się problem niedokrwistości. Do najczęstszych przyczyn niedoboru żelaza zalicza się:

• dietę wegetariańską
• upośledzone wchłanianie
• niedożywienie

  

• zmęczenie
• bóle głowy
• zawroty głowy i omdlenia
• spadek aktywności
• duszność podczas wysiłku
   

Nieleczona anemia prowadzi do ograniczenia skutecznego transportu tlenu. Może to negatywnie wpłynąć zarówno na dziecko, jak i matkę. Do najczęstszych powikłań zalicza się wady rozwojowe płodu, przedwczesny poród, a w skrajnych przypadkach poronienie. 
 

Badania pomagające w diagnostyce anemii w ciąży
Podstawą jest wymieniona wcześniej morfologia krwi. Lekarz prowadzący ciążę może zlecić dodatkowo następujące badania:

• stężenie ferrytyny (określające zapasy żelaza w organizmie)
• stężenie żelaza
• wysycenie transferryny żelazem
• całkowita zdolność wiązania żelaza (TIBC)

Niedobór żelaza w ciąży - jak leczyć?

Jeśli zdiagnozowano u ciebie anemię ciążową, to jak najszybciej powinnaś skontaktować się ze swoim ginekologiem. Niedobór żelaza powinien być zawsze uzupełniany pod nadzorem lekarza, za pomocą leków, nie suplementów. Tylko wtedy możesz mieć pewność, że dostarczasz organizmowi tyle żelaza, ile potrzebuje. 

Najlepiej wybierać leki zawierające żelazo dwuwartościowe (inaczej hemowe), którego przyswajalność jest nawet o 10 razy wyższa w porównaniu do tzw. jonu żelaza trójwartościowego (inaczej niehemowego). 
Aby zwiększyć przyswajalność i biodostępność żelaza, warto dodatkowo spożywać produkty bogate w witaminę C lub zadbać o to, aby preparat, który przyjmujemy, zawierał poza żelazem także tę witaminę.

Zbilansowana dieta w profilaktyce niedokrwistości

W czasie ciąży należy w szczególny sposób zadbać o prawidłowe odżywianie. Jeśli lekarz zalecił ci przyjmowanie leków ze względu na niedokrwistość, w twoim menu powinny znaleźć się: 

• warzywa - szczególnie szpinak,  boćwina, rośliny strączkowe - fasola, groch, soja; kasze - zawierają żelazo niehemowe 
• produkty pochodzenia zwierzęcego - najlepiej czerwone (chuda wołowina), drób, jaja, ryby - zawierają żelazo hemowe 
• cytrusy i soki pomarańczowe - w składzie znajduje się dużo witaminy C, która ułatwia wchłanianie żelaza
• Ogranicz spożycie czarnej herbaty i kawy, ze względu na zawartość teiny (ta osłabia wchłanianie żelaza.

Systematyczne badania, stosowanie się do zaleceń lekarza, zbilansowana dieta i pozytywne nastawienie są niezwykle ważne w okresie ciąży. Pamiętaj o tym i ciesz się tym niezwykłym czasem. 

Materiał powstał z udziałem EGIS Polska