Łożysko (placenta) jest narządem, który wykształca się w czasie ciąży u wszystkich ssaków łożyskowych, czyli niemal u wszystkich współczesnych nam ssaków poza torbaczami i stekowcami. Łożysko wytwarza się także u naczelnych, a więc i u ludzi.
Powstanie łożyska uniezależnia płód od świata zewnętrznego i zapewnia kontakt między dwoma organizmami – matki i dziecka. Istnieje kilka typów łożyska. To, które tworzy się u ludzi jest łożyskiem doczesnowym, inaczej zwanym inwazyjnym lub prawdziwym oraz łożyskiem krwio-kosmówkowym. Jemu poświęcamy ten materiał.
Spis treści:
Łożysko jest tzw. narządem przejściowym – jest niezbędne tylko w czasie życia płodowego – w momencie urodzenia się dziecka przestaje być potrzebne. Ludzkie łożysko ma z grubsza kolisty kształt i waży 400-600 g. Nie jest ani unerwione, ani zaopatrzone w naczynia chłonne.
W budowie łożyska wyróżnia się:
Proces tworzenia się łożyska rozpoczyna się już w momencie zagnieżdżania się zarodka w macicy i trwa aż do 18-20 tygodnia ciąży. Łożysko rośnie wraz z płodem aż do 36 tygodnia ciąży.
Matczyna część łożyska zaczyna się tworzyć 7-12 dni po zapłodnieniu i rozwija się z błony śluzowej macicy, tzw. doczesnej. Część płodowa łożyska zaczyna powstawać 17-22 dni po zapłodnieniu. Tworzy się z zewnętrznej warstwy komórek płodu, które wnikają w ścianę macicy.
Najważniejszą rolą łożyska jest pośredniczenie w przekazywaniu tlenu i substancji odżywczych z krwi matki do krwi dziecka oraz dwutlenku węgla i produktów przemiany materii z krwi płodu do krwi matki. Dzieje się to w sposób, który uniemożliwia bezpośredni kontakt krwi matki i dziecka, dzięki czemu nie mieszają się. Ale to nie jedyna funkcja łożyska.
Wytwarza ono także hormony:
Po tym, jak łożysko się w pełni rozwinie, czyli od 18-20 tygodnia ciąży, przejmuje ono funkcję ciałka żółtego, które zanika, i zaczyna produkować estrogen i progesteron.
Ostatnią znaną nam funkcją łożyska jest przekazanie pod koniec ciąży przeciwciał z krwi matki do krwi płodu, co zapewnia noworodkowi, a później niemowlęciu, zwiększoną odporność, która utrzymuje się ok. 3 miesięcy.
Właściwy rozwój łożyska jest ogromnie ważny dla rozwoju płodu. O tym, czy prawidłowo się rozwinie i zdoła pełnić swoją funkcję aż do porodu, decyduje wiele czynników. Na część z nich przyszła mama ma wpływ.
Zdrowie łożyska zależy od:
Niekorzystnie na stan łożyska może wpłynąć przedwczesne pęknięcie błon płodowych, uraz brzucha w ciąży oraz problemy z łożyskiem we wcześniejszych ciążach.
O tym, że występują problemy z łożyskiem w ciąży, mogą świadczyć objawy w postaci bólów brzucha lub/i pleców, plamienie, skurcze macicy. Uchwycone w porę pozwalają w wielu przypadkach zapobiec poważnym komplikacjom i uratować ciążę. Dlatego przy pojawieniu się takich objawów w ciąży należy niezwłocznie zgłosić się do ginekologa prowadzącego ciążę.
Problemy z łożyskiem mogą dotyczyć jego nieprawidłowej budowy, wadliwego umiejscowienia oraz różnego rodzaju chorób. Ich skutkiem może być niewydolność łożyska, która sprawia, że nie może ono spełniać swoich funkcji, co zagraża ciąży. Poniżej opisujemy najczęstsze dysfunkcje łożyska.
Jest konsekwencją nieprawidłowej budowy lub wadliwego rozwoju łożyska. Skutkiem tego zbyt mało krwi kobiety przepływa przez łożysko. Objawy: zahamowanie wzrostu płodu, stan przedrzucawkowy.
Nie powoduje zakłóceń w rozwoju płodu, ale stanowi poważne ryzyko podczas naturalnego porodu, dlatego w takim przypadku ciążę kończy się cesarskim cięciem. Łożysko przodujące znajduje się za nisko w macicy i przysłania ujście kanału macicy. Objawy: krwawienia pod koniec ciąży.
Dochodzi do niego, gdy łożysko zmniejsza powierzchnię styku z macicą. Całkowite odklejenie łożyska zawsze kończy się śmiercią płodu. Na szczęście w wielu przypadkach wcześnie uchwycone odklejanie się łożyska można powstrzymać i ciążę uratować. Objawy: nagły, silny ból, krwawienie z dróg rodnych, zawroty głowy, utrata przytomności.
Powstaje, gdy łożysko rozrasta się w nieprawidłowy sposób w pierwszych tygodniach ciąży. Kosmki łożyskowe rozrastają się wypełniając cała macicę i nie pozwalając na rozwój płodu. Objawy: bezobjawowo lub wymioty, krwotok z macicy, nieprawidłowe powiększenie się macicy, niedokrwistość, stan przedrzucawkowy.
Po 36 tygodniu ciąży łożysko zaczyna się starzeć, co związane jest z odkładaniem się wapnia w jego naczyniach krwionośnych. Czasami jednak zaczyna ono starzeć się wcześniej, co może skutkować niedotleniem i niedożywieniem płodu. Objawy: najczęściej wykrywane jest podczas badania USG.
Łożysko prawidłowo położone, czyli wysoko w macicy, w czasie porodu pozostaje cały czas przyklejone do jej ściany. Dopiero w trzeciej fazie porodu, gdy dziecko jest już na świecie, odkleja się i zostaje wydalone poprzez drogi rodne. Dzieje się to najczęściej w czasie 30 minut od narodzin dziecka. Położna zawsze sprawdza, czy łożysko urodziło się w całości, gdyż pozostanie jego części w macicy grozi infekcją.
W czasie cesarskiego cięcia łożysko zostaje odcięte od ściany macicy po wyjęciu z niej dziecka.
Jednym z powikłań okołoporodowych związanych z łożyskiem jest zatrzymanie łożyska, czyli stan, gdy nie chce ono się urodzić w czasie 30 minut od narodzin dziecka. Wynika to z tego, że albo nie odkleja się od macicy albo szyjka macicy zwęża się na tyle, że nie może ono się wydostać. W takich przypadkach konieczne jest mechaniczne usunięcie łożyska przeprowadzane podczas łyżeczkowania macicy.
Zobacz także:
2 lutego przyszedł na świat pierwszy noworodek, u którego zdiagnozowano zarażenie śmiertelnym koronawirusem. Istnieje prawdopodobieństwo, że dziecko zostało zainfekowane już w brzuchu mamy. Ciężarna również była zarażona tym patogenem. Zgodnie z informacjami podanymi przez chińską państwową telewizję CCTV w środę, 2 lutego, urodziło się w Chinach pierwsze dziecko zarażone koronawirusem. Diagnozę lekarze postawili już po 30 godzinach od narodzin. Wiadomo, że matka również była zarażona tym groźnym wirusem. Lekarze nie wykluczają, że do zakażenia mogło dojść już w trakcie ciąży , choć nie jest to najbardziej prawdopodobny scenariusz. Jak noworodek mógł zarazić się koronawirusem? Na razie nie ustalono, w jaki sposób śmiertelny wirus dostał się do organizmu noworodka. Nie da się jednak wykluczyć, że stało się to już w okresie płodowym . Lekarz oddziału neonatologicznego w Wuhan, doktor Zeng Lingkong, powiedział: „Powinniśmy być zaniepokojeni nową, możliwą drogą transmisji koronawirusa”. Nie można jednak przesądzić, że dziecko na pewno zachorowało jeszcze przed narodzinami. Inne możliwe scenariusze są takie, że do zakażenia doszło w trakcie karmienia piersią lub podczas porodu . Noworodek mógł też zostać zainfekowany wirusem w szpitalu. Zdaniem epidemiologa Mailman School of Public Healt Uniwersytetu Columbia, Stephena Morse’a, najbardziej prawdopodobne jest to, że zarażenie nastąpiło już po narodzinach. „Bardziej możliwe jest to, że dziecko zaraziło się wirusem ze szpitala, w ten sam sposób, jak pracownicy opieki zdrowotnej zarażają się od leczonych pacjentów. W przypadku wirusa infekującego układ oddechowy do zakażenia dochodzi zazwyczaj drogą kropelkową, a nie przez krew ” – stwierdził ekspert. Kilka dni wcześniej na świat przyszedł inny noworodek, który urodził się zdrowy, mimo że jego matka...
Według najnowszych badań naukowych spaliny samochodowe i smog znajdujące się w powietrzu mogą przedostawać się do macicy, w której rozwija się płód. Odkładają się one na ściankach łożyska. Na razie nie wiadomo, czy mogą również bezpośrednio zagrażać płodowi, ale eksperci nie wykluczają, że tak właśnie jest. Zanieczyszczenia z powietrza dostają się do łożyska w macicy Naukowcy z Uniwersytetu Hasselt w Belgii odkryli, że do łożyska rozwijającego się płodu mogą przedostawać się zanieczyszczenia z powietrza. Tym większe jest ich stężenie w macicy, im gorsza jest jakość powietrza, którym na co dzień oddycha przyszła mama. Badacze swoje wnioski opisali w czasopiśmie „Nature Communications”. Jeden z autorów badania, Tim Nawrot z Uniwersytetu Hasselt, w wywiadzie dla „The Guardian” przyznał, że okres płodowy to „ najbardziej wrażliwy okres życia . Wszystkie układy narządów są w fazie rozwoju. Aby chronić przyszłe pokolenia, musimy zmniejszyć stopień zagrożenia”. Toksyczne cząstki unoszące się w zanieczyszczonym powietrzu zostały wcześniej zauważone w łożysku, a badanie przedstawione na konferencji w 2018 r. wykazało, że wdychany czarny węgiel – składnik sadzy – może dostać się do łożyska przez pępowinę z krwi matki. Badanie przeprowadzone przez belgijskich naukowców Eksperci zebrali próbki łożyska od ponad 20 niepalących kobiet w belgijskim mieście Hasselt i wystawili tkankę na ultraszybkie rozbłyski laserowe, jak podaje Science News. W wyniku obserwacji odkryli, że w łożysku kobiet mieszkających w dużej odległości od głównych dróg i obszarów o wysokim stopniu zanieczyszczenia znajdowało się średnio 9500 cząstek sadzy na milimetr sześcienny (objętość ziarenka soli). Dla porównania kobiety mieszkające w bardziej zanieczyszczonych obszarach gromadziły około 20,900 cząstek czarnego...
Poród lotosowy to alternatywne podejście do narodzin dziecka. I choć nazwa wskazuje, że chodzi o poród, w rzeczywistości istotne jest to, co dzieje się tuż po nim. W porodzie lotosowym ważne jest, by nie odcinać pępowiny, tylko poczekać, aż sama się oddzieli. Metoda ta budzi kontrowersje w środowisku lekarskim i nie jest powszechnie akceptowana, ponieważ zgodnie z obecnym standardem nauki oraz opieki medycznej pozostawienie łożyska może być przyczyną poważnych infekcji. Poród lotosowy: Co to jest poród lotosowy? Standardy medyczne a poród lotosowy zagrożenia zalety badania naukowe Kiedy powinna być przecięta pępowina? Poród lotosowy w Polsce i na świecie Gdzie może się odbyć poród lotosowy? Opieka nad dzieckiem Co to jest poród lotosowy? Poród lotosowy to rodzaj porodu, po którym nie przecina się pępowiny. Dziecko jest połączone z łożyskiem aż do momentu, kiedy pępowina odpadnie naturalnie. Zazwyczaj trwa to kilka dni, a łożysko umieszczone jest do tego czasu w specjalnie uszytym na tę okazję woreczku. Dziecko połączone z łożyskiem umieszczonym w woreczku. fot. Adobe Stock Zasady porodu lotosowego: to matka decyduje o przebiegu porodu, po narodzinach dziecka nie przecina się pępowiny, urodzone łożysko konserwuje się i pozostawia w pobliżu dziecka, pępowina ma w naturalny sposób zaschnąć i odpaść od dziecka (trwa to 3-10 dni), w tym czasie matka i dziecko nie przyjmują odwiedzin, mają czas dla siebie. Standardy medyczne a poród lotosowy Zgodnie z obowiązującymi standardami opieki okołoporodowej w Polsce w placówkach medycznych nie praktykuje się porodów lotosowych. Poród lotosowy – zagrożenia Lekarze zwracają uwagę na fakt, że nieodcięta pępowina połączona z łożyskiem...
