cukrzyca typu 1
Adobe Stock
Zdrowie

Wszystko, co powinnaś wiedzieć o cukrzycy typu 1

Cukrzyca typu 1 najczęściej atakuje dzieci i młodzież. To bardzo trudna i podstępna w leczeniu choroba. Zobacz jak z nią żyć.

Cukrzyca typu 1 to najczęstsza choroba przewlekła diagnozowana u dzieci i jeden z najpoważniejszych problemów pediatrycznych w naszym kraju. W ciągu ostatnich 20 lat liczba chorych na cukrzycę typu 1 w Polsce prawie się potroiła, co uplasowało nasz kraj w światowej czołówce, jeżeli chodzi o wzrost zachorowań.

Czym jest cukrzyca typu 1?

Cukrzyca typu 1 to choroba układu odpornościowego. Objawia się w postaci podwyższonego poziomu cukru we krwi dziecka. Przyczyną takiego stanu rzeczy jest nieprawidłowe działanie jego układu odpornościowego - w organizmie zaczyna brakować insuliny, jednego z kluczowych hormonów w organizmie, przekształcającego glukozę na energię. W trzustce chorego dziecka jego własne przeciwciała niszczą tzw. komórki beta, które ją produkują.


Dzięki insulinie dziecko rośnie, rozwija się, ma energię. Nie można bez niej funkcjonować, dlatego, jeżeli komórki beta zostaną całkowicie zniszczone i trzustka przestaje produkować insulinę, dziecko musi do końca życia dostawać ten hormon z zewnątrz.

Przyczyny cukrzycy typu 1 u dzieci

Najczęściej chorują dzieci w wieku do lat 6 oraz młodzież. ​Cukrzyca typu 1 nie jest chorobą genetyczną, aczkolwiek u źródeł jej wystąpienia leżą także czynniki genetyczne. Cukrzyca uważana jest za chorobę wieloczynnikową, co oznacza, że kilka rzeczy musi się spotkać w jednym czasie, aby doszło do zachorowania. W jej powstaniu pewną rolę odgrywają czynniki wirusowe:

  • wirus świnki,
  • różyczki,
  • enterowirusy wywołujące zwykłe przeziębienie.


Choroba częściej występuje u dzieci:
 

  • karmionych piersią krócej niż 3 miesiące,
  • mających niedobory witaminy D3,
  • urodzonych w wyniku cesarskiego cięcia.

Objawy cukrzycy typu 1

To choroba, która atakuje gwałtownie - zdrowe, dobrze rozwijające dziecko praktycznie z dnia na dzień zmienia się nie do poznania. Jej objawami są:
 

  • nagłe chudnięcie,
  • dużo większe pragnienie (picie także nocą),
  • częste siusianie (także nocą),
  • zmiana zachowania, dziecko staje drażliwe lub przeciwnie – senne i osłabione,
  • sucha i szorstka skóra, zajady w kącikach ust (skutek odwodnienia organizmu),
  • obrzęk i zaczerwienienie gardła,
  • mdłości i wymioty, bóle brzucha,
  • nieprzyjemny (przypominający aceton) zapach z ust.
Pamiętaj! Zawsze najpierw zauważysz zmiany w zachowaniu dziecka: zrobi się niespokojne, drażliwe lub też bez sił. Jeżeli do tego zacznie się moczyć nocą, będzie miało większe pragnienie i zacznie chudnąć – to będą to już bardzo niepokojące objawy. Zrób dziecku badanie poziomu cukru we krwi lub badanie moczu.

Jak odczytywać wyniki badań krwi u dziecka?

Poniższa tabelka pokazuje możliwe wartości cukru we krwi dziecka, mierzone na czczo. Sprawdź, kiedy wynik wskazuje na cukrzycę:
 
POZIOM GLUKOZY INTERPRETACJA
Od 70 do 99 mg/dL
Prawidłowy poziom glukozy
Od 100 do 125 mg/dL
Nieprawidłowy poziom glukozy na czczo (stan przedcukrzycowy)
Co najmniej 126 mg/dL
Cukrzyca
Jeżeli badanie cukru wykaże za wysoki poziom glukozy we krwi - przekraczający 126 mg/DL - i do tego dojdzie jeszcze choć jeden z trzech podejrzanych objawów: zwiększone pragnienie, wielomocz albo chudnięcie – to musisz liczyć się z tym, że jest to cukrzyca typu 1.

Spadek i wahania cukru we krwi

Ostry spadek poziomu cukru prowadzić może do hipoglikemii, objawiającej się w postaci:
 

  • nadmiernego pocenia się,
  • utrzymującego się uczucia głodu,
  • niepokoju,
  • pogorszenie jakości widzenia,
  • drżenie mięśni.


Wahania cukru we krwi chorego dziecka mogą prowadzić do:
 

  • śpiączki (jeżeli rezerwy komórek beta w trzustce wyczerpią się gwałtownie, może dojść do zapaści),
  • trwałych uszkodzeń nerek i innych narządów wewnętrznych,
  • utraty wzroku.

Jak leczyć dziecko z cukrzycą typu 1?

Leczenie polega na podawaniu choremu dziecku odpowiedniej dawki insuliny. Przed każdym posiłkiem musi ono przyjąć precyzyjną jej dawkę. Możesz to zrobić na dwa sposoby:
 

  • za pomocą tzw. penów, czyli zastrzyków z insuliną,
  • pompą insulinową połączoną drenem i podskórnym wkłuciem z ciałem dziecka.


Żeby wiedzieć, jaką dawkę podać, musisz najpierw oszacować posiłek: ile zawiera węglowodanów, białka i tłuszczu. Po ok. dwóch godzinach od zjedzenia znów zmierz dziecku poziom cukru we krwi i ewentualnie zmień dawkę insuliny, jeżeli cukier jest za wysoki.

Leczenie cukrzycy typu 1 pompami cukrzycowymi

Podawanie insuliny zastrzykami jest tańszym sposobem leczenia, ale za to mniej wygodnym m.in. ze względu na wielokrotne wkłucia i konieczność przyjmowania posiłków o dokładnie określonej wartości energetycznej w ściśle wyznaczonych porach. Podawanie insuliny pompą ma o wiele więcej zalet, ponieważ:

  • możesz bardzo precyzyjnie dawkować insulinę,
  • pompa przez całą dobę wydziela mikrodawki insuliny,
  • eliminuje problem zasłabnięcia z powodu hipoglikemii,
  • zmniejsza u dziecka stres wynikający z lęku przed kłuciem igłą.


W przypadku korzystania z pompy insulinowej konieczne jest przed posiłkami ustawienie tzw. bolusa, czyli dodatkowej dawki insuliny. Dokładnie tak samo działa trzustka: wydziela trochę insuliny przez cały czas i ma jej większy wyrzut tuż przed jedzeniem.

Dieta dziecka chorego na cukrzycę

W przypadku cukrzycy typu 1 trzeba bardziej restrykcyjnie przestrzegać pór posiłków i wielkości porcji. Dieta powinna być skonsultowana ze specjalistą, najlepiej diabetologiem.

Zalecenia dotyczące diety cukrzycowej dla dziecka nie odbiegają za bardzo od zaleceń normalnej zbilansowanej diety:
 

  • najważniejsze są regularne posiłki 3 do 5 (czasem do 7 dziennie, jeśli wymaga tego leczenie) o stałych porach;
  • unikaj soli oraz cukrów prostych zawartych w słodkich owocach, owocach suszonych, kandyzowanych, w syropie itp. oraz sokach;
  • podawaj świeże warzywa, ryby i produkty pełnoziarniste, płatki owsiane; produkty zawierające dużo błonnika, który obniża stężenie glukozy we krwi, daje poczucie sytości i zapobiega zaparciom;
  • szczególnie ważne w diecie cukrzycowej są rośliny strączkowe, zawierające wartościowe białko, sporo błonnika, a mało kalorii;
  • tłuszcze zwierzęce można jeść, ale rzadko (nie powinny być głównym źródłem tłuszczów).


Podobnie jak osoby zdrowe, cukrzyk powinien wypijać co najmniej dwa litry płynów, w postaci wody najlepiej wysoko zmineralizowanej oraz zielonej herbaty.

Uwaga! Zdecydowanie niewskazane są tłuszcze trans (utwardzone, obecne m.in. w twardych margarynach i wielu gotowych wyrobach cukierniczych, typu kruche ciastka).

Aby przygotować zdrowy posiłek rodzice małego cukrzyka muszą umieć posługiwać się:
 

  • tabelami wymienników węglowodanowych (są dostępne na większości stron internetowych poświęconych cukrzycy),
  • wartości odżywczych,
  • umieć obliczyć kaloryczność potrawy.


Tabele z wymiennikami węglowodanowymi pokazują tzw. indeks glikemiczny produktów, który określa wzrost poziomu cukru we krwi po dwóch godzinach od zjedzenia posiłku. Im niższy indeks glikemiczny, tym lepiej.

Sport dla dziecka z cukrzycą

Prowadzenie aktywnego trybu życia jest bardzo ważne w życiu dziecka z cukrzycą. Dzięki temu:

  • malec utrzymuje prawidłową masę ciała,
  • tkanki są bardziej wrażliwe na insulinę, można podawać jej mniejsze ilości,
  • łatwiej kontrolować poziom cukru we krwi.


Dziecko chorujące na cukrzycę nie powinno uprawiać sportów wyczynowych ani ekstremalnych, wskazane są: 

  
Jak bardzo cukrzyca zaburza życie dziecka?

Cukrzyca typu 1 to podstępna choroba– potrafi mieć momenty remisji, kiedy ustępuje i cukry w organizmie chwilowo normalizują się. To jednak tylko etap choroby - zawsze, w którymś momencie cukrzyca wraca. Organizm źle znosi takie wahnięcia i reaguje na nie hiper- i hipoglikemią, czyli wysokimi i niskimi cukrami. Remisja choroby nie świadczy o wyleczeniu dziecka, gdyż cukrzyca jest nieuleczalną chorobą. Diagnoza oznacza zmianę życia już na zawsze. Chore dziecko musi nauczyć się żyć z cukrzycą: musi kilka, a czasem nawet kilkanaście razy w dzień i nocą mieć mierzony poziom cukru we krwi (glikemię) – co wiąże się z nawet kilkunastoma ukłuciami palca, aby wykonać pomiar glukometrem.   

Cukrzyca typu 1 a ciąża

Jeżeli chorujesz na cukrzycę typu 1 i planujesz ciążę, przygotuj się na to, że będziesz wymagała odpowiedniej opieki lekarskiej. W trakcie ciąży zapotrzebowanie na insulinę wzrasta nawet o 100-200 proc. stanu sprzed ciąży. Utrzymanie właściwych poziomów cukru w organizmie jest bardzo ważne jeszcze na etapie planowania zajścia w ciążę, gdyż zapobiegnie to ewentualnemu wystąpieniu:
 

  • wad wrodzonych u dziecka (m.in. serca, wodogłowia, przepukliny mózgowo-rdzeniowej), 
  • powikłań cukrzycy u matki.


Kobietą ciężarną powinien się opiekować zespół diabetologiczno-położniczy, z udziałem m.in.:
 

  • diabetologa,
  • ginekologa,
  • pielęgniarki,
  • dietetyka,
  • trenera pompowego.


W osiągnięciu właściwego poziomu cukru bardzo pomocne jest wykorzystanie pomp insulinowych połączonych z systemem ciągłego monitorowania glikemii. Dzięki temu kobieta ma stałą informację o poziomie glukozy we krwi i może ją na bieżąco korygować.

Dieta dla ciężarnej z cukrzycą

Przyszła mama powinna codziennie przyjmować ok. 2 tys–2 tys. 200 kalorii (35 kcal na kilogram masy ciała), w postaci sześciu, niezbyt obfitych posiłków, spożywanych o stałych porach, a przerwa między nimi nie powinna być dłuższa niż trzy, cztery godziny. Zalecane jest jedzenie:

  • produktów zbożowych (pieczywo razowe, pełnoziarniste),
  • chudego mięsa i wędlin,
  • ryb,
  • chudego nabiału,
  • warzyw i tłuszczów roślinnych.


Unikaj natomiast:

  • tłuszczy zwierzęcych - masła, śmietany, smalcu,
  • węglowodanów prostych, takich jak cukier, słodycze, miód.  
Dieta ciężarnej i chorujące na cukrzycę powinna być wzbogacona w witaminy i kwas foliowy oraz uwzględniać zwiększone zapotrzebowanie kaloryczne organizmu mamy i zwiększone zapotrzebowanie na insulinę rosnącego w brzuchu dziecka.

 

Zobacz także
Czy zachorujesz na cukrzycę?

Sprawdź, czy grozi ci cukrzyca [TEST]

Badania w ciąży

Badania w ciąży: kiedy zrobić, jakie są obowiązkowe [harmonogram]

Spacer korzystny dla zdrowia jak bieganie

7 ćwiczeń, których nie wolno ci robić w ciąży

Redakcja poleca

REKLAMA
Nasze akcje
częste oddawanie moczu u dziecka
Zakupy
Szukasz najlepszego nocnika dla dziecka? Sprawdź nasz ranking!
Współpraca reklamowa
Kobieta czyta książkę
Zakupy
Tej książce ufają miliony rodziców! Czy masz ją na półce?
Współpraca reklamowa
łojotokowe zapalenie skóry
Pielęgnacja
Test zakończony sukcesem! 99% osób poleca te kosmetyki
Współpraca reklamowa
Polecamy
Porady
Ile dać na Chrzest?
Święta i uroczystości
Ile dać na chrzest w 2024 roku? (ile od dziadków a ile od chrzestnej, chrzestnego i gości) 
Luiza Słuszniak
wierszyki o wiośnie
Gry i zabawy
Wiersze o wiośnie: piękne utwory znanych poetów i krótkie rymowanki dla dzieci
Ewa Janczak-Cwil
cytaty na komunię
Cytaty i przysłowia
Cytaty na komunię świętą: piękne i mądre, Jana Pawła ll, cytaty z Biblii
Joanna Biegaj
ospa u dziecka a wychodzenie na dwór
Zdrowie
Ospa u dziecka a wychodzenie na dwór: jak długo będziecie w domu? Czy podczas ospy można wychodzić?
Milena Oszczepalińska
chłopiec, dziecko, krzyk, złość
Wychowanie
Agresywne dziecko w przedszkolu: co robić, gdzie zgłosić?
Magdalena Drab
Cytaty na chrzest
Cytaty i przysłowia
Cytaty na chrzest: piękne sentencje i złote myśli z okazji chrzcin
Milena Oszczepalińska
Szkoła w Chmurze: kto może z niej skorzystać?
Edukacja
Szkoła w Chmurze: na czym polega, czy jest legalna i kto może z niej skorzystać?
Małgorzata Sztylińska-Kaczyńska
Przedszkolaki powinny się bawić, a nie ciągle uczyć
Edukacja
Przedszkolaki coraz częściej potrafią czytać i pisać, ale mają zaburzenia sensoryczne. Gdzie tkwi błąd?
Milena Oszczepalińska
dziecko ciągle choruje
Zdrowie
Dziecko ciągle choruje: nawracające zapalenie oskrzeli i infekcje gardła [CO ROBIĆ?]
Magdalena Drab
Pełne szpitale RSV
Aktualności
Lekarz mówi wprost: dziecko z RSV i z dusznością umrze, jeśli nie trafi do szpitala
Ewa Janczak-Cwil
wpływ telewizji na rozwój dziecka
Wychowanie
Wpływ telewizji na rozwój dziecka – negatywne i pozytywne skutki oglądania telewizji
Aneta Grinberg
morfologia u dzieci
Zdrowie
Morfologia u dzieci – jak czytać wyniki krwi [NORMY]
Ewa Janczak-Cwil
znieczulenie podpajęczynówkowe
Poród naturalny
Znieczulenie podpajęczynówkowe najczęściej stosowane podczas cesarskiego cięcia [zalety i wady]
Agnieszka Majchrzak
Urlop ojcowski
Prawo i finanse
Urlop ojcowski 2024: ile dni i ile płatny? Dokumenty i wniosek o urlop dla ojca
Magdalena Drab

Strefa okazji i inspiracji

REKLAMA