Jak często robić cytologię i jak się do niej przygotować? [NOWE ZALECENIA]

Cytologia jest badaniem ginekologicznym, w trakcie którego pobierany jest wymaz z szyjki macicy. Regularne robienie cytologii pozwala na wczesne wykrycie raka szyjki macicy – wtedy, gdy jest on całkowicie wyleczalny. Dlatego tak ważne jest, by kobieta poddawała się temu badaniu tak często, jak jest to zalecane, i nie tylko w okresie rozrodczym.

Spis treści:

• Jak często robić cytologię?
• Jak przygotować się do cytologii?
• Jak często można robić cytologię na NFZ?
• Czy częsta cytologia szkodzi?

Jak często robić cytologię?

Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników (PTGiP) w grudniu 2021 roku zmieniło wytyczne dotyczące cytologii. Obecnie zaleca, aby cytologię robić co 3 lata niezależnie od wieku. Rezygnacja z corocznych badań cytologicznych została podjęta po publikacji naukowej, w której wykazano, że zachowanie trzyletniego odstępu między kolejnymi cytologiami jest wystarczające, gdyż zapobiega aż 83 proc. przypadków nowotworów narządu rodnego. Częstsze badania nie zwiększają znacząco tego odsetka. Od reguły „cytologia co 3 lata” są jednak wyjątki.

Cytologię muszą robić co roku lub tak często jak zleci lekarz:

• kobiety zakażone wirusem HIV
• często zmieniające partnerów seksualnych
• kobiety, u których wykryto zakażenie wirusem HPV
• kobiety, u których w historii rodzinnej występował rak szyjki macicy.

Co pół roku cytologię powinny robić kobiety, które są po leczeniu stanu przednowotworowego szyjki macicy.

Cytologii nie muszą wykonywać kobiety po histerektomii wraz z usunięciem szyjki macicy.

Rekomendacje PTGiP obejmują wykonywanie tzw. cytologii na podłożu płynnym (LBC). Pozwala ona na zrobienie dwóch badań z jednej próbki – cytologii oraz badania pod kątem zakażenia wirusem HPV. Niestety nie wszystkie ośrodki oferują ten podwyższony standard cytologii. W ich przypadku powinno być stosowane tradycyjne szkiełkowe badanie cytologiczne.

Pierwsze badanie cytologiczne

Zaleca się, aby pierwszą cytologię wykonać w wieku 20-25 lat. Nie ma jednak jednego, ściśle określonego wieku, w którym kobieta powinna poddać się temu badaniu, ponieważ wiele zależy również od tego, w jakim momencie życia rozpoczęła współżycie seksualne. Ginekolodzy radzą, by pierwsze badanie cytologiczne miało miejsce nie później niż w ciągu 3 lat od rozpoczęcia współżycia.

Jak przygotować się do cytologii?

Zanim kobieta zgłosi się na badanie, powinna pamiętać o tym, że:

• cytologii nie wykonuje się w trakcie miesiączki – najlepiej na badanie wybrać się w pierwszej połowie cyklu, 4 dni po zakończeniu krwawienia, ale nie później niż na 4 dni przed rozpoczęciem kolejnej miesiączki.
• nie należy robić cytologii, jeśli ma się niewyleczoną infekcję intymną (w przeciwnym razie pobrany materiał może nie nadawać się do oceny, a uzyskany wynik być niemiarodajny).

Dodatkowo przed badaniem:

• przez 2-3 dni nie należy współżyć;
• tuż przed nie można wykonywać innego badania ginekologicznego;
• przez 2 dni nie należy stosować żadnych środków dopochwowych lub irygacji.

Kobiety między 25. a 59. rokiem życia mogą w ramach rządowego programu profilaktyki i wczesnego wykrywania raka szyjki macicy wykonywać cytologię bezpłatnie raz na 3 lata, o ile są ubezpieczone w NFZ. W prywatnym gabinecie badanie to kosztuje ok. 50-85 zł.

Jak często można robić cytologię na NFZ?

Od 2006 roku w Polsce funkcjonuje program profilaktycznych badań cytologicznych, który umożliwia bezpłatne wykonywanie cytologii raz na 3 lata w grupie wiekowej 25-59 lat. Wyjątkiem są kobiety znajdujące się w grupie ryzyka, czyli zakażone wirusem HPV. W ich przypadku bezpłatną profilaktyczną cytologię można wykonywać raz do roku.

Należy pamiętać, że o częstości wykonywania cytologii ostatecznie decyduje lekarz. I tak np. kobiety po leczeniu stanu przednowotworowego mogą mieć wykonywaną cytologię w ramach NFZ co pół roku, bo takie jest standardowe postępowanie w takich przypadkach.

Czy częsta cytologia szkodzi?

Co do zasady: nie. Dawniej zalecano wykonywanie cytologii raz do roku, obecnie – co trzy lata. Jak pisaliśmy wyżej, ze względu na swój stan zdrowia niektóre kobiety powinny wykonywać cytologię częściej – nawet co pół roku. Co zatem oznacza „często”? Co rok, co pół roku czy częściej?

Nikt nie robi cytologii dla przyjemności, lekarze też nie kierują na nią bez potrzeby. Jeśli zatem lekarz zaleca ją częściej niż raz na trzy lata, czy raz do roku, to widocznie jest jakieś uzasadnienie takiego postępowania i trudno mówić w takim przypadku, że cytologia wykonywana jest za często. Poza tym sama procedura jest bezpieczna i nie niesie żadnego ryzyka.

Zobacz także:

• Pessar: sposób na niewydolności szyjki macicy
• Czy szczepionka przeciw HPV jest bezpieczna?
• Nie musisz zachorować na raka szyjki macicy. Najważniejsza jest cytologia