Jeszcze niedawno o depresji mówiło się tylko w odniesieniu do dorosłych. Dziś już wiadomo, że zachowania depresyjne ma ok. 20 proc. nastolatków. Problemy pojawiają się u coraz młodszych dzieci, nawet u kilkulatków. Większość przypadków nie jest nawet diagnozowanych – w Polsce dramatycznie brakuje psychiatrów dziecięcych i kompleksowej opieki psychologicznej nad dziećmi: mówi prof. Małgorzata Janas-Kozik, psychiatra i psychiatra dziecięcy.
Coraz młodsze dzieci trafiają po pomoc do psychiatry. Te porady obejmują nie tylko samo dziecko, ale i rodzinę. Z jednej strony rośnie świadomość społeczna: rodzice, których niepokoi zachowanie dziecka, mogą się skonsultować na portalach społecznościowych albo poszukać informacji u dr. Google. Z drugiej strony zmieniło się tempo życia, pewne wymagania stawiane dzieciom i młodzieży, sposób komunikowania się. Zmienił się też model rodziny – z rodziny wielopokoleniowej na rodzinę „nuklearną”, która zwykle ogranicza się do rodzica i dziecka. Ani dziecko, ani rodzic nie mają wsparcia wielopokoleniowej rodziny. Dlatego szuka się pomocy u profesjonalistów.
Gdy 20 lat temu zaczynałam pracę jako psychiatra dziecięcy, to głównymi moimi pacjentami były nastolatki. Obecnie pierwsze epizody ciężkich zaburzeń psychiatrycznych zdarzają się już w wieku 12, 13 lat. Ciężkie zaburzenia odżywiania zdarzają się u 11-latków. Rodzice mają trudności wychowawcze, nie radzą sobie z frustracją dziecka, z odmawianiem mu czegokolwiek. To widać już u kilkulatków.
Np. to, że rodzice czegokolwiek mu odmawiają, nie chcą mu czegoś kupić w sklepie. Rodzice nie stwarzają dziecku sytuacji frustrujących i nie uczą oczekiwania na nagrodę. Trzeba czasem powiedzieć: „Teraz nie mam tyle pieniędzy, by to kupić, ale będziemy na ten temat rozmawiać, ty będziesz zbierać swoje pieniądze, ja ci dołożę”.
Promuje się wychowanie bezstresowe, zaspokajanie wszystkich potrzeb dziecka. Tak być nie powinno, ponieważ życie nie oferuje nam sytuacji pozbawionych stresu. Rodzice mają problem z postawieniem granic własnemu dziecku. Może to wynikać z ich lęku i braku wiary w rodzicielskie kompetencje, ale też z przesuwania odpowiedzialności – na lekarza, psychologa, szkołę.
Tymczasem to rodzic powinien stać na pierwszej linii i dawać sobie radę z gniewem dziecka, lękiem, ucieszyć się jego radością. A dziecko musi nauczyć się tego, że nie zawsze od razu dostaje to, czego chce. Jeśli się tego nauczy, będzie mu potem łatwiej w życiu, gdy zetknie się z odmową czy trudną sytuacją.
Tak, np. nie jest w stanie zabronić dziecku dostępu do Internetu, zabawy smartfonem, bo dziecko krzyczy, złości się. Rodzic powinien umieć czasem powiedzieć „nie”. Im młodsze dziecko, tym decyzje można podejmować bardziej autorytarnie. Z nastolatkiem trzeba już iść na pewien kompromis.
Tak. Jednak kryteria rozpoznania depresji u dziecka mogą być nieco inne. U dorosłego, który ma depresję, dominuje uczucie smutku. Dziecko może też w ten sposób reagować, albo bywa po prostu rozdrażnione. Reaguje złością, agresją. U dorosłego z depresją dochodzi do spadku masy ciała, natomiast dziecko może mieć „kłopot z osiągnięciem prawidłowej masy ciała”. Lekarz, który pracuje z dzieckiem, musi dopasować objawy do możliwości rozwojowych i intelektualnych dziecka.
Dziecko ma takie objawy, na jakie go stać: emocjonalnie i intelektualnie.
Tak, im młodsze dziecko, tym są to częściej objawy somatyczne: bóle brzucha, głowy, bo małe dziecko nie potrafi nazwać swoich emocji. U nieco starszego dziecka mogą pojawić się zaburzenia zachowania. W tle będą objawy smutku, ale „na wierzchu” dziecko może być niegrzeczne, agresywne, drażliwe, wchodzić w konflikt ze światem dorosłych. Albo inaczej: pokazuje obojętność i wzrusza ramionami. Są dzieci z depresją, które często płaczą. Inne – odwrotnie – pokrywają smutek śmiechem.
W miarę dorastania objawy depresji u dziecka będą bliższe kryteriom depresji u dorosłych.
Diagnozowałam kilkulatka. Nie chciał się bawić, był wycofany z grupy, płaczliwy, miał zaburzenia snu. Jego zachowanie było odzwierciedleniem pewnych konfliktów i napięć, które były w domu rodzinnym.
Może nie zawsze, ale dziecko zawsze odbiera wszystko to, co się dzieje w rodzinie: napięcia, choroby, obawy, lęki. Nie ma jeszcze dojrzałych mechanizmów obronnych radzenia sobie w trudnych sytuacjach.
To prawda. Czasem się zastanawiam, gdzie i kiedy dziecko ma czas na zabawę, kiedy każda aktywność, którą wykonuje, ma czemuś służyć: zwiększaniu zdolności poznawczych, poprawie pamięci, myślenia, rozwijaniu talentów. To świetnie, tylko gdzie jest czas i miejsce na beztroską zabawę?
Problemy mogą mieć zarówno dzieci z rodzin patologicznych, zaniedbane, jak dzieci wykształconych rodziców. Oni niekoniecznie poświęcają dziecku czas. Oni mu ten czas świetnie organizują: bo ich na to po prostu stać. A dziecko potrzebuje rodzica, jego czasu, obecności.
Dzieci zawsze gorzej radzą sobie w świecie, dlatego potrzebują mądrych przewodników, z którymi są związani emocjonalnie, czyli rodziców. To, jak dzieci będą sobie kiedyś radzić w życiu, zależy głównie od rodziców oraz od przedszkola, szkoły. Nie ma idealnych rodziców, ale rodzic powinien być uważny na wszelkie sygnały, które dziecko wysyła.
Wszyscy popełniamy ten sam błąd: poświęcamy dziecku najwięcej czasu, kiedy zaczyna się źle zachowywać. Wtedy reagujemy. Zaczyna się błędne koło, bo w dziecku tworzy się przekonanie – na poziomie podświadomym – że zyskuje uwagę rodzica, kiedy zachowuje się źle. Podtrzymujemy więc niechcący jego nieprawidłowe zachowanie.
Dokładnie tak. Wszyscy popełniamy ten sam błąd. Z różnych powodów: bo jesteśmy zmęczeni, zapracowani, chcemy mieć chwilę dla siebie.
Największą nagrodą dla dziecka jest czas rodzica. Oczywiście, nie chodzi o to, że mama siedzi z dzieckiem na kanapie, obydwoje mają w rękach smartfona i każdy ogląda to, co chce. Takie obrazki często widać na wakacjach, choćby na plaży. Dzieci i rodzice są obok, ale nie ma między nimi kontaktu: ani werbalnego ani pozawerbalnego, bo każdy ma swoją zabawkę w ręce. Niezbędna jest interakcja, kontakt z dzieckiem, zabawa, gdy jest małe, a gdy jest starsze – rozmowa.
Jest ich tylko 400, a powinno – dwa razy więcej. W niektórych województwach jest tylko kilku psychiatrów dziecięcych, w kolejce na wizytę w ramach NFZ czeka się kilka miesięcy, a nawet dłużej. Część rodziców szuka pomocy u psychiatrów dla dorosłych, jednak jest to zupełnie inna dziedzina. Dzieckiem powinien zająć się cały zespół złożony m.in. z psychologa, terapeuty, psychiatry, niezbędna jest też współpraca z rodziną, szkołą.
Prof. Małgorzata Janas-Kozik jest psychiatrą dziecięcym, pracuje w Katedrze Psychiatrii i Psychoterapii Śląskiego Uniwersytetu Medycznego orz na Oddziale Klinicznym Psychiatrii i Psychoterapii Wieku Rozwojowego w Centrum Pediatrii im. Jana Pawła II w Sosnowcu.
Zobacz także: W Ministerstwie Zdrowia powstał zespół ds psychiatrii dzieci. Poprawi sytuację?
Rabat 20% na cały asortyment dostępny na www.swederm.com. Oferta nie łączy się z innymi promocjami. Szczegóły na stronie.
Wprowadź kod online lub pokaż go w jednym z ponad 230 sklepów stacjonarnych i skorzystaj z oferty. Szczegóły u sprzedawcy i na stronie www.
30% rabatu na cały asortyment przy zakupach za min. 229zł. Rabat nakłada się w koszyku po wpisaniu kodu oferty i spełnieniu warunków oferty. Nie łączy się z innymi ofertami. Nie dotyczy produktów przecenionych, pomadek Almost Lipstick in Black Honey, miniproduktów, zestawów oraz nowości. Oferta dostępna w salonach firmowych i na clinique.com.pl. Szczegóły u sprzedawcy i na stronie www.
7% rabatu na 700 największych marek kosmetyków i perfum. Oferta dostępna na ezebra.pl. Szczegóły na stronie.
Rabat 150 zł *przy zakupach za min. 700 zł z kodem SZALWIT24. Zniżka nie dotyczy gotowych zestawów walizek i nie łączy się z innymi akcjami specjalnymi. Oferta dostępna w salonach stacjonarnych i na wittchen.com. Szczegóły u sprzedawcy i na stronie www.
Rabat 25% na zakupy za minimum 499 zł w sklepie internetowym www.karcher.pl. Oferta dotyczy produktów nieprzecenionych z kategorii Home&Garden i nie łączy się z innymi promocjami. Szczegóły na stronie www.
Depresja poporodowa to jedno z najczęściej występujących zaburzeń psychicznych po porodzie, ale nie jedyne. Zachwianie równowagi psychicznej po porodzie związane jest ze zmianami hormonalnymi w organizmie młodej mamy. Czasami problemy psychiczne po porodzie są poważne, a statystyki mówią, że na problemy psychiczne o różnym natężeniu cierpi aż 80 proc. kobiet po porodzie. Nie wolno bagatelizować tematu zaburzeń psychicznych u młodych matek – warto wiedzieć, czego można się spodziewać i jak postępować, jeśli zauważymy u siebie obniżenie nastroju, stany lękowe po porodzie lub inne problemy emocjonalne i psychiczne. . Zaburzenia psychiczne po porodzie Zaburzenia nastroju i inne problemy natury psychicznej występują u ok. 80 proc. kobiet w okresie ciąży i po porodzie. Wszystko przez wahania hormonów i zmianę ich stężenia. Specjaliści dzielą zaburzenia depresyjne związane z ciążą i porodem na: baby blues – objawia się drażliwością, zmiennością nastroju, pojawiającym się lękiem i zaburzeniami snu. Baby blues pojawia się po porodzie, a szczególnie nasilone jest w 5-7 dniu po urodzeniu dziecka. Szacuje się, że baby blues dotyka 80 proc. kobiet i mija zazwyczaj samoistnie po około 2 tygodniach. depresja poporodowa – szacuje się, że depresja poporodowa dotyczy ok. 15 proc. kobiet. W przypadku depresji poporodowej mamy do czynienia z pełnoobjawową formą choroby, konieczne jest leczenie farmakologiczne. depresja w przebiegu zaburzeń depresyjnych nawracających – dotyczy kobiet, u których przed porodem występowały epizody depresyjne (tzw. "mała" lub "duża" depresja, a także dystymia). Depresja poporodowa – trudna dla całej rodziny Depresja po urodzeniu dziecka to problem, który dotyka nie tylko kobiety, ale całej rodziny. Depresja poporodowa wpływa na życie wszystkich osób w otoczeniu cierpiącej na tę chorobę mamy – jej partnera, nowo...
„Gdy rodzic przewlekle choruje, karuzela rodzinna zostaje zachwiana. Wszystko zaczyna się kręcić wokół chorego. Czy wziął leki, czy zrobił badania, jak się dziś czuje” – twierdzi psycholog Jolanta Zmarzlik, specjalistka do spraw przeciwdziałania przemocy w rodzinie i ochrony dzieci przed krzywdzeniem, biegła sądowa. Niestety 2 miliony polskich dzieci wychowuje się w rodzinach, w których rodzice cierpią z powodu chorób psychicznych. Czy w takich domach dba się o zaspokajanie ich potrzeb? Odwrócona hierarchia potrzeb W normalnym, zdrowym domu rodzice troszczą się o dzieci i starają się zaspokajać ich potrzeby. Dzięki temu mają one szansę na prawidłowy rozwój i szczęśliwe dzieciństwo. W rodzinie dysfunkcyjnej potrzeby dziecka zdecydowanie nie są na pierwszym miejscu. Jest ono zaniedbywane, a w dodatku musi wykazywać się większą dojrzałością niż rówieśnicy . Często to właśnie dziecko dba o atmosferę w domu i to ono staje niejako w roli dorosłego. Brakuje mu należytej uwagi rodzica, pomocy w lekcjach, dbania o jego zdrowie, bezpieczeństwo, rozwój, samopoczucie. Choroba psychiczna rodzica jest niezwykle obciążająca dla dziecka. „Jest uczone, że musi chodzić na paluszkach, żeby nie denerwować mamusi, gdy ta jest smutna. Albo jest od małego uczulane, żeby chować w domu noże, paski i sznurki, żeby tata nie odebrał sobie życia. Dziecko uczy się rozpoznawać najdrobniejszą zmianę humorów, bo może rodzic znów wybuchnie agresją i trzeba będzie uciekać lub się chować” – wyjaśnia psycholog. Zobacz też: Dzieci w Polsce nie mają szczęśliwego dzieciństwa! Dzieci nie rozumieją zachowania rodziców Kilkuletnie dzieci nie wiedzą, co oznacza choroba psychiczna rodzica, często nawet nie mają świadomości jej istnienia. Z drugiej strony nie rozumieją, dlaczego opiekunowie są oschli, agresywni lub dziwnie się zachowują. Jolanta Zmarzlik mówi,...
Zapracowani rodzice, wyścig szczurów już od przedszkola, brak wsparcia dziadków, nieumiejętność stawiania dziecku granic – można wymieniać wiele przyczyn, dlaczego problemy z psychiką ma coraz więcej dzieci. W dodatku w coraz młodszym wieku. Depresja, zaburzenia zachowania i... brak psychiatrów Zaburzenia zachowania, nadpobudliwość ruchowa , depresja, niechęć do jedzenia, anoreksja – takie problemy zdarzają się dzieciom, nawet kilkuletnim. Co 5. nastolatek ma depresję, a poważne ciężkie zaburzenia psychiatryczne zdarzają się już u dzieci w wieku 12-13 lat – mówi prof. Małgorzata Janas-Kozik , psychiatra dziecięcy. W większości przypadków problemy u dzieci nie są nawet zdiagnozowane. Brakuje też specjalistycznej pomocy psychologiczno-psychiatrycznej. W Polsce jest tylko 400 psychiatrów dziecięcych , podczas gdy powinno ich być dwa razy więcej. Są województwa, w których jest tylko kilku psychiatrów dziecięcych. Na wizytę w ramach NFZ czeka się kilka miesięcy, a do niektórych poradni – nawet dwa lata. Do oddziałów szpitalnych często są przyjmowane tylko dzieci i młodzież, które zagrażają innym lub są po próbie samobójczej . Zespół naprawi psychiatrię dzieci? O fatalnym stanie psychiatrii dzieci i młodzieży alarmowali od lat specjaliści. Ostatnio interweniował też Rzecznik Praw Dziecka i Rzecznik Praw Obywatelskich. W odpowiedzi na to w Ministerstwie Zdrowia został utworzony specjalny zespół, który ma się zająć poprawą sytuacji w psychiatrii dzieci i młodzieży . Zespół ma przygotować rekomendacje dotyczące poprawy opieki nad dziećmi i młodzieżą w lecznictwie psychiatrycznym i zająć się leczeniem uzależnień . Zobacz także: Nie cukier i złe zachowanie. ADHD ma inne przyczyny
