Dokąd iść? Mapy mówią do nas

Jeśli nie, teraz to wszystko możecie przeżyć. Mnie książka Wandy Ottenbreit urzekła od pierwszego zdania. Wam także na pewno się spodoba. I chyba bardziej wersja do czytania, a nie do słuchania, choć czyta książkę wybornie Artur Barciś.   Sama konstrukcja książki jest niezwykła. Opowieści ułożone są szkatułkowo, a są to opowieści niezwykłe, takie, jakie się spotyka tylko w pełnych tajemnic baśniach. Książka składa się z dwóch części. W pierwszej poznajemy Hanię i jej Dużego Brata, który wraca pewnego dnia do domu. Niestety bez jednej nogi. Brat smutny, rodzina płacze. Widać, że szczęście opuściło ten dom. Hania postanawia to szczęście odszukać. Razem z Dużym Bratem organizują wielką wyprawę w świat.   Część druga opowiada o przygodach Hani i jej Małego Braciszka. Teraz to ona będzie się opiekować małym człowieczkiem, który jest okropnie znudzony domowym nicniedzianiem. Wkrótce wszystko się zmieni… Każdy rozdział to nowa intrygująca historia, której bohaterami sa znane i dopiero co poznane postaci. Wiemy, kto to jest Ali Baba, ale nie mamy pojęcia kim są Samotne Cienie, czy Dzicy Ludzie.     Świat Hani jest ciepły, a dziewczynka jest kochana i rozumiana przez dorosłych. W takim świecie łatwo jej się poruszać, łatwo nawet przeżywać dziecięce lęki, łatwo dorastać. W takim świecie wy również poczujecie się cudownie. Jestem pewna.    Korzystając z okazji bardzo bym chciała za tę książkę podziękować Małgorzacie Musierowicz, bo to dzięki uporowi znanej pisarki, książka zapomnianej pisarki została wydana. Okoliczności równie niezwykłe jak niezwykła jest powieść (opowieść) Wandy Ottenbreit, zmarłej przed dwudziestu laty wykładowczyni Uniwersytetu Rzeszowskiego, a przede wszystkim wspaniałej mamy ośmiorga dzieci. Teraz  ja, babcia, przeczytałam jednym tchem książkę, zaraziłam nią moje wnuczki  i polecam książkę wszystkim...

Co jest ważniejsze – tekst czy ilustracje? Ilustracje są tak samo ważne co tekst! W latach 60. upowszechniono hasło, że książka jest dla dziecka pierwszym kontaktem ze sztuką i że kształtuje przyszłego odbiorcę sztuki jako takiej. Zasada ta jest aktualna i dzisiaj, choć obecnie jedną z wielu mówiących o wartościach edukacyjnych obrazu w książce. Najważniejsza to ta, że ilustracja usamodzielnia przyszłego czytelnika. Kolejna, że dziecko szybko dorasta do takiego wieku, kiedy dowiaduje się, że za ilustracją stoi artysta, człowiek, który opowiada o świecie w sposób szczególny. Dzięki temu, poznając prace różnych ilustratorów, widzi, że myszka raz jest Myszką Mickey, raz postacią z baśni, a innym razem rockową bohaterką. Za każdym razem mamy do czynienia z myszką, ale to, jak wygląda w książce jest przekazem indywidualnym. Maluch dowiaduje się, że świat przedstawiany na jego rysunkach to także praca indywidualna.       W czym ilustracje pomagają najmłodszym? Ilustracja kształtuje czytelnika. Oglądając ilustracje, można sobie samemu opowiedzieć książkę, zwłaszcza jeśli była ona wcześniej przeczytana przez rodzica. Można sięgać po lekturę nieznaną i opowiadać sobie fabułę na podstawie ilustracji. Co za kreatywność w obszarze słowa! Większość z nas ma lepszą pamięć wzrokową. Oglądając ilustracje, łatwiej zapamiętujemy książkę. A dzięki temu możemy do niej wrócić, np. będąc z dzieckiem na spacerze: "A pamiętasz, jak...". Rozmawiajmy z maluchami o bohaterach, o ich emocjach. Wtedy możemy też wspomnieć też o własnych.             Jakie książki kupować dziecku? Różnorodne. Kolejna książka powinna różnić się od poprzedniej, być zbudowana na innym schemacie niż ten, które maluch już zna. Nie wykluczam książek, które powstały w stylistyce disneyowskiej, ale konieczne jest, aby dziecko...

Krystyna Lipka-Sztarbałło, znana i nagradzana ilustratorka, spytana o to, co jest ważniejsze w książce dla dzieci – tekst czy ilustracje – odpowiedziała:   "Ilustracje są tak samo ważne co tekst! W latach 60. upowszechniono hasło, że książka jest dla dziecka pierwszym kontaktem ze sztuką i że kształtuje przyszłego odbiorcę sztuki jako takiej. Zasada ta jest aktualna i dzisiaj, choć obecnie jedną z wielu mówiących o wartościach edukacyjnych obrazu w książce. Najważniejsza to ta, że ilustracja usamodzielnia przyszłego czytelnika. Ilustracje są jak słowa, jedne opowiadają prawie realistycznym obrazem, który wymaga sumiennej analizy, inne poprzez tajemnicze sceny dają dziecku okazję do zgadywania, co tu się dzieje. Gdy dziecięcą biblioteczkę skompletujemy zbyt monotonnie, to zmarnujemy jedną z szans, jakie daje wiek przedszkolny – otwartość malucha na każdą konwencję. To kształtowanie umysłu otwartego, cecha ważna w procesie nauczania i w dorosłym życiu".   Wniosek nasuwa się jeden: ilustracje w książkach dla dzieci powinny być różnorodne, by najmłodsi czytelnicy mieli okazję zapoznać się z różnym językiem plastycznym. Różnorodnie pod jednym dachem Taką okazją, by poznać różne wizje świata, będzie wystawa „Tu czy tam? Współczesna polska ilustracja dla dzieci” w Zachęcie. Pod jednym dachem będą wystawiać swoje prace znani ilustratorzy i nagradzane ilustratorki oraz projektanci i projektantki graficzne, m.in. Edgar Bąka (Nagroda Honorowa Society of Publication Designers New York 2012), Iwona Chmielewska (Główna Nagroda Bologna Ragazzi Award 2011 w kategorii „Non Fiction”), Agata Królak (Laureatka COW International Design Festival), Marta Ignerska (Książka Roku 2014 IBBY), Monika Hanulak (Książka Roku 2006 IBBY), a także Maciek Blaźniak, Katarzyna Bogucka, Agata Dudek, Emilia Dziubak, Małgorzata Gurowskiej, Patryk Mogilnicki, Anna Niemierko, Ola...