Dyslektyk ma co najmniej przeciętną inteligencję. Nie ma schorzeń neurologicznych, wad wzroku i słuchu, nie wychowuje się w trudnym środowisku, czyli nie stwierdza się u niego czynników, które utrudniałyby czytanie i pisanie. Mimo to dyslektyk nie potrafi płynnie czytać, brzydko pisze i popełnia błędy ortograficzne. Może mieć też kłopoty z nauką matematyki.
Spis treści:
Dysleksja to zaburzenie rozwojowe polegające na trudnościach z nauką czytania i pisania. Diagnozowana jest zazwyczaj u dzieci w normie intelektualnej, w wieku szkolnym, które pomimo standardowych metod nauczania, nie mogą nauczyć się pisać i czytać.
Naukowcy odkryli, że mózg dyslektyka pracuje inaczej niż osoby zdrowej. Główny problem polega na tym, że gorzej adaptuje się do powtarzających się bodźców. To, co dla zwykłego mózgu po pierwszym kontakcie z informacją staje się oczywiste, dla mózgu dyslektyka może za każdym razem wydawać się nowe. Jak to lepiej wytłumaczyć? Spójrz na obrazek poniżej. Co widzisz?
Po chwili dostrzeżesz, że jest tam pies – dalmatyńczyk, biały w czarne cętki. Od chwili, gdy go zauważysz, za każdym razem, gdy spojrzysz na ten obrazek, będziesz od razu widzieć dalmatyńczyka. Dzieje się tak dlatego, że twój mózg się adaptuje, czyli przyzwyczaja do powtarzających się bodźców. Mózg dyslektyka tak nie działa. On za każdym razem, gdy będzie spotykał się z poznanymi wcześniej informacjami, będzie przetwarzał je od nowa. To tak, jakby spoglądając na taki obrazek, musiał za każdym razem od nowa znajdować na nim psa.
Na podobnej zasadzie działa ludzki mózg podczas pisania i czytania – przyzwyczaja się do wyglądu wyrazów, dzięki czemu ręka pisze je automatycznie, a usta automatycznie wymawiają czytany tekst. Tak dochodzimy do biegłości w pisaniu i czytaniu, a tego właśnie mózg dyslektyka nie umie zrobić.
Jedno jest pewne – zupełnie inaczej niż człowiek bez objawów dysleksji. Dla dyslektyka czytanie to męka. Tekst wydaje się żywy, litery się ruszają, ciężko je złożyć w sensownie brzmiące wyrazy, a co dopiero zebrać całość w konkretną informację. O tym, jak dyslektyk widzi tekst, opowiedziała Ally, uczennica szkoły podstawowej, bohaterka książki, „Ryba na drzewie" autorstwa Lyndy Mullaly Hunt.
„Wyciągam książkę i otwieram ją, ale litery wiją się i tańczą. Jak inni mogą czytać litery, które się poruszają?’’
„Dla mnie czytanie przypomina sytuację, kiedy coś wypadło mi z ręki; gorączkowo próbuję to złapać, a kiedy jestem już pewna, że to mam, ucieka mi.’’
„Wpatruję się w litery, przyglądam się, jak tańczą i poruszają na jaskrawej białej kartce. Oczy mnie pieką, a głowa boli.’’
„Po prostu składam razem garść liter, które nie mają sensu, i nawet ja o tym wiem.’’
Chcesz przez chwilę poczuć się jak dyslektyk? Wejdź na stronę pokazującą, jak dyslektyk może widzieć tekst.
Mówiąc w skrócie: źle. I właśnie dlatego dzieci z dysleksją unikają czytania, a zwłaszcza głośnego. Dyslektyk czyta wolno, popełnia błędy przy wymawianiu tekstu – np. zamienia kolejność liter, przekręca wyrazy, źle intonuje czytane zdania, ma problemy ze zrozumieniem tego, co czyta, bo tak się koncentruje na wymawianiu wyrazów, że już nie może odebrać treści. Zamiast czytać wyrazy, dyslektyk zgaduje ich brzmienie i opuszcza całe wiersze tekstu.
Już na pierwszy rzut oka pismo dyslektyka wygląda inaczej niż osoby zdrowej – jest niestaranne, krzywe, nie trzyma się linijek, mimo że dyslektyk przykłada się do tego, żeby pisać jak najlepiej. Ma on też problemy z:
Dyslektyk to wyzwanie zarówno dla rodziców, jak i nauczycieli. Bez odpowiedniego podejścia, dziecko z dysleksją będzie czuło się gorsze, nie będzie w stanie wykorzystać potencjału swojego intelektu, będzie niesprawiedliwie oceniane i niesłusznie krytykowane. Dlatego opracowuje się wytyczne, które pozwalają stworzyć dyslektykom warunki umożliwiające im lepsze funkcjonowanie w szkole i skuteczniejszą naukę.
Najważniejsze jest zrozumienie problemu i uwierzenie, że problemy w czytaniu i pisaniu nie wynikają z lenistwa czy niestaranności dziecka. Druga sprawa to cierpliwość, jaką po prostu muszą wykazać się rodzice i nauczyciele. Dla tych drugich powstają poradniki i wytyczne, jak pracować z dyslektykiem. Obejmują one szereg zaleceń, wśród których znajdują się m.in.:
Bardzo ważna jest współpraca z nauczycielem. W przypadku podejrzenia, że dziecko może mieć dysleksję, trzeba domagać się skierowania na test na dysleksję, czyli specjalne badania wykonywane w poradni psychologiczno-pedagogicznej. W razie problemów nieocenionym źródłem pomocy i wiedzy są oddziały terenowe Polskiego Towarzystwa Dysleksji, znajdujące się we wszystkich miastach wojewódzkich.
Początkowo warto z dzieckiem odrabiać lekcje, ale go w tym nie wyręczać – po prostu czuwać przy nim, służąc radą i pomocą. Dobrym pomysłem jest namówienie dziecka na wykonywanie zadań najpierw w brudnopisie, a potem przepisywaniu ich na czysto do zeszytu. Stopniowo trzeba zwiększać ilość czasu, jaki dziecko pracuje w samotności, aby ostatecznie je usamodzielnić.
Do nauki czytania trzeba dziecku podsuwać interesujące je lektury, zaczynając od bardzo krótkich, np. broszur. Zawsze po tym, jak dyslektyk przeczyta tekst, dobrze jest z nim porozmawiać o treści. Trzeba też małemu dyslektykowi pokazać, że czytanie to praktyczna umiejętność, która przydaje się np. do wyszukiwania ciekawych informacji. W starszych klasach lektury czytane można wspomagać audiobookami – dziecko jednocześnie słucha tekstu i śledzi go wzrokiem w książce.
Najlepiej w porozumieniu z terapeutą, bo dyslektyk wymaga pomocy terapeutycznej, ustalić, jakie ćwiczenia powinno wykonywać dziecko. Bardzo często zacząć należy od wytrenowania poprawnego chwytu ołówka czy długopisu, a dopiero później skupiać się na precyzji ruchu ręki i kreśleniu odpowiednich kształtów, rysowaniu szlaczków.
Zanim dziecku zostanie postawiona diagnoza, najprawdopodobniej zdąży zniechęcić się do nauki i utraci część pewności siebie. Zadaniem rodziców jest uzmysłowienie synowi czy córce, że to nie jego/jej wina, że ma kłopoty z nauką. Dziecko musi być w pełni akceptowane i wspierane. Poznanie dziecka, jego zainteresowań i zdolności, zazwyczaj bardzo pomaga, bo pozwala udowodnić dyslektykowi, że jest równie wartościowy jak ludzie bez dysleksji.
Źródło: kreatywnapedagogika.pl, szkolnictwo.pl, Bogdanowicz M. (1994). O dysleksji czyli specyficznych trudnościach w czytaniu i pisaniu - odpowiedzi na pytania rodziców i nauczycieli. Wydawnictwo Popularnonaukowe LINEA, Lubin, wyborcza.pl
Zobacz także:
Ćwiczenia grfaomotoryczne stanowią element edukacji przedszkolnej. Można je także wykonywać z dzieckiem w domu. Nie muszą być żmudne i nudne. Wiele z nich ma postać atrakcyjnej dla dziecka zabawy. Jednak ćwiczenia grafomotoryczne to nie tylko rysowanie szlaczków, o czym nie każdy rodzic wie. Ćwiczenia grafomotoryczne: czym jest grafomotoryka cel ćwiczeń rodzaje przykłady (do druku) Definicja grafomotoryki Grafomotoryka, nazywana też lokomocją małą, jest sprawnością manualną, czyli sprawnością rąk , która objawia się precyzją ruchów dłoni i palców, a także odpowiednim tempem wykonywania precyzyjnych czynności. Umiejętność ta niezbędna jest do podjęcia nauki pisania. Co to są ćwiczenia grafomotoryczne Przede wszystkim ćwiczenia grafomotoryczne mają przygotować dziecko do nauki pisania . Aby przebiegała bezproblemowo, u dziecka trzeba ukształtować: małą motorykę , koordynację oko-ręka, umiejętność posługiwania się narzędziami do pisania. Poza tymi celami, zadaniem ćwiczeń grafomotorycznych jest też: korygowanie nieprawidłowych nawyków ruchowych, nauczenie dziecka rysowania zgodnie z wytycznymi, stymulowanie rozwoju ogólnego , kształtowanie motywacji i zainteresowań dziecka , wykształcenie prawidłowej orientacji przestrzennej i schematu własnego ciała. Rodzaje ćwiczeń grafomotorycznych Wbrew pierwszemu skojarzeniu wielu osób ćwiczenia grafomotoryczne to nie tylko rysowanie szlaczków, czy zabawa kolorowankami. Wiele ćwiczeń, których celem jest poprawa grafomotoryki, angażuje całe ciało dziecka . Wiele zabaw ruchowych dla dzieci ma wpływ na kształtowanie umiejętności grafomotorycznych przedszkolaków. Kształtowanie motoryki dużej Każde wyjście dziecka na dwór, zabawa na placu zabaw, jazda na rowerze , bieganie, wspinanie się, samodzielne ubieranie i wiązanie butów to...
Przygoda z Czytaniem. Elementarz to pozycja, która powstała z myślą o dzieciach w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. Może po nią sięgnąć zarówno maluch, który dopiero zaczyna przygodę z czytaniem, jak również uczeń, który chce doskonalić tę umiejętność. W nauce towarzyszą dzieciom postacie ze świata Disneya. Nauka czytania z Elementarzem – poznawanie alfabetu Korzystając z Elementarza , dziecko przede wszystkim uczy się liter. Są one wprowadzane stopniowo. W pierwszej kolejności dziecko poznaje podstawowy , 24-literowy alfabet, następnie są dodawane litery ze znakami diakrytycznymi (ą, ę, ó, ź, ć, ś, ź), potem dwuznaki (ch, cz, dz, rz, sz) i dwuznaki ze znakami diakrytycznymi (dź, dż), a na koniec zmiękczenia i zmiękczenia dwuznaku (ci, ni, si, zi, dzi). W procesie nauki alfabetu litery są prezentowane jako małe i wielkie, pisane i drukowane. Litery są przedstawiane na początku, w środku i na końcu wyrazu, a dodatkowo – zilustrowane obrazkiem, który pomaga maluchowi zapamiętać litery. Elementarz – metody nauki W Elementarzu zostały wykorzystane elementy różnych metod. Dziecko uczy się odczytywać pojedyncze wyrazy metodą globalną. Poznaje też sylabową budowę wyrazów oraz czyta wybrane teksty metodą sylabową, gdzie wyrazy są zapisywane z podziałem na wyróżnione kolorem sylaby. W końcowej części książki znajdują się teksty przeznaczone do czytania metodą analityczno-syntetyczną. W tym przypadku dziecko ćwiczy czytanie płynne i ze zrozumieniem. Teksty w książce mają bardzo różną formę: od krótkich zdań, poprzez wyliczanki, po opowiadania z dialogami, co bardzo urozmaica lekturę. Wszystkie czytanki są zapisane dużą, czytelną czcionką. Nad merytorycznym opracowaniem Elementarza czuwała Anna Koralewska, doradca metodyczny z ŁCDN. - Elementarz jest doskonałym uzupełnieniem Przygody z czytaniem . Został opracowany...
Nauka czytania metodą ślizgania jest odpowiednia dla dzieci od 3. roku życia. Jednak nie nadaje się na sam początek, jak np. metoda wczesnej nauki czytania. To etap w nauce czytania, który możliwie szybko powinien rozwinąć się w czytanie płynne. Czytanie metodą ślizgania można rozpocząć, gdy dziecko: dobrze rozpoznaje litery, sprawnie łączy literę z głoską, opanowało analizę i syntezę fonemową. Na czym polega metoda ślizgania w nauce czytania "Ślizganie się" z litery na literę w trakcie nauki czytania polega na wydłużaniu tych głosek, które nie zmieniają swojego brzmienia. Są to: samogłoski: a, o, u, e, i, y spółgłoski: r, m., n, f, w, s, z, ś, ź, sz, ż, ch. Pozostałych głosek (j, ł, ł, n, c, dz, ć, dź, cz, dż, p, b, t, d, k, g) nie wolno wydłużać, ponieważ są one nietrwałe i zmieniają swoje brzmienie, a celem nauki jest zapoznanie dzieci z prawidłowym brzmieniem słów. Wydłużając głoski, dajemy dziecku czas na rozpoznanie kolejnej litery w wyrazie. Ułatwicie sobie zadanie zapisując je na kartce, tablicy lub układając wyrazy z klocków LOGO. Nauka czytania metodą ślizgania krok po kroku Najpierw naucz dziecko długiego wymawiania głosek trwałych. Możesz potraktować to jako zabawę (dzieci chętnie uczą się w ten sposób) i np. urządzić zawody kto dłużej utrzyma dźwięk. Potem naucz dziecko wymawiania sylab i krótkich wyrazów w taki sposób, żeby między głoskami nie pojawiła się przerwa ani "y", np. mmmmuuuuurrrrrr. Teraz pokaż dziecku, na czym polega zadanie. Odczytaj wybrany wyraz, łącząc litery tak, jakbyś ślizgała się po dźwiękach – wolno i wyraźnie. Dźwięki powinny przepływać jeden w drugi, z zachowaniem prawidłowego brzmienia głosek. Ułatwieniem będą plansze do początkowej nauki czytania . Poproś, żeby dziecko powtórzyło po tobie. Z czasem, gdy zacznie lepiej rozpoznawać litery, dźwięki...
