Jak rozpoznać epitet?
Aktualności

Epitet: czym jest, definicja, przykłady, jak rozpoznać w tekście

Zgodnie z definicją epitet to wyraz, który określa rzeczownik. Ale co to właściwie znaczy? Zanim poślesz epitetowi kilka dosadnych epitetów, czyli wyzwisk, bo potocznie epitetami nazywa się również obelgi, spróbuj poznać go lepiej lub przypomnieć sobie najważniejsze informacje na jego temat.

Zastanawiasz się, po co w ogóle ktoś wymyślił środki stylistyczne zwane epitetami? Gdyby nagle z dzieł literackich poznikały wszystkie epitety – wiele utworów czytałoby się o wiele trudniej. Jeśli nie wierzysz – wyobraź sobie, że z baśni Andersena „Brzydkie kaczątko” znikają wszystkie przymiotniki, rzeczowniki i imiesłowy, które dotąd wiele mówiły o bohaterze, innych postaciach, elementach krajobrazu, zjawiskach i rzeczach. Albo wyobraź sobie, że czytając książkę, już nigdy nie spotkasz epitetu, który określa kolor – nic nie będzie ani czerwone, ani zielone, ani błękitne. Teraz już wiesz, że epitety są po prostu brdzo potrzebne. Sprawdź, co musisz o nich wiedzieć.

Spis treści:

Czym jest epitet?

Wyjaśnienie słowa epitet należy zacząć od tego, że po grecku epitethon oznacza przydawkę – dokładnie tak, jak część zdania określająca rzeczownik. Najprościej mówiąc, epitet to wyraz określający rzeczownik. Zgodnie z definicją podaną w „Poetyce stosowanej” B. Chrząstowskiej i S. Wysłouch  epitet może tylko modyfikować znaczenie rzeczownika np. „gorzka sława” lub je zmieniać np. „suchy ocean”.

Epitetem może być przymiotnik, imiesłów lub rzeczownik.

Epitet może być mniej lub bardziej wyszukany i opisywać rzecz, osobę lub zjawisko na rozmaite sposoby. 

Przykłady epitetów to:

  • krąg promienisty, 
  • okienne szpary, 
  • pyszne rogaliki,
  • słoneczny dzień,
  • łzy rzęsiste,
  • czyste złoto,
  • brylantowe gody,
  • brylantowa rosa,
  • brylant pierwszej wody,
  • czarodziejska różdżka,
  • czapka niewidka,
  • statek widmo,
  • pierzchające myśli,
  • krzyczące kolory,
  • rozkołatane serce,
  • niezastąpiony nauczyciel.

Jak rozpoznać epitet?

1. Epitet ma najczęściej formę przymiotnika – przymiotnik to część mowy, która odpowiada na pytania: jaki? jaka? jakie? Przykłady epitetów wyrażonych przymiotnikiem to np.:

  • ładny dom,
  • spokojna ulica,
  • grzeczne dziecko,
  • zielone osiedle.

2. Epitet może mieć również formę imiesłowu: 

  • imiesłowu przymiotnikowego czynnego – imiesłów przymiotnikowy czynny dotyczy czynności, którą ktoś właśnie wykonuje, np. czytający, latający, pachnący.
    Przykłady epitetów wyrażonych imiesłowem czynnym:
    - latający dywan,
    - pachnący kwiat. 
  • imiesłowu biernego  imiesłów przymiotnikowy bierny dotyczy przedmiotu czynności, np. ukryty, zaczytany, pochwalony.
    Przykłady epitetów wyrażonych imiesłowem biernym:
    - zapisany zeszyt,
    podarta bluzka.
    Imiesłów czynny od biernego łatwo rozróżnić dzięki końcówkom ich form. Imiesłowy czynne zakończone są na –cy, -ca, -ce, a bierne: - ta, -ty, -te, -na, -ny, -ne. 
     

3. Najrzadziej epitet jest wyrażony za pomocą rzeczownika – rzeczownik to część mowy odpowiadająca na pytanie: kto? co?

Przykłady epitetów wyrażonych rzeczownikiem (jeden rzeczownik opisuje drugie rzeczownik), np.

  • cud dziewczyna,
  • flaga Polski, 
  • matka Polka

Rodzaje epitetów z przykładami

Środki stylistyczne zwane epitetami dzielą się na kilkanaście rodzajów. W literaturze możesz spotkać się z następującymi epitetami:

  • epitety stałe – zawsze odnoszą się do tej samej postaci, rzeczy lub zjawiska, np. sowiooka Atena, boski Achilles, gromowładny Zeus;
     
  • epitety metaforyczne – kiedy wyraz określający zyskuje nowe, metaforyczne znaczenie, np. gorzki uśmiech (nie chodzi o smak a wyraz twarzy);
     
  • epitety złożone – składają się z dwóch wyrazów, np. miodousty pochlebca (epitet miodousty = miód + usta), czekoladopodobny produkty (epitet czekoladopodobny = czekolada + podobny);
     
  • epitety tautologiczne – te epitety wyrażają coś, co wynika z samych właściwości określanych przedmiotów, np. słodka czekoladka, lodowate mrożonki, masło maślane;
     
  • epitety podmiotowe – inaczej zwane uczuciowymi, wyrażają emocjonalny stosunek do opisywanej rzeczy, zjawiska lub osoby, np. oszałamiająca uroda, ukochana córeczka, ulubiony bohater;
     
  • epitety przedmiotowe – uwydatniają cechę określanego przedmiotu, bez emocjonalnego stosunku, np. twardy orzech, czerwona róża, biały śnieg;
     
  • epitety dynamiczne – te epitety opisują ruch określanego zjawiska, rzeczy lub postaci, np. szybujący latawiec, ruchliwa wiewiórka;
     
  • epitety statyczne – w przeciwieństwie do epitetów dynamicznych – opisują bezruch określanego zjawiska, rzeczy lub postaci, np. nieruchomy element,
     
  • epitety barokowe – epitety pochodzące z utworów czasów baroku, wyszukane i mocno rozbudowane, np. „babo […] wieku naszego nieszlachetna zmazo”;
     
  • epitety zdobiące – inaczej: epitety dekoratywne, to powszechne, utarte określenia, np. zimny grób, złote serce, słodka zemsta;
     
  • epitety parzyste (lub wielokrotne) – to epitety składające się dwóch (w przypadku parzystych) lub więcej (w przypadku wielokrotnych) określeń, np. „łzy me czyste, rzęsiste”, „młodość górna i durna”, „dzieciństwo sielskie, anielskie”;
     
  • epitety superlatywne – epitety, które są określeniami przypisującymi jakąś cechę w najwyższym stopniu, np. najpiękniejsza dziewczyna, najsilniejszy wiatr, najbrzydsze dziecko;

Wśród rodzajów epitetów można wskazać jeszcze: epitety barwne, czyli te, dzięki którym wiemy, jaki co ma kolor, np.

  • zielone drzewa,
  • purpurowy płaszcz,
  • niebieskie oczy.

Warto też wspomnieć o epitetach obraźliwych – to nic innego jak zwykłe obelgi.

Jaką rolę pełnią epitety? 

Kiedy wiesz, jak rozpoznać epitet, łatwo możesz odpowiedzieć na pytanie, jaką rolę epitety pełnią w literaturze. Jeśli masz wątpliwości, czytając wiersz lub powieść, spróbuj powykreślać wszystkie epitety i sprawdzić, czy utwór rzeczywiście będzie bardziej wtedy bardziej zrozumiały i przyjazny w odbiorze.

Zobacz także:

Redakcja poleca

REKLAMA
Nasze akcje
częste oddawanie moczu u dziecka
Zakupy
Szukasz najlepszego nocnika dla dziecka? Sprawdź nasz ranking!
Współpraca reklamowa
Kobieta czyta książkę
Zakupy
Tej książce ufają miliony rodziców! Czy masz ją na półce?
Współpraca reklamowa
łojotokowe zapalenie skóry
Pielęgnacja
Test zakończony sukcesem! 99% osób poleca te kosmetyki
Współpraca reklamowa
Polecamy
Porady
Ile dać na Chrzest?
Święta i uroczystości
Ile dać na chrzest w 2024 roku? (ile od dziadków a ile od chrzestnej, chrzestnego i gości) 
Luiza Słuszniak
wierszyki o wiośnie
Gry i zabawy
Wiersze o wiośnie: piękne utwory znanych poetów i krótkie rymowanki dla dzieci
Ewa Janczak-Cwil
cytaty na komunię
Cytaty i przysłowia
Cytaty na komunię świętą: piękne i mądre, Jana Pawła ll, cytaty z Biblii
Joanna Biegaj
ospa u dziecka a wychodzenie na dwór
Zdrowie
Ospa u dziecka a wychodzenie na dwór: jak długo będziecie w domu? Czy podczas ospy można wychodzić?
Milena Oszczepalińska
chłopiec, dziecko, krzyk, złość
Wychowanie
Agresywne dziecko w przedszkolu: co robić, gdzie zgłosić?
Magdalena Drab
Cytaty na chrzest
Cytaty i przysłowia
Cytaty na chrzest: piękne sentencje i złote myśli z okazji chrzcin
Milena Oszczepalińska
Szkoła w Chmurze: kto może z niej skorzystać?
Edukacja
Szkoła w Chmurze: na czym polega, czy jest legalna i kto może z niej skorzystać?
Małgorzata Sztylińska-Kaczyńska
Przedszkolaki powinny się bawić, a nie ciągle uczyć
Edukacja
Przedszkolaki coraz częściej potrafią czytać i pisać, ale mają zaburzenia sensoryczne. Gdzie tkwi błąd?
Milena Oszczepalińska
dziecko ciągle choruje
Zdrowie
Dziecko ciągle choruje: nawracające zapalenie oskrzeli i infekcje gardła [CO ROBIĆ?]
Magdalena Drab
Pełne szpitale RSV
Aktualności
Lekarz mówi wprost: dziecko z RSV i z dusznością umrze, jeśli nie trafi do szpitala
Ewa Janczak-Cwil
wpływ telewizji na rozwój dziecka
Wychowanie
Wpływ telewizji na rozwój dziecka – negatywne i pozytywne skutki oglądania telewizji
Aneta Grinberg
morfologia u dzieci
Zdrowie
Morfologia u dzieci – jak czytać wyniki krwi [NORMY]
Ewa Janczak-Cwil
znieczulenie podpajęczynówkowe
Poród naturalny
Znieczulenie podpajęczynówkowe najczęściej stosowane podczas cesarskiego cięcia [zalety i wady]
Agnieszka Majchrzak
Urlop ojcowski
Prawo i finanse
Urlop ojcowski 2024: ile dni i ile płatny? Dokumenty i wniosek o urlop dla ojca
Magdalena Drab

Strefa okazji i inspiracji

REKLAMA