Ilustracje są tak samo ważne co tekst! W latach 60. upowszechniono hasło, że książka jest dla dziecka pierwszym kontaktem ze sztuką i że kształtuje przyszłego odbiorcę sztuki jako takiej. Zasada ta jest aktualna i dzisiaj, choć obecnie jedną z wielu mówiących o wartościach edukacyjnych obrazu w książce. Najważniejsza to ta, że ilustracja usamodzielnia przyszłego czytelnika.
Kolejna, że dziecko szybko dorasta do takiego wieku, kiedy dowiaduje się, że za ilustracją stoi artysta, człowiek, który opowiada o świecie w sposób szczególny. Dzięki temu, poznając prace różnych ilustratorów, widzi, że myszka raz jest Myszką Mickey, raz postacią z baśni, a innym razem rockową bohaterką. Za każdym razem mamy do czynienia z myszką, ale to, jak wygląda w książce jest przekazem indywidualnym. Maluch dowiaduje się, że świat przedstawiany na jego rysunkach to także praca indywidualna.
Ilustracja kształtuje czytelnika. Oglądając ilustracje, można sobie samemu opowiedzieć książkę, zwłaszcza jeśli była ona wcześniej przeczytana przez rodzica. Można sięgać po lekturę nieznaną i opowiadać sobie fabułę na podstawie ilustracji. Co za kreatywność w obszarze słowa! Większość z nas ma lepszą pamięć wzrokową.
Oglądając ilustracje, łatwiej zapamiętujemy książkę. A dzięki temu możemy do niej wrócić, np. będąc z dzieckiem na spacerze: "A pamiętasz, jak...". Rozmawiajmy z maluchami o bohaterach, o ich emocjach. Wtedy możemy też wspomnieć też o własnych.
Różnorodne. Kolejna książka powinna różnić się od poprzedniej, być zbudowana na innym schemacie niż ten, które maluch już zna. Nie wykluczam książek, które powstały w stylistyce disneyowskiej, ale konieczne jest, aby dziecko poznawało książki także z innym językiem plastycznym.
Bo ilustracje są jak słowa, jedne opowiadają prawie realistycznym obrazem, który wymaga sumiennej analizy, inne poprzez tajemnicze sceny dają dziecku okazję do zgadywania, co tu się dzieje. Gdy dziecięcą biblioteczkę skompletujemy zbyt monotonnie, to zmarnujemy jedną z szans, jakie daje wiek przedszkolny – otwartość malucha na każdą konwencję. To kształtowanie umysłu otwartego, cecha ważna w procesie nauczania i w dorosłym życiu.
Krystyna Lipka-Sztarbałło jest autorką książki "Dokąd iść. Mapy mówią do nas", nagradzanej w Korei, która znalazła się na liście stu najpiękniejszych książek świata konkursu CJ Picture Book Award 2011. Edycja niemiecka otrzymała m.in. tytuł Książki Miesiąca przyznawany przez Niemiecką Akademię Literatury Dziecięcej i Młodzieżowej oraz została nominowana do prestiżowej nagrody Deutscher Jugendliteraturpreis 2012.
Gdzie jest wydra? Czyli śledztwo w Wilanowie Dorota Sidor Ilustracje: Aleksandra i Danieli Mizielińscy Wydawnictwo Dwie Siostry Od 5. roku życia Cena: 26 zł Ale od początku. Powieść detektywistyczna, bo istotą książki są poszukiwania ukochanej wydry Jana III Sobieskiego. Poszukiwaczami są dzieci króla: Fanfanik, Minionek, Pupusieńka i Murmurek (to prawdziwe przezwiska królewskich dzieci). Bo bohaterami są historyczne postaci, a wszystko dzieje się w wilanowskim pałacu, nawet wydra jest autentyczna (opisał ją w pamiętnikach Jan Chryzostom Pasek). Maluchy poznają mnóstwo nowych słów (a dorośli sobie przypomną), np. żupan, menuet, muszki, pudło karety, toaletka, oraz zwyczajów, np. jak się ubierano, kto był najważniejszy na dworze, dlaczego stajnie były w osobnym budynku. A wszystko to podane mimochodem, podczas świetnej zabawy. Właśnie, zabawa to kolejna funkcja tej książki. Autorka książki daje czytelnikowi możliwość wyboru, którą drogą dojdzie do finału, za którym bohaterem podąży. "Gdzie jest wydra" to gra książkowa dla dzieci. Mały czytelnik może pójść za jednym z czterech dzieci Jana III Sobieskiego i królowej Marysieńki, zdecydować, czy zajrzy na str. 76, 58, 14. Jak powiedział profesor Grzegorz Leszczyński, uzasadniając werdykt jury Nagrody Literackiej m.st. Warszawy, przyznające nagrodę autorom książki: "Postanowiliśmy nagrodzić książkę najbardziej wariacką. "Gdzie jest wydra?" otwiera nadzieje na czytelnictwo młodego pokolenia. To książka, która nie tylko zaprasza czytelnika do środka, ale taka, w której czytelnik musi wraz z bohaterami skakać ze strony na stronę. I ilustracje do książki – nie są piękne, są zachwycające. Są deformacją, prowokacją – tak jak i tekst. Śmiemy twierdzić, że książka będzie dla młodego pokolenia bardziej atrakcyjna niż gry komputerowe i wszelkie wirtualne szaleństwa". Lepszej...
Co to jest książka obrazkowa (z ang. picture book)? Nie mamy dobrego polskiego terminu na określenie bardzo specyficznego rodzaju książki dla dzieci. Bo używając terminu „książeczka obrazkowa”, nie mamy na myśli książeczki dla najmłodszego czytelnika. To znaczy takiej z narysowanym ptaszkiem i podpisem „ćwir, ćwir” czy właśnie „ptaszek”. Nie dlatego, że deprecjonuję ich wagę, przecież są niezwykle potrzebne w rozwoju dziecka, ale dlatego, że mówimy o specyficznych książkach, które wymyślono całkiem niedawno. I są naprawdę wspaniałe! Otóż książka obrazkowa to książka przedstawiająca najczęściej równolegle, to znaczy nie linearnie, wiele różnych potencjalnych fabuł, bohaterów, ich przygód, i to wyłącznie za pomocą obrazka, np. "Wielki piknik", „Miasteczko Mamoko”, czy seria o ulicy Czereśniowej. Picture bookami nazywa się też takie książki, w których ilustracja pełni nadrzędną funkcję. Owszem jest tekst, ale dopełnia on rysunki, np. „Kłopot” Iwony Chmielewskiej. Rzeczywiście w książkach obrazkowych nie ma opowiadającego tekstu, bo to zadanie rysunków. Wiele z nich wydano na tak wysokim poziomie edytorskim, że są one jak dzieła sztuki (np. "Dom" z ilustracjami Roberto Innocentiego ), z którymi obcowanie rozwija człowieka niezależnie od wieku. Bo książki obrazkowe są dla małych i dużych czytelników. Niektórzy rodzice, widząc książkę bez tekstu, stają się nieufni. Jeśli nie ma tekstu, to nie ma treści. Ależ jakiej treści nie ma? Jest, tylko nie jest ona wydrukowana! Ta treść jest potencjalnie zawarta w obrazkach, które składają się z wielu szczegółów. I to, co jest cudowne w książkach obrazkowych, żeby tę treść dostrzec, należy włożyć trochę wysiłku, a nie tylko się pogapić i omiatać wzrokiem strony. Trzeba uruchomić oko, wyobraźnię, logikę, ale też pamięć. Bo trzeba zapamiętać,...
Krystyna Lipka-Sztarbałło, znana i nagradzana ilustratorka, spytana o to, co jest ważniejsze w książce dla dzieci – tekst czy ilustracje – odpowiedziała: "Ilustracje są tak samo ważne co tekst! W latach 60. upowszechniono hasło, że książka jest dla dziecka pierwszym kontaktem ze sztuką i że kształtuje przyszłego odbiorcę sztuki jako takiej. Zasada ta jest aktualna i dzisiaj, choć obecnie jedną z wielu mówiących o wartościach edukacyjnych obrazu w książce. Najważniejsza to ta, że ilustracja usamodzielnia przyszłego czytelnika. Ilustracje są jak słowa, jedne opowiadają prawie realistycznym obrazem, który wymaga sumiennej analizy, inne poprzez tajemnicze sceny dają dziecku okazję do zgadywania, co tu się dzieje. Gdy dziecięcą biblioteczkę skompletujemy zbyt monotonnie, to zmarnujemy jedną z szans, jakie daje wiek przedszkolny – otwartość malucha na każdą konwencję. To kształtowanie umysłu otwartego, cecha ważna w procesie nauczania i w dorosłym życiu". Wniosek nasuwa się jeden: ilustracje w książkach dla dzieci powinny być różnorodne, by najmłodsi czytelnicy mieli okazję zapoznać się z różnym językiem plastycznym. Różnorodnie pod jednym dachem Taką okazją, by poznać różne wizje świata, będzie wystawa „Tu czy tam? Współczesna polska ilustracja dla dzieci” w Zachęcie. Pod jednym dachem będą wystawiać swoje prace znani ilustratorzy i nagradzane ilustratorki oraz projektanci i projektantki graficzne, m.in. Edgar Bąka (Nagroda Honorowa Society of Publication Designers New York 2012), Iwona Chmielewska (Główna Nagroda Bologna Ragazzi Award 2011 w kategorii „Non Fiction”), Agata Królak (Laureatka COW International Design Festival), Marta Ignerska (Książka Roku 2014 IBBY), Monika Hanulak (Książka Roku 2006 IBBY), a także Maciek Blaźniak, Katarzyna Bogucka, Agata Dudek, Emilia Dziubak, Małgorzata Gurowskiej, Patryk Mogilnicki, Anna Niemierko, Ola...
