Znieczulenie przed szczepieniem: kremy, plastry znieczulające i inne metody

Jeszcze kilka lat temu lekarze uważali, że ból przy szczepieniu to żaden problem, dziecko chwilę popłacze, a potem przestanie. Badania pokazują jednak, że ból może mieć poważniejsze konsekwencje. Warto mu więc zapobiegać, między innymi przy pomocy znieczulenia przed szczepieniem. Świetnie sprawdzi się w tym przypadku krem znieczulający lub plastry znieczulające.

Ból przy szczepieniu – warto go zminimalizować

Mózg dziecka intensywnie dojrzewa w pierwszych miesiącach życia. Może nie być przygotowany na takie bodźce jak np. ból przy wkłuciu, dlatego lepiej dołożyć wszelkich starań, by nie było takich negatywnych bodźców – mówi dr Paweł Grzesiowski, pediatra, ekspert zajmujący szczepieniami.

Ze szczepieniem wiąże się ból, a także stres i lęk nim spowodowany. Wpływa to źle zarówno na malucha, jak i jego mamę, warto więc sprawić, by dziecko cierpiało jak najmniej. Z pomocą przychodzą różne metody – plastry i kremy znieczulające, ale też te bardziej naturalne, jak przystawienie dziecka do piersi lub odwrócenie jego uwagi. 

Badania pokazują, że narażenie dziecka na ból we wczesnym okresie życia może powodować długotrwałe konsekwencje – rośnie wtedy ryzyko odczuwania w wieku dorosłym np. przewlekłego bólu, zaburzeń lękowych lub depresyjnych.

Znieczulenie przed szczepieniem – jak zmniejszyć ból?

Ból jest odczuciem subiektywnym, ale zawsze prawdziwym. Im dziecko bardziej się boi, tym bardziej je boli. Dlatego warto zrobić wszystko, by miało dobry humor, a podczas szczepienia było zajęte czymś innym.

Jest wiele sposobów na zmniejszenie bólu towarzyszącemu szczepieniu. Jeśli to możliwe, najlepiej zastosować kilka z nich.

1. Krem znieczulający. Kremu używa się u dziecka powyżej 3. miesiąca życia Stosuje się go, nakładając na miejsce, gdzie nastąpi wkłucie. Lekarz, farmaceuta lub pielęgniarka powiedzą mamie małego pacjenta w którym miejscu należy nałożyć krem oraz w jakiej ilości. Zawiera substancje znieczulające: lidokainę i prylokainę. Krem należy nałożyć na planowane miejsce podania szczepionki co najmniej 40 minut przed planowanym szczepieniem. Nałożoną warstwę kremu należy przykryć tzw. opatrunkiem okluzyjnym zwiększającym wchłanialność preparatu. Zazwyczaj specjalne plastry są dołączone do opakowania kremu znieczulającego. Obowiązkowo należy także zapoznać się z ulotką, która zawiera przeciwwskazania oraz informacje o dawkowaniu.
2. Głaskanie, pocieranie miejsca wkłucia. Miejsce, w które dziecko ma zostać zaszczepione, warto tuż przed szczepionką przez chwilę pogłaskać lub rozetrzeć. W ten sposób hamuje się powstawanie i przewodzenie impulsów bólowych, a także zmniejsza się skurcz mięśni w trakcie wprowadzania igły. Uwaga: Nie pocieraj i nie głaszcz miejsca podania szczepionki po wykonaniu wstrzyknięcia.
3. Przystawienie do piersi przed szczepieniem. Podczas szczepienia dziecko nie musi leżeć na przewijaku. Nic nie stoi na przeszkodzie, by było w ramionach mamy, a jeszcze lepiej, gdy będzie ssało pierś. Badania wykazały, że niemowlęta i małe dzieci podtrzymywane na kolanach rodzica podczas szczepienia słabiej odczuwają ból związany z podaniem szczepionki. Dodatkowo w mleku mamy znajdują się składniki działające przeciwbólowo.
4. Słodki napój. Jeśli nie karmisz piersią, podaj dziecku do picia wodę z glukozą. Słodkie napije stymulują wydzielanie endorfin i zmniejszają odczuwanie bólu.
5. Odwrócenie uwagi. Warto pamiętać o odwracaniu uwagi dziecka, np. pokazując mu interesującą zabawkę, coś za oknem.
6. Plastry znieczulające przed szczepieniem. Używa się ich przed zaszczepieniem dziecka, działają na zasadzie miejscowego znieczulenia skóry. Zawierają (podobnie jak krem znieczulający) lidokainę i prylokainę, substancje miejscowo znieczulające. Plaster składa się z jasnobeżowej części, która jest naklejana na skórę i z folii ochronnej. Na środku plastra umiejscowiony jest okrągły biały krążek nasączony emulsją zawierającą substancje czynne i pomocnicze. Przeczytaj dokładnie ulotkę dołączoną do plastrów, są tam szczegółowe zalecenia w kwestii ich stosowania (dostosowane do wieku małego pacjenta). Lekarz lub pielęgniarka wyjaśnią, gdzie przykleić plaster. Zapytaj również, czy nie ma żadnych przeciwwskazań. Uwaga: Są jednak szczepionki przed którymi nie wolno się znieczulać, np. śródskórne, przeciwgruźlicze. Plastrów nie można również stosować u noworodków urodzonych przedwcześnie. 
7. Kolejność szczepienia. Jeśli dziecko podczas jednej wizyty ma dostać kilka szczepionek, najlepiej gdy na początek dostanie tę najmniej bolesną. Przy wstrzyknięciu największy ból powodują szczepionki przeciwko:

• pneumokokom,
• odrze, śwince i różyczce (MMR)
• wirusowemu zapaleniu wątroby (WZW) typu B.
   

Jeśli dziecko podczas jednej wizyty ma dostać kilka szczepionek, między innymi doustną szczepionkę przeciwko rotawirusom oraz szczepionek we wstrzyknięciach, to najlepiej, jeśli jako pierwszą dostanie szczepionkę przeciwko rotawirusom, która zawiera sacharozę.

Zobacz także:

• Wahasz się, czy szczepić? Po tej rozmowie nie będziesz mieć wątpliwości
• Kremy łagodzące dla dzieci – testy i opinie
• Jak złagodzić ból u niemowlęcia – film