Kurs mówienia dla początkujących: jak mądrze wspierać rozwój mowy?

Zanim dziecko zacznie mówić, jego malutki umysł wykonuje wielką pracę, aby zacząć się z tobą komunikować. Możesz mu w tym pomagać na wiele sposobów i to niemal od samych narodzin. Dzięki temu już wkrótce maluch zacznie prowadzić pasjonujące rozmowy. Sprawdź, co jest ważne w skutecznej nauce mówienia.

Mów poprawnie

Możesz mówić do dziecka czule: „Moje słoneczko”, „Kochanie” itp. ale nie spieszaj słów i nie przekręcaj celowo wyrazów. Mów do dziecka tak, jak chcesz, by ono samo mówiło. Maluchy są doskonałymi naśladowcami i powielają to, co robią ich rodzice. Zadbaj o ciepły i spokojny ton głosu. Staraj się też, aby podczas nauki mówienia dziecko widziało twoją twarz. Obserwując cię, maluch uczy się, jak otwierać usta i układać je do różnych dźwięków.

Włącz się do gaworzenia

Powtarzaj dźwięki, które dziecko wymawia. Od około drugiego miesiąca możesz usłyszeć dźwięki typu: gli, kli, grr. To głużenie, zwane też gruchaniem. Od mniej więcej czwartego miesiąca usłyszysz sylaby: ma, ta, ba – to gaworzenie. Kiedy naśladujesz swojego niemowlaka, sprawiasz, że chce cię słuchać i odezwać się do ciebie ponownie. Maluch cieszy się też, że słyszy to, co sam umie już powiedzieć.

Wykorzystuj dobre sytuacje

Nauka mówienia powinna wypadać w odpowiednim czasie. Niemowlaki najłatwiej zapamiętują słowa, gdy są najedzone. Kiedy bawicie się misiem, opowiadaj: „To jest miś, tu ma oko, oko jest czarne” itp. Wykorzystuj też chwile, gdy zajmujesz się dzieckiem – opisuj, co robisz, kiedy ubierasz je na spacer lub zmieniasz mu pieluchę. Pokazujesz wtedy, jak kojarzyć słowo z odpowiednią rzeczą i sytuacją.

Nie przejmuj się, że dziecko nie rozumie

Okazuje się, że maluchy zaczynają rozumieć to, co do nich mówimy, już kilka miesięcy wcześniej, zanim same zaczną mówić. Dlatego należy z nimi rozmawiać niemal od narodzenia. Każda sytuacja, w której mówisz coś do dziecka (wyraźnie i powoli), jest dla niego szansą, aby oswajać się z brzmieniem słów i wiązać je z konkretnymi rzeczami, pojęciami. Rób to w domu i na spacerze. Specjaliści są zdania, że dla rozwoju mowy lepiej wozić dziecko w wózku przodem do siebie – gdy maluch nie śpi masz okazję „porozmawiać” z nim o tym, co się wokół was dzieje.

Recytuj wierszyki, czytaj książki

Dzieci lubią rytmiczne wierszyki, np. „Siała baba mak”, „Sroczka kaszę warzyła”, i łatwo je zapamiętują. Świetnie się bawią, jeśli wyliczankom towarzyszą zabawne gesty (np. „Idzie kominiarz po drabinie”). Krótkie rymowane wierszyki wyrabiają słuch dziecka i ćwiczą pamięć. W rozwoju mowy bardzo pomaga czytanie dziecku książek. Oczywiście na początku „czytanie” jest słowem na wyrost. Bardziej chodzi o oglądanie ilustracji i opowiadanie o nich. Proste obrazki w niemowlęcych książkach pomagają uczyć dziecko pierwszych słów – kot, pies, piłka, lala itp.

Baw się dźwiękami

Małym dzieciom bardzo podobają się wyrazy dźwiękonaśladowcze, np.

• odgłosy zwierząt (kwakanie, miauczenie, szczekanie)
• dźwięki pojazdów (klaksony, hamowanie, turkotanie)
• kląskanie, gwizdanie, cmokanie, prychanie itp.

Używaj ich, aby rozbawić dziecko i zachęcić do naśladowania. To świetne ćwiczenie przygotowujące aparat mowy do wymawiania trudnych słów. Od 4 miesiąca życia można uczyć dziecko parskania, a od 10 miesiąca kląskania. Możesz też czytać maluchowi fragmenty „Lokomotywy” lub „Ptasiego radia” Juliana Tuwima. Bawcie się w „koci łapci”, róbcie „pa, pa” – dzięki tej zabawie dziecko opanuje rozumienie poleceń.

Śpiewaj dziecku

Co ciekawe – maluchy, którym się dużo śpiewa, więcej gaworzą i łatwiej uczą się mówić. Podczas śpiewania dźwięki są spowolnione, a samogłoski brzmią dłużej, więc dziecko może im się dobrze przysłuchać. Słuchając piosenek, dziecko uczy się, jak brzmią samogłoski, dzięki czemu będzie mogło samo je odtwarzać. Śpiewaj dziecku kołysanki i inne piosenki, które pamiętasz ze swojego dzieciństwa. Nie wstydź się, że nie potrafisz. Dziecko nie jest wybrednym krytykiem – jemu naprawdę podoba się to, co robisz.

Wykaż się cierpliwością

Jeśli martwisz się, że twoje dziecko jeszcze nie mówi, pamiętaj, że każdy maluch rozwija się we własnym tempie. Nie wszystkie dzieci zaczynają mówić, gdy skończą rok. Niektóre wypowiadają pierwsze słowa, mając 10 miesięcy, inne dopiero w 14 miesiącu. Roczniak zwykle potrafi wypowiedzieć kilka słów, takich jak "mama", "tata", "baba", "pa, pa", w tym dźwiękonaśladowczych, np. "hau hau", pokazując na psa. Nie przejmuj się, że twój trud pójdzie na marne. Dziecko musi dojrzeć do tego, żeby zacząć mówić, ale bez dobrego wzoru z twojej strony i bez odpowiedniej zachęty byłoby to dla niego zdecydowanie trudniejsze.

Nie śmiej się z dziecka

Kiedy dziecko zaczyna mówić, zwykle zabawnie przekręca słowa, śmiesznie je odmienia, bo nie zna jeszcze poprawnych form gramatycznych. Nie wyśmiewaj dziecka i jego językowych wpadek. W ten sposób możesz zawstydzić małego mówcę i zniechęcić go do dalszych prób mówienia.
 

Kiedy do logopedy?

To nieprawda, że do logopedy chodzi się dopiero z dzieckiem w wieku przedszkolnym. do tego specjalisty warto wybrać się wcześniej, jeśli widzisz ku temu powodu. skontaktuj się z nim jeśli:

• 10-miesięczne niemowlę nie gaworzy
• dziecko ma 1,5 roku i nie mówi ze zrozumieniem nawet kilku słów, w tym wyrazów dźwiękonaśladowczych
• dziecko ma 2,5 roku i nie mówi jeszcze prostymi zdaniami
• dziecko ma 3 lata i nie wymawia głosek: ś, ź, ć, dź, w, f, m, n, t, d, p, b, k, g, h, l, ł albo się jąka (logopeda sprawdzi czy jest to jąkanie rozwojowe, czy większy problem).
• dziecko ma 5 lat i mówi niezrozumiale dla innych
• dziecko ma 6 lat i nie wymawia prawidłowo głosek: sz, ż, cz, dż oraz r, albo podczas mówienia wkłada język między zęby, ma stale otwartą buzię, często nawet podczas snu.

 

Czy dziecko mówi tyle, ile powinno? Rozwój mowy przebiega w kilku etapach. Pamiętaj, że u prawidłowo rozwijającego się dziecka mogą one ulegać przesunięciu nawet o około pół roku.
OKRES MELODII	do końca pierwszego roku Obejmuje najpierw głużenie, potem gaworzenie. Kończy się, gdy dziecko zaczyna wypowiadać pierwsze słowa
OKRES WYRAZU	do drugiego roku Maluch używa pojedynczych słów i niegra-matycznych zdań (np. Mama dać)
OKRES ZDANIA	od 2. do 3. roku życia Dziecko mówi pełnymi, choć krótkimi zdaniami

Konsultacja: dr Aleksandra Jasielska, psycholog, pracuje na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.

Zobacz też:

• Opóźniony rozwój mowy – przyczyny (wywiad z logopedą)
• Jak przebiega rozwój mowy w 2 roku życia dziecka
• Zabawy logopedyczne dla dwulatka