reakcje na stres u dziecka
Adobe Stock/Meysam Azarneshin, Tomsickova
Wychowanie

Jak rozpoznać objawy stresu u dziecka i dorosłego? Nietypowe reakcje na wojnę

Wojna w Ukrainie budzi strach, niepokój, a czasem nawet panikę – tak u dzieci, jak i u dorosłych. Czasem jednak reakcje na stres mogą być nietypowe, a rodzice nie od razu rozumieją, że zachowanie dziecka to efekt lęku przed wojną. Z pomocą psychologa, dr hab. Anny Cierpki, podpowiadamy, jak to rozpoznać i co wtedy robić.
dr hab. Anna Cierpka
dr hab. Anna Cierpka
Konsultacja merytoryczna

Od początku wojny w Ukrainie żyjemy w stresie i niepewności, choć czasem nawet nie zdajemy sobie z tego sprawy. Niestety, cierpią też nasze dzieci, ale rodzice nie zawsze łączą ich nietypowe zachowania ze strachem przed wojną. Dr hab. Anna Cierpka pomogła nam wyjaśnić, jak dzieci mogą się teraz zachowywać, i jak im pomóc.

Jak rozpoznać objawy stresu u dziecka?

Choć dzieci, zwłaszcza młodsze, nie do końca rozumieją, czym jest wojna, podobnie jak dorośli mogą odczuwać lęk i obawiać się o swoje bezpieczeństwo. Możliwe, że w przedszkolu czy w szkole usłyszą kilka niepokojących słów na temat wojny w Ukrainie, być może ktoś je nastraszy albo pokaże zdjęcia zniszczonego miasta. Psycholog Anna Cierpka zwraca też uwagę na fakt, że wysoki poziom stresu u dorosłych, np. w domu, w rodzinie, odbija się na dzieciach. „Dziecko widzi i czuje nasze emocje” – tłumaczy.

Co ważne jednak, reakcje na stres u dzieci nie muszą być typowe: dziecko nie musi wcale zacząć źle sypiać czy budzić się w nocy i opowiadać o koszmarach. Nie musi też mówić wprost, że boi się wojny. Czego więc rodzic powinien się spodziewać? Dziecko może:

  • być rozdrażnione, przy czym płaczliwość i napięcie mogą ujawniać się podczas zwykłych zajęć (np. przy obiedzie dziecko nagle zaczyna płakać, mówiąc, że nie będzie jadło); 
  • mieć częstsze napady złości;
  • być kłótliwe;
  • być ciche, wycofane.


W trudnych sytuacjach psycholog radzi przede wszystkim: spróbujmy zrozumieć. „Zawsze najpierw zadajmy sobie sami pytanie: dlaczego to się dzieje? Zamiast dziecko korygować, karcić, krzyczeć 'co ty wyprawiasz?!', zastanówmy się, co może być powodem takiego zachowania. Pamiętajmy: to, co dzieje się w Ukrainie, jest niepojęte dla rodziców. Dla dzieci to ponad ich siły” – mówi Anna Cierpka.

Co robić, gdy dziecko boi się wojny?

Najważniejsze to ważyć słowa, uspokajać, ale nie kłamać, mówić prosto i krótko, bez wybiegania wprzód. I nieustannie zapewniać o swojej obecności, pomocy i zrozumieniu.

„Zazwyczaj sprawdza się przytulenie i nazywanie emocji. Rodzic może powiedzieć np.: 'O, jaki jesteś smutny', 'Chyba  rozumiem, co przeżywasz, to, co się dzieje, jest bardzo trudne'. Zaproponujmy wspólną aktywność: spacer, wyprowadzenie psa, zabawę. Gdy dziecko się uspokoi, można zagaić, np. podczas wizyty na placu zabaw: 'Tutaj kiedyś widziałam, jak dwóch chłopców wyrywało sobie wiaderko. Dorośli też czasem się kłócą. Ale my sobie poradzimy'” – wyjaśnia psycholog Anna Cierpka.

Ważne! Nie ma jednej recepty ani jednego wzorca postępowania, który będzie odpowiedni dla wszystkich dzieci. Każde dziecko jest inne, a zadaniem rodziców jest uważność – dzięki niej znajdziemy najlepszy sposób, by pomóc maluchowi.

Jak rozpoznać objawy stresu u rodzica?

Napięcie u dorosłego też może objawiać się na różne sposoby – także wtedy, gdy jeszcze nawet nie uświadamiamy sobie, że odczuwamy lęk, np. w związku z wojną w Ukrainie. Najczęściej to ciało jako pierwsze daje nam znać, że poziom stresu wzrósł. Zwróć uwagę na takie objawy jak:

  • spięcie mięśni,
  • nerwobóle w klatce piersiowej,
  • ściśnięte gardło,
  • ściśnięty żołądek,
  • problemy ze strony układu pokarmowego,
  • płytki oddech,
  • przyspieszone tętno.

Co robić, gdy rodzic boi się wojny?

Jak reagować na objawy stresu, które u siebie obserwujemy? Jak sobie pomóc? Psycholog Anna Cierpka doradza: ładować swój akumulator. „Zastanówmy się, co zwykle pozwala nam na złapanie oddechu. Może spacer, medytacje, ruch fizyczny? Poświęćmy też co najmniej 15 minut dziennie na to, by w spokoju usiąść, napić się herbaty, wyjrzeć przez okno, porozmawiać z przyjaciółmi, bliskimi”.

Psycholog poleca również prostą metodę na przywrócenie głębokiego oddechu: zrób wdech nosem, licząc w tym czasie do czterech. Zatrzymaj oddech na chwilę. Potem wypuszczaj powietrze, także nosem, znów licząc do czterech. Powtórz tę czynność co najmniej 4 razy.

Ważne! W tym trudnym czasie, gdy tysiące Polaków pomagają Ukraińcom uciekającym z kraju, warto też zadbać o siebie i swoje emocje, zachować równowagę. Dr hab. Anna Cierpka przestrzega przed rzucaniem się w wir pomocy bez wcześniejszego rozważenia, czy damy radę unieść takie obciążenie. Zastanówmy się, co umiemy, w czym się sprawdzamy i ile czasu możemy przeznaczyć w tygodniu na pomaganie. Pomagajmy w miarę swoich możliwości.

Zobacz też:

Redakcja poleca

REKLAMA
Nasze akcje
częste oddawanie moczu u dziecka
Zakupy
Szukasz najlepszego nocnika dla dziecka? Sprawdź nasz ranking!
Współpraca reklamowa
Kobieta czyta książkę
Zakupy
Tej książce ufają miliony rodziców! Czy masz ją na półce?
Współpraca reklamowa
łojotokowe zapalenie skóry
Pielęgnacja
Test zakończony sukcesem! 99% osób poleca te kosmetyki
Współpraca reklamowa
Polecamy
Porady
Ile dać na Chrzest?
Święta i uroczystości
Ile dać na chrzest w 2024 roku? (ile od dziadków a ile od chrzestnej, chrzestnego i gości) 
Luiza Słuszniak
wierszyki o wiośnie
Gry i zabawy
Wiersze o wiośnie: piękne utwory znanych poetów i krótkie rymowanki dla dzieci
Ewa Janczak-Cwil
cytaty na komunię
Cytaty i przysłowia
Cytaty na komunię świętą: piękne i mądre, Jana Pawła ll, cytaty z Biblii
Joanna Biegaj
ospa u dziecka a wychodzenie na dwór
Zdrowie
Ospa u dziecka a wychodzenie na dwór: jak długo będziecie w domu? Czy podczas ospy można wychodzić?
Milena Oszczepalińska
chłopiec, dziecko, krzyk, złość
Wychowanie
Agresywne dziecko w przedszkolu: co robić, gdzie zgłosić?
Magdalena Drab
Cytaty na chrzest
Cytaty i przysłowia
Cytaty na chrzest: piękne sentencje i złote myśli z okazji chrzcin
Milena Oszczepalińska
Szkoła w Chmurze: kto może z niej skorzystać?
Edukacja
Szkoła w Chmurze: na czym polega, czy jest legalna i kto może z niej skorzystać?
Małgorzata Sztylińska-Kaczyńska
Przedszkolaki powinny się bawić, a nie ciągle uczyć
Edukacja
Przedszkolaki coraz częściej potrafią czytać i pisać, ale mają zaburzenia sensoryczne. Gdzie tkwi błąd?
Milena Oszczepalińska
dziecko ciągle choruje
Zdrowie
Dziecko ciągle choruje: nawracające zapalenie oskrzeli i infekcje gardła [CO ROBIĆ?]
Magdalena Drab
Pełne szpitale RSV
Aktualności
Lekarz mówi wprost: dziecko z RSV i z dusznością umrze, jeśli nie trafi do szpitala
Ewa Janczak-Cwil
wpływ telewizji na rozwój dziecka
Wychowanie
Wpływ telewizji na rozwój dziecka – negatywne i pozytywne skutki oglądania telewizji
Aneta Grinberg
morfologia u dzieci
Zdrowie
Morfologia u dzieci – jak czytać wyniki krwi [NORMY]
Ewa Janczak-Cwil
znieczulenie podpajęczynówkowe
Poród naturalny
Znieczulenie podpajęczynówkowe najczęściej stosowane podczas cesarskiego cięcia [zalety i wady]
Agnieszka Majchrzak
Urlop ojcowski
Prawo i finanse
Urlop ojcowski 2024: ile dni i ile płatny? Dokumenty i wniosek o urlop dla ojca
Magdalena Drab

Strefa okazji i inspiracji

REKLAMA