Zacznij czytać od małego!

Co to jest książka obrazkowa (z ang. picture book)? Nie mamy dobrego polskiego terminu na określenie bardzo specyficznego rodzaju książki dla dzieci. Bo używając terminu „książeczka obrazkowa”, nie mamy na myśli książeczki dla najmłodszego czytelnika. To znaczy takiej z narysowanym ptaszkiem i podpisem „ćwir, ćwir” czy właśnie „ptaszek”. Nie dlatego, że deprecjonuję ich wagę, przecież są niezwykle potrzebne w rozwoju dziecka, ale dlatego, że mówimy o specyficznych książkach, które wymyślono całkiem niedawno. I są naprawdę wspaniałe! Otóż książka obrazkowa to książka przedstawiająca najczęściej równolegle, to znaczy nie linearnie, wiele różnych potencjalnych fabuł, bohaterów, ich przygód, i to wyłącznie za pomocą obrazka, np.  "Wielki piknik", „Miasteczko Mamoko”, czy seria o ulicy Czereśniowej.   Picture bookami nazywa się też takie książki, w których ilustracja pełni nadrzędną funkcję. Owszem jest tekst, ale dopełnia on rysunki, np. „Kłopot” Iwony Chmielewskiej. Rzeczywiście w książkach obrazkowych nie ma opowiadającego tekstu, bo to zadanie rysunków. Wiele z nich wydano na tak wysokim poziomie edytorskim, że są one jak dzieła sztuki (np. "Dom" z ilustracjami Roberto Innocentiego ), z którymi obcowanie rozwija człowieka niezależnie od wieku. Bo książki obrazkowe są dla małych i dużych czytelników.   Niektórzy rodzice, widząc książkę bez tekstu, stają się nieufni. Jeśli nie ma tekstu, to nie ma treści. Ależ jakiej treści nie ma? Jest, tylko nie jest ona wydrukowana! Ta treść jest potencjalnie zawarta w obrazkach, które składają się z wielu szczegółów. I to, co jest cudowne w książkach obrazkowych, żeby tę treść dostrzec, należy włożyć trochę wysiłku, a nie tylko się pogapić i omiatać wzrokiem strony. Trzeba uruchomić oko, wyobraźnię, logikę, ale też pamięć. Bo trzeba zapamiętać,...

Czy małemu niemowlakowi warto już czytać? Nawet trzeba, choć nie chodzi o kontakt noworodka z samą książką, tylko z językiem literackim. Dlatego takiemu maleństwo warto recytować wierszyki, wyliczanki, z pamięci lub z książki, proste, ale rymowane. Noworodek czy młodsze niemowlę nie wymaga czytania książki jako takiej, ale wymaga, by do niego mówiono, opowiadano mu. Jeśli te opowieści będą snute językiem literackim, to jeszcze lepiej. W tym mówieniu ważny jest kontakt. A starszemu dziecku? Dziecku starszemu, takiemu siedzącemu, warto w czasie zabawy pokazywać książki, wspólnie je oglądać. Po to, by się z nimi oswajał.  Z ich kształtem, z tym, że przewraca się kartki, że w środku są rysunki...  Dla dziecka będzie to naturalne, że w jego otoczeniu są książki. Choć trzeba pamiętać o tym, że jedne dzieci prędzej sięgną po klocki niż po książki, i odwrotnie – to zależy od predyspozycji. Jednak jeżeli nie damy maluchowi takiego wyboru, to nie będzie wiedział, że coś takiego jak książka istnieje, że może po nią sięgnąć, nawet jeśli będzie predysponowany do pracy wzrokiem i słuchem, a nie manualnej. Zdarza się, że dorosłego niepokoi to, że musi czytać na głos. Niektórzy wynieśli złe doświadczenie ze szkoły, gdy musieli czytać na głos. Chcę ich uspokoić. Po pierwsze, taki kilkumiesięczny słuchacz jest mniej wymagający niż nauczyciel. A po drugie, trening czyni mistrza. Wiem, bo sama przez to przechodziłam. Czytam na głos, choć z oporami, ale czytam! Czy czytać, jak to się często zaleca, tylko wieczorem? Nie upierałabym się przy wieczornym czytaniu. Pewnych historii nie przeczytamy przed snem, np. bajka o Czerwonym Kapturku usłyszana wieczorem może przestraszyć, a za dnia już nie. Wieczorem czytamy po to, by się wyciszyć, poprzytulać, pożegnać, posłuchać opowieści z całego dnia. Może też sięgnąć po ulubioną książkę, ale nie...

Uważa Pani, że czytanie dzieciom jest czymś więcej niż sposobem na wychowanie czytelnika. – To sposób na wychowanie mądrego i szczęśliwego człowieka. Choć wielu ludziom czytanie wydaje się czymś banalnym, jest w nim niezwykła moc. Dzięki niemu budujemy więź z dzieckiem, uczymy je języka, poszerzamy wiedzę, przekazujemy system wartości, rozwijamy wyobraźnię. To prowadzony w miłej atmosferze wszechstronny trening – mniej kosztowny niż lekcje języków czy karate i lepiej przygotowujący do szkoły i życia. Dlaczego warto czytać dziecku już od urodzenia? – Bo zanim niemowlę zacznie mówić, musi się dobrze osłuchać z językiem, a język literacki jest bogatszy i bardziej poprawny od mówionego. Dzieci mają dziś ogromne problemy z mową . Rodzice często postępują tak, jakby umiejętności językowe ich pociech rozwijały się same, jakby myśleli, że w pewnym momencie włącza się jakiś przycisk i dziecko samo zaczyna mówić. Maluch nie nauczy się dobrze języka, jeżeli nie mówimy do niego dużo i wyraźnie, nie czytamy mu i nie zachęcamy do rozmów. Rodzicom może się wydawać, że takie małe dzieci jeszcze nic nie rozumieją? – Dziecko, osłuchując się z nowymi słowami, szybko zaczyna je kojarzyć, bo z kontekstu domyśla się ich znaczenia. Maluchy potrafią pięknie mówić. Moja córka w wieku 18 miesięcy powiedziała zdanie: „Dzidzia sama nie umie suszyć główki suszarką”. To się nie mieści w podręcznikach, ale mieści się w możliwościach malucha, z którym się dużo rozmawia i któremu się czyta. A jeśli zaczynamy przygodę z czytaniem dziecku później niż w niemowlęctwie? – Dzieci, które nie miały wcześniej doświadczeń czytelniczych, potrzebują czasu, by nauczyć się skupiać i wyobrażać sobie. Część nauczycieli twierdzi, że uczniowie nie chcą słuchać czytania. Na Ursynowie jest szkoła, do której chodzi córka koleżanki z fundacji....