Latające kleszcze, strzyżaki sarnie, to leśne owady – muchówki krótkoczułkowe z rodziny narzępikowatych. Wielu osobom kojarzą się z kleszczami ze skrzydełkami. Mają mięsiste nóżki z haczykami, płaski twardy chitynowy pancerzyk pokryty szczecinkami, który bardzo trudno rozgnieść. Są koloru brązowo-brunatnego i mierzą ok. 4-5 mm. Mają trzy pary odnóży i potrafią latać.
Spis treści:
Tzw. latające kleszcze to małe i bardzo przyczepne owady (trudno je strącić ze skóry!). Latające kleszcze wyglądają podobnie jak kleszcze, ale właściwa nazwa tego owada to strzyżak sarni (Lipoptena cervi) lub jeleni. Potocznie, zależnie od regionu, mówi się też na niego łowik lub wesz jelenia. W Polsce występuje jeszcze drugi rodzaj tego owada, który przybył do nas najprawdopodobniej z Azji i który nie ma polskiej nazwy – to Lipoptena fortisetosa.
Strzyżaki nie są kleszczami – strzyżak to owad, a kleszcz – pajęczak. Strzyżak kąsa, wysysa krew i odlatuje, a kleszcz wczepia się w ciało, tkwi w nim dłuższy czas, zwiększa rozmiary, gdy jest opity, a później odpada.
Latające kleszcze, czyli strzyżaki, pasożytują najczęściej na leśnych zwierzętach takich jak sarny, jelenie, łosie czy borsuki. Nie pogardzą też ptakami, choć czasami – podobno najczęściej przez pomyłkę – mogą zaatakować człowieka. Strzyżak pasożytuje w sierści zwierząt, odrzuca skrzydła, pije krew i rozmnaża się na żywicielu. Jak wyglądają latające kleszcze?
Lipoptena cervi i fortisetosa różnią się od siebie nieznacznie – wielkością i liczbą włosków na śródpiersiu. Strzyżaki pojawiają się w lesie lub na jego obrzeżach najczęściej od czerwca do września. Jeśli jest ciepła jesień, mogą występować nawet do października/listopada. Te krwiopijne pasożyty lubią czaić się na swoich żywicieli zwłaszcza w okolicy ścieżek wydeptanych przez zwierzęta.
Strzyżaki potrafią obsiąść człowieka i to całymi chmarami. Mimo że nie rozmnażają się na człowieku, potrafią nieźle pogryźć, wczepiając się w skórę i włosy, wchodząc do nosa, uszu i oczu. Mogą być więc niebezpieczne, szczególnie dla małych dzieci i alergików.
Miejsce ugryzienia latającego kleszcza wygląda nieco inaczej niż ślad po kleszczu. Początkowo ugryzienia latającego kleszcza się nie czuje. Swędzi ono i boli dopiero następnego dnia, a nawet po 2-3 dniach. Ugryzienia mogą wywołać reakcję alergiczną, zwłaszcza jeśli jest ich dużo. Po ugryzieniu na ciele najczęściej pojawia się swędząca grudka, która może utrzymywać się nawet przez okres 2-3 tygodni – do 1 roku.
U niektórych osób dochodzi do wtórnych reakcji alergicznych utrzymujących się przez kilka miesięcy – mocno swędzących rumieniowych zmian skórnych przypominających rumień po kleszczu.
Czy latające kleszcze mogą przenosić inne choroby, zwłaszcza tak groźne jak zwykłe kleszcze? Niektóre źródła podają, jak czytamy na ŚwiatMakro.com, że strzyżaki mogą być nosicielami bakterii z rodzaju Anaplasma – powodującymi anaplazmozę oraz Borrelia – boreliozę. Czy mogą nimi zarazić człowieka? Co do tego badacze nie są zgodni, ale jako najbardziej narażonych wymienia się głównie myśliwych, którzy mają kontakt także z martwą zwierzyną. Wśród leśników krążą legendy, według których strzyżaki mogą złożyć jaja pod skórą człowieka. To mit – samice strzyżaków wydają na świat larwę, nie składają jaj. Samice po znalezieniu zwierzęcego żywiciela dla larw zrzucają skrzydła.
Czy można się jakoś przed strzyżakami chronić? Adam Wajrak radzi, by nosić jasne barwy ochronne, bowiem latające kleszcze lubią ciemno umaszczone zwierzęta. Niestety trzeba zaznaczyć, że skuteczność tej metody jest niewielka. Z drugiej strony atak latających kleszczy na człowieka nie zdarza się znowu aż tak bardzo często.
Jedyna metoda uniknięcia bliskiego spotkania z latającymi kleszczami to niestety... unikanie wycieczek do lasu. Żadne preparaty na kleszcze i komary nie działają na te owady. Środki ostrożności, które można podjąć, gdy jednak nie chcemy zrezygnować z uroków lasu, to:
W takim stroju o wiele łatwiej będzie można zdjąć z siebie latające kleszcze. Niestety w ciepłe dni trudno wytrzymać w tak szczelnym i nieoddychającym ubraniu w lesie.
Podobno strzyżaki wybierają sobie swoje ofiary i nie wszystkich ludzi gryzą. Po niektórych tylko chodzą, ewentualnie wplątują się im we włosy. Poniżej historia naszej redakcyjnej koleżanki:
„Miałam to "szczęście", że latające kleszcze mnie polubiły. Nie przejmowałam się nimi za bardzo, bo uznałam, że to jakieś małe leśne owady, które na pewno mi krzywdy nie zrobią.
Następnego dnia okazało się, że zostałam dość mocno pogryziona przez strzyżaki. I to do tego stopnia, że miałam problem z poruszaniem szyją i głową. Jestem alergikiem, co właściwie wtedy pierwszy raz się objawiło. Miejsca ugryzień na początku mocno swędziały, potem mocno spuchły i zrobiły się wręcz bolesne. Wszystkie ugryzienia latających kleszczy skupiły się w okolicy głowy i szyi oraz karku. Doszło do silnego powiększenia węzłów chłonnych, co utrudniało ruszanie głową, a także spowodowało ogólne złe samopoczucie i podwyższoną temperaturę. Czułam się jak przy silnym przeziębieniu lub grypie.
Lekarz-internista, do którego się zgłosiłam, pierwszy raz słyszał o tych owadach – na szczęście w moim przypadku wystarczyło wapno, środki przeciwzapalne i przeciwbólowe. Do żadnych komplikacji nie doszło. Z relacji innych pogryzionych przez latające kleszcze wiadomo jednak, że może dojść nawet do porażenia nerwu twarzowego czy trudności z oddychaniem”.
Źródła: „To zwierzę mnie bierze. Strzyżaki mnie obłażą”, Adam Wajrak, wyborcza.pl, Strzyżaki (Lipoptena spp.) – muchówki, prawie jak kleszcze, ŚwiatMakro.com
Zobacz też:
W wyniku użądlenia osy dziecko natychmiast odczuwa silny ból (to efekt działania jadu wpuszczonego przez owada). W miejscu ugryzienia na skórze pojawia się rumień, czyli zaczerwienienie skóry, oraz obrzęk – czasem opuchlizna po użądleniu osy może być duża i obejmować nie tylko miejsce ukąszenia. Miejsce użądlenia może swędzieć i piec. Na tym zwykle się kończy. Jeśli dziecko nie jest uczulone na jad owadów, objawy powinny ustępować po kilku godzinach od ukąszenia. U niektórych osób może jednak wystąpić silniejsza reakcja, a wraz z nią na skórze pojawia się duża opuchlizna, która może utrzymywać się przez 2-3 dni. W bardzo rzadkich przypadkach organizm może zareagować na użądlenie gwałtownie. Na szczęście u dzieci sytuacje zagrażające życiu należą do wyjątków. Zawsze jednak na wszelki wypadek dziecko należy uważnie obserwować. Co robić w przypadku użądlenia osy? Ludzie zwykle mają problem z odróżnieniem osy od pszczoły, dlatego najpierw należy upewnić się, czy w miejscu ukąszenia nie widać żądła. Zostawiają je pszczoły (żądło trzeba wyciągnąć, aby przerwać wnikanie jadu do organizmu). Co robić zaraz po użądleniu osy: Gdy osa użądli dziecko lub dorosłego uczulonych na jad, jak najszybciej wezwij karetkę i podaj adrenalinę, jeśli została już zalecona przez lekarza do stosowania w takich sytuacjach. Uwaga! Nie należy podawać wapna do picia! Odkaź rankę – umyj miejsce ukąszenia wodą z mydłem, tak pozbędziesz się jadu ze skóry. Schładzaj miejsce użądlenia – to utrudni wchłanianie jadu osy i zadziała przeciwbólowo i przeciwobrzękowo. Posmaruj obrzęk – aby złagodzić swędzenie i opuchliznę użyj kremu z hydrokortyzonem lub ogólnie dostępnego preparatu na ukąszenia owadów (np. Fenistil, Dapis, Ziaja Antybzzzy). Jeśli nie masz preparatu na użądlenia, przyłóż cebulę, plaster cytryny, gazik z roztworem sody...
Chociaż ugryzienie szerszenia oznacza wstrzyknięcie dawki toksyn nie większej niż w przypadku pszczoły czy osy, to samo jego użądlenie może być bardziej bolesne. Wynika to z faktu, że żądło szerszeni jest większe . Poniżej podajemy najważniejsze informacje, jak postępować po użądleniu szerszenia oraz jak się przed nim chronić. Spis treści: Ugryzienie szerszenia – objawy Ukąszenie szerszenia: postępowanie Ugryzienie szerszenia – domowe sposoby Ukąszenie szerszenia: co robić w przypadku alergii Zapobieganie użądleniom szerszeni Ugryzienie szerszenia – objawy Czasami, nie do końca wiadomo, jaki owad użądlił, zwłaszcza gdy ukąszenie dotyczy dziecka, które nie odróżnia szerszenia od osy czy pszczoły. Na szczęście, tak naprawdę, nie ma to większego znaczenia, gdyż odczyn po użądleniu każdego z tych owadów będzie wyglądał podobnie i może mieć takie same skutki. Jak wygląda ugryzienie szerszenia? De facto nie jest to ugryzienie, a użądlenie – owad wbija żądło, wpuszcza jad i wycofuje się. Pojawiające się objawy to reakcja organizmu na jad szerszenia. Typowe objawy po ukąszeniu szerszenia: ostry, nagły ból – występuje jako pierwszy, brak żądła w skórze (pszczoła zostawia żądło, a szerszeń i osa – nie), ślad po ukłuciu zwykle jest widoczny, jest to malutka „dziurka” w skórze w miejscu bólu, zaczerwienienie skóry, świąd, obrzęk, odczyn zapalny. Poniżej na zdjęciu widać objawy ugryzienia szerszenia: Ugryzienie szerszenia. Zdjęcie: weerachaiphoto/Adobe Stock Na tym zwykle się kończą objawy ukąszenia szerszenia u osoby, która nie jest uczulona na jad owadów, a którą użądlił jeden szerszeń. Natomiast w przypadku licznych użądleń lub alergii, mogą także wystąpić: puchnięcie warg i twarzy , obrzęk gardła,...
