Lęki nocne dziecka - przyczyny i sposoby na nocne ataki paniki i płacz
Lęki nocne u dziecka mogą powodować m.in. stres, gorączka, ciężkostrawny posiłek przed snem lub niektóre leki. Nie powinno się wtedy budzić dziecka - wystarczy, że zapewnisz mu bezpieczeństwo i np. delikatnie pogłaszczesz.
Lęki nocne (łac. pavor nocturnus, ang. night terror) to zaburzenie snu pojawiające się u dzieci w wieku od 6 miesięcy do 12 lat (najczęściej od 2 do 6 lat), występujące jednak (rzadko) u ludzi w każdym wieku. Epizody lęku nocnego zaczynają się w pierwszych godzinach po zaśnięciu i mają dość dramatyczny przebieg.
Śpiące spokojnie dziecko nagle siada na łóżku i zaczyna rozpaczliwie krzyczeć. Jest spocone, nierzadko rzuca się lub trzęsie niczym osika. Ma szeroko otwarte oczy, poszerzone źrenice, a twarz wyraża skrajne przerażenie. Na ogół odpycha od siebie rodziców, chcących mu pomóc. Nawiązanie kontaktu z dzieckiem okazuje się niemożliwe - jest bowiem nieświadome, nieprzebudzone. Po kilkuminutowym ataku ciało nagle się rozluźnia, a maluch spokojnie zasypia. Rano na ogół niczego nie pamięta.
Spis treści:
Redakcja poleca: 5 rad na dziecięce koszmary - film
Ponieważ dziecko zachowuje się i wygląda naprawdę dramatycznie, rodzic może odczuwać pokusę zapalenia światła i podjęcia natychmiastowych działań mających na celu wyratowanie potomka z opresji, co prowadzi w większości przypadków tylko do zaostrzenia ataku. Dzieci podczas epizodu lęku nocnego na ogół nie lubią być dotykane, a wzięte na ręce krzyczą jeszcze głośniej.
Gdy widzisz, że krzyk wyraźnie słabnie, możesz spróbować z wielkim wyczuciem delikatnie ułożyć siedzące dziecko do snu, ale tylko wówczas, gdy jego ciało wyraźnie się temu poddaje - od tej chwili wystarczą już tylko sekundy, by dziecko słodko kontynuowało sen, jakby nigdy nic się nie stało. Z tego na szczęście się wyrasta... Spokojnych snów!
U większości ludzi przejście między fazami NREM i REM jest płynne, nawet gdy występuje krótkie przebudzenie, to chwilowemu otwarciu oczu towarzyszy co najwyżej zmiana pozycji i następuje natychmiastowa, nieświadoma kontynuacja snu. U dzieci, u których występują lęki nocne (a także np. lunatykujących) obserwuje się swego rodzaju „zawieszenie” między jedną a drugą fazą.
Zobacz też:
Śpiące spokojnie dziecko nagle siada na łóżku i zaczyna rozpaczliwie krzyczeć. Jest spocone, nierzadko rzuca się lub trzęsie niczym osika. Ma szeroko otwarte oczy, poszerzone źrenice, a twarz wyraża skrajne przerażenie. Na ogół odpycha od siebie rodziców, chcących mu pomóc. Nawiązanie kontaktu z dzieckiem okazuje się niemożliwe - jest bowiem nieświadome, nieprzebudzone. Po kilkuminutowym ataku ciało nagle się rozluźnia, a maluch spokojnie zasypia. Rano na ogół niczego nie pamięta.
Spis treści:
- Lęki nocne - przyczyny
- Lęk nocny czy koszmar senny?
- Czy budzić dziecko, gdy płacze przez sen?
- Lęki nocne u dzieci - co robić?
- Sen płytki i głęboki
Lęki nocne - przyczyny
Przyczyny występowania tego zaburzenia snu nie są do końca poznane, jednak nie wyklucza się czynników genetycznych (80% dzieci, których dotyczą lęki nocne, ma w swoich rodzinach osoby lunatykujące lub wykazujące inne zaburzenia snu). Ze względu na fakt, że częstość występowania lęków nocnych maleje wraz z wiekiem, uznaje się, że znaczenie ma tu wolniejsze dojrzewanie układu nerwowego - co może być rodzinne. Dodatkowo obserwacje wykazały, że pojawieniu się lęków nocnych sprzyja:- wysoka gorączka,
- stres dnia codziennego,
- ciężkostrawny posiłek spożyty przed snem,
- przyjmowanie niektórych leków.
Twoje dziecko budzi się w nocy z płaczem i krzykiem? To może być sprawka nocnych koszmarów. Poznaj praktyczne sposoby na ich odstraszanie.
Lęk nocny czy koszmar senny?
Aby umiejętnie radzić sobie z nocnymi atakami paniki u dziecka, warto poznać różnice pomiędzy lękiem nocnym a koszmarem sennym, co przedstawia poniższa tabela.| Lęk nocny | Koszmar senny | |
| Występowanie | Faza NREM (pierwsze godziny po zaśnięciu) | Faza REM (często w dalszej części nocy) |
| Zachowanie dziecka | Krzyczy, rzuca się, trzęsie, jest skrajnie przerażone | Płacze, wzywa rodziców |
| Świadomość | Jest nieświadome, brak możliwości nawiązania kontaktu | Dziecko szuka kontaktu, próbuje opowiedzieć zły sen |
| Próby utulenia | Odrzuca, reaguje agresywnie | Odrzuca, reaguje agresywnie Chętnie uspokaja się w ramionach rodzica |
| Zasypianie | Zasypia momentalnie, bez problemu | Trudności z zaśnięciem, obawa przed snem, domaga się obecności rodzica |
| Wspomnienia | Z reguły nie pamięta | Pamięta cały sen lub jego część |
Czy budzić dziecko, gdy płacze przez sen?
Obudzenie dziecka podczas epizodu lęku nocnego jest niezwykle trudne i niepotrzebne, bowiem kończy się na ogół ogromnym przerażeniem wyrwanego ze snu dziecka (nierzadko budzonego głośnym krzykiem czy potrząsanego przez wystraszonego rodzica). O ile dziecko nie pamięta lęku nocnego, o tyle bardzo przykrym doświadczeniem jest dla niego bycie gwałtownie wyrwanym z głębokiego snu przez roztrzęsioną mamę i wystraszonego, wykrzykującego coś głośno tatę.Ponieważ dziecko zachowuje się i wygląda naprawdę dramatycznie, rodzic może odczuwać pokusę zapalenia światła i podjęcia natychmiastowych działań mających na celu wyratowanie potomka z opresji, co prowadzi w większości przypadków tylko do zaostrzenia ataku. Dzieci podczas epizodu lęku nocnego na ogół nie lubią być dotykane, a wzięte na ręce krzyczą jeszcze głośniej.
Lęki nocne u dzieci - co robić?
Najważniejsze jest zachowanie spokoju. Choć wygląda to strasznie i nietrudno o panikę, warto pamiętać że dziecko ma po prostu problem z przejściem z jednej fazy snu do drugiej, i wszelkie czynności utrudniające mu to tylko skomplikują sprawę. Nie wpadaj do pokoju z okrzykiem ratunkowym na ustach i nie zapalaj „górnego światła”. Wystarczy po cichutku, w półmroku kucnąć przy dziecku, zapewniając mu bezpieczeństwo (żeby nie uderzyło się czy nie spadło z łóżka). By nie czuć się całkiem bezsilnie w trakcie nagłego płaczu niemowlaka podczas snu, możesz:- cichutko szeptać (np. wszystko dobrze, jestem przy tobie),
- delikatnie głaskać jakąś część ciała (o ile malec to akceptuje).
Gdy widzisz, że krzyk wyraźnie słabnie, możesz spróbować z wielkim wyczuciem delikatnie ułożyć siedzące dziecko do snu, ale tylko wówczas, gdy jego ciało wyraźnie się temu poddaje - od tej chwili wystarczą już tylko sekundy, by dziecko słodko kontynuowało sen, jakby nigdy nic się nie stało. Z tego na szczęście się wyrasta... Spokojnych snów!
Sen płytki i głęboki
Sen można podzielić na 2 główne fazy: fazę NREM (sen o wolnych ruchach gałek ocznych, ang. non-rapid eye movement) i fazę REM (sen o szybkich ruchach gałek ocznych, ang. rapid eye movement), podczas której występują na ogół marzenia senne o określonej fabule. Dodatkowo fazę NREM dzieli się na 4 stadia, przy czym stadium pierwsze to sen płytki, a stadium czwarte - sen najgłębszy (to w tym stadium u niektórych dzieci obserwuje się lęki nocne). W czasie nocy faza NREM i REM następują po sobie naprzemiennie, u osób dorosłych w liczbie 4-5 cykli w ciągu nocy.U większości ludzi przejście między fazami NREM i REM jest płynne, nawet gdy występuje krótkie przebudzenie, to chwilowemu otwarciu oczu towarzyszy co najwyżej zmiana pozycji i następuje natychmiastowa, nieświadoma kontynuacja snu. U dzieci, u których występują lęki nocne (a także np. lunatykujących) obserwuje się swego rodzaju „zawieszenie” między jedną a drugą fazą.
Zobacz też:
