Aby otrzymać zasiłek macierzyński, trzeba spełnić wymagane warunki i dopełnić niezbędnych formalności. Eksperci poradnika „Płace w firmie” wyjaśniają najbardziej nurtujące kwestie.
Dla kogo zasiłek macierzyński?
Zasiłek macierzyński przysługuje osobie ubezpieczonej w trzech ściśle określonych sytuacjach. Po pierwsze, jeśli w okresie ubezpieczenia chorobowego lub w trakcie urlopu wychowawczego urodziła dziecko. Po drugie, gdy przyjęła na wychowanie dziecko w wieku do 7 roku życia a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego – do 10. roku życia i wystąpiła do sądu opiekuńczego w sprawie jego przysposobienia. Po trzecie, w sytuacji gdy przyjęła dziecko na wychowanie w ramach rodziny zastępczej (z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej niespokrewnionej z dzieckiem) dziecko w wieku do 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego – do 10. roku życia.
W sytuacji, kiedy pracownica złoży pisemny wniosek o skrócenie okresu pobierania zasiłku po upływie co najmniej 14 tygodni jego pobierania, zasiłek ten przysługuje ubezpieczonemu ojcu dziecka, który uzyskał prawo do urlopu macierzyńskiego lub zaprzestał prowadzenia działalności zarobkowej w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Okres wypłaty zasiłku macierzyńskiego zmniejsza się o okres wypłaty tego zasiłku ubezpieczonej matce dziecka.
Jak długo można otrzymywać zasiłek macierzyński?
Zasiłek macierzyński wypłacany jest przez cały okres urlopu macierzyńskiego (lub urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego). Przysługuje on również osobom nieuprawnionym do urlopu macierzyńskiego (np. prowadzącym pozarolniczą działalność gospodarczą, zatrudnionym na podstawie umowy zlecenia), pod warunkiem, że osoby te opłacają składki na ubezpieczenia chorobowe. Zasiłek będzie przysługiwał także wtedy, gdy pracownica nabędzie do niego prawo w okresie urlopu wychowawczego.
W przypadku, gdy pracownica w okresie urlopu wychowawczego urodziła dziecko, przysługuje jej prawo do zasiłku macierzyńskiego bez prawa do urlopu macierzyńskiego. W takiej sytuacji zasiłek macierzyński przysługuje jej za okres odpowiadający części urlopu przypadającego po porodzie, to znaczy, że zostaje skrócony o dwa tygodnie. Ta zasada ma zastosowanie jedynie wtedy, gdy pełny wymiar urlopu macierzyńskiego (20 lub 28 tygodni) mieści się w okresie udzielonego urlopu wychowawczego. Jeśli urodzenie kolejnego dziecka ma miejsce pod koniec urlopu wychowawczego i termin pełnego wymiaru urlopu macierzyńskiego wykracza poza udzielony urlop wychowawczy, zasiłek macierzyński przysługuje pracownicy przez pełen okres (20 lub 28 tygodni).
Przykład:
Pracownica przebywająca na urlopie wychowawczym od 1 czerwca 2007 r. do 31 marca 2008 r. urodziła drugie dziecko 15 stycznia 2008 r. W związku z tym od 15 stycznia do 31 marca 2008 r. (76 dni) otrzyma zasiłek macierzyński, przebywając na urlopie wychowawczym. Od 1 kwietnia 2008 r. będzie miała prawo do zasiłku macierzyńskiego z tytułu przysługującego jej urlopu macierzyńskiego w wymiarze pozostałym do wyczerpania okresu 20 tygodni (140 dni). 140 dni – 76 dni = 64 dni
Czy ustanie ubezpieczenia chorobowego w okresie ciąży wpływa na prawo do zasiłku macierzyńskiego?
Jeżeli ubezpieczenie chorobowe ustało w okresie ciąży wskutek ogłoszenia upadłości lub likwidacji firmy albo z naruszeniem przepisów prawa, stwierdzonym prawomocnym orzeczeniem sądu, pracownicy przysługuje prawo do zasiłku macierzyńskiego, ale bez prawa do urlopu macierzyńskiego. W przypadku, gdy ubezpieczenie chorobowe ustanie w czasie ciąży, zasiłek macierzyński jest przyznawany i wypłacany wyłącznie przez ZUS. Zasiłek przysługuje przez okres odpowiadający części urlopu macierzyńskiego przypadającego po porodzie – tj. 18, 20 lub 28 tygodni, ale skrócony o 2 tygodnie (art. 30 ust. 1 i 2 ustawy chorobowej).