Jak pomóc dzieciom rozwijać zdolności motoryczne?

Pamiętasz jeszcze, jak twój noworodek nieświadomie i bezwiednie poruszał rączkami i nóżkami? Pamiętasz, jak ściskał kurczowo twój palec, zaciskał piąstki, by w końcu chwycić przedmiot, np. grzechotkę? Dla rodziców to duże wydarzenie i takim właśnie powinno być. To przecież fascynująca podróż, która rozpoczyna się już w pierwszych dniach życia, a my każdego dnia obserwujemy, jak maluch od nieświadomych, odruchowych chwytów stopniowo dochodzi do świadomej manipulacji przedmiotami i precyzyjnego wykorzystywania małych mięśni rąk. Zacznijmy od początku.

Od odruchu do świadomego chwytu

W pierwszych tygodniach życia dominuje chwyt odruchowy. To właśnie wspomniane wyżej chwytanie twojej ręki lub podanej zabawki. Noworodki, kiedy poczują coś w swoich dłoniach, instynktownie zaciskają na tym paluszki. Stopniowo, w miarę rozwoju mózgu i układu nerwowego, odruchowy chwyt ustępuje miejsca bardziej świadomej kontroli nad ruchami.

Kiedy należy się tego spodziewać? W okolicach czwartego miesiąca życia dzieci zaczynają świadomie chwytać przedmioty, a potem przenosić je z jednej ręki do drugiej. Możesz wspierać w tym maluszka. Pokazuj mu różne zabawki (najlepiej kontrastowe). Dziecko powinno wodzić za nimi oczami, podnosić rączkę i próbować chwytać przedmiot.

Wraz z upływem miesięcy maluchy doskonalą te zdolności. Około pierwszego roku życia zaczynają precyzyjniej manipulować małymi przedmiotami, co jest możliwe dzięki rozwojowi koordynacji oko–ręka oraz motoryki małej. A to oznacza zupełnie nowe umiejętności, np. układanie klocków czy w późniejszym etapie – puzzli.

Motoryka mała i duża – jak z sobą współpracują?

Zarówno motoryka duża, jak i mała mają ogromne znaczenie dla prawidłowego rozwoju dziecka. Sprawność ruchowa całego ciała – a więc motoryka duża – kładzie fundament pod późniejsze sukcesy w doskonaleniu motoryki małej. Jak znaleźć równowagę między tymi dwoma aspektami? Psycholog Dorota Maciejec uważa, że najlepszą strategią jest podążanie za zasadą „od ogółu do szczegółu”.

– Rozwój motoryki dużej, która obejmuje umiejętności takie jak chodzenie, bieganie czy skakanie, jest fundamentem, na którym budujemy precyzyjne zdolności manualne. To dzięki dobrze rozwiniętej motoryce dużej dziecko zyskuje kontrolę nad swoim ciałem, co jest niezbędne do dokładnego i skoordynowanego wykonywania ruchów małymi grupami mięśni. Rodzice i opiekunowie mogą odgrywać kluczową rolę w znalezieniu tego balansu przez świadome planowanie aktywności dziecka. Zachęcanie do zabaw ruchowych, które angażują duże partie mięśni, takich jak bieganie, skakanie czy pływanie, powinno iść w parze z działaniami wymagającymi precyzji, takimi jak rysowanie, modelowanie czy układanie małych przedmiotów

Jak widzisz, motoryka duża to niesamowicie ważny element rozwoju dziecka. Pozornie prozaiczne czynności, takie jak zabawa na podwórku, jazda na rowerze czy zjeżdżanie na sankach, są nieocenione dla właściwego rozwoju. Nie tylko wspierają sprawność fizyczną, lecz także uczą równowagi, koordynacji i orientacji przestrzennej.

Adaptacja do indywidualnych potrzeb dziecka

Warto zapamiętać, że rozwój to nie wyścig. Tu nie liczy się, kto jest pierwszy na mecie. Ważniejsza jest jakość. A ty, drogi rodzicu, powinieneś też wiedzieć, że każde dziecko jest inne i rozwija się w swoim własnym tempie. Zadaniem dorosłych jest obserwowanie tego rozwoju i dostosowywanie aktywności tak, by wspierać zarówno motorykę dużą, jak i małą w zależności od indywidualnych potrzeb i możliwości malucha.

Zabawa i nauka, czyli połączenie idealne

Znajdowanie balansu między dużą a małą motoryką nie musi być trudne. Czasem wystarczą najprostsze aktywności: zabawy tematyczne, budowanie, skakanie, bieganie, układanie toru przeszkód, pełzanie. Możesz też wprowadzić różne materiały, które dodatkowo ułatwią wam zabawę. Pomyśl o masie plastycznej, kredkach, farbach, dużych puzzlach. Nie tylko ułatwisz tym samym odkrywanie świata, lecz także obudzisz wyobraźnię malucha.

Wielkie zadania dla małych rączek

Oto kilka pomysłów na kreatywne aktywności, które pobudzają małe paluszki do działania.

Zabawy z masą plastyczną

Masy plastyczne to jedne z najlepszych materiałów do rozwijania motoryki małej. Ugniatanie, wałkowanie, formowanie kształtów i wycinanie figur z ciastoliny lub plasteliny wzmacnia mięśnie dłoni i palców, a także zachęca do kreatywności. Niech poniesie was fantazja. Zacznijcie od prostych rzeczy: zrobienia kulek lub walca. A potem? Potem możecie stworzyć, co tylko chcecie: bałwana, gąsienicę, domek... Sami wybierzcie.

Malowanie i rysowanie

Farby, kredki, mazaki to jedni z ulubionych przyjaciół niejednego rodzica i dziecka. To doskonała forma wyrażania ekspresji, rozwój kreatywności i oczywiście motoryki małej.

Zabawy z materiałami o różnej teksturze

Piasek, ryż, makaron czy nawet woda, mogą się okazać fascynującym doświadczeniem sensorycznym dla dziecka. Przesypywanie, sortowanie czy tworzenie wzorów rozwija nie tylko zdolności manualne, lecz także zmysł dotyku i percepcję sensoryczną.

Pomoc w prostych czynnościach domowych

Maluchy uwielbiają naśladować i chcą być włączane do codziennych obowiązków dorosłych. To również sposób na rozwój motoryki małej, a do tego pokazanie dziecku, jak ważnym jest członkiem domowego zespołu. Mieszajcie razem ciasto, sortujcie skarpetki, układajcie książki na półce.

Puzzle i gry zręcznościowe

Układanie puzzli czy gry zręcznościowe, które wymagają precyzji, np. z dopasowywaniem kształtów, to doskonały sposób na rozwijanie zdolności manualnych, a także naukę cierpliwości i koncentracji.

Motoryka klocek po klocku z LEGO® DUPLO®

Zestawy LEGO DUPLO mogą służyć do tworzenia większych konstrukcji, które wymagają użycia całego ciała, jednocześnie zachęcając do precyzyjnego łączenia mniejszych elementów. Możemy wykorzystywać je też na różne, kreatywne zabawy, np. poszukiwanie przedmiotów w domu, które pasują kolorystycznie do klocków, może stymulować ruch całego ciała oraz koordynację oko–ręka.

LEGO DUPLO Pociąg ze zwierzątkami (10412)

Zestaw LEGO DUPLO „Pociąg ze zwierzątkami” to fantastyczny wybór dla młodszych konstruktorów. Kolorowe zwierzątka zachęcają do zabawy przez łączenie elementów, które są idealnie dopasowane rozmiarem do małych, nieporadnych jeszcze rączek. Budowanie pociągu nie tylko rozwija motorykę małą, lecz także uczy rozpoznawania kolorów i zwierząt. Dodatkowo tworzenie różnorodnych konfiguracji pojazdu stymuluje wyobraźnię i uczy rozwiązywania problemów.

LEGO® DUPLO® Pociąg z cyferkami – nauka liczenia (10954)

Innym edukacyjnym zestawem, który warto polecić, jest ten z którego możecie zbudować pociąg z cyferkami . Oferuje zabawę związaną z budowaniem, a także wprowadza dzieci w świat liczb i podstaw matematyki. Łącząc zabawę z nauką, dzieci mogą układać cyfry w kolejności od 0 do 9, ucząc się liczyć podczas konstruowania własnego pociągu. To doskonały sposób na rozwijanie precyzji manualnej, koordynacji oko–ręka oraz wprowadzenie podstaw matematyki w sposób zabawny i interaktywny.

Wspólne spędzanie czasu z dzieckiem podczas zabaw rozwija zarówno dużą, jak i małą motorykę. To nie tylko wspiera rozwój dziecka, lecz także buduje mocne i trwałe więzi emocjonalne poprzez wspólną i radosną zabawę. Pamiętajmy, że każda chwila jest okazją do nauki i rozwijania nowych umiejętności, które będą służyć dziecku przez całe życie.

Materiał promocyjny marki LEGO® DUPLO®