Zaburzenia mowy u dzieci mogą wynikać ze spowolnionego rozwoju tej umiejętności lub z nieprawidłowości w funkcjonowaniu ośrodkowego układu nerwowego, które mogą być skutkiem uszkodzenia mózgu w czasie życia płodowego, podczas porodu lub w czasie późniejszego życia dziecka. Rzadziej przyczynami zaburzeń mowy u dzieci są nieprawidłowości powstałe wskutek infekcji, nieprawidłowości hormonalnych czy przyjmowania leków.
Spis treści:
Aby stwierdzić czy u dziecka występują zaburzenia rozwoju mowy, trzeba znać etapy rozwoju tej umiejętności. Wyróżnia się cztery stadia rozwoju mowy:
Trwa od narodzin do końca 12. miesiąca życia dziecka. W tym czasie występują charakterystyczne etapy tego stadium:
Trwa od ok. 12. do 18.-20. miesiąca życia dziecka. Początkowo pierwsze wypowiadane słowa pojawiają się obok gaworzenia. Dziecko ok. 1. roku życia potrafi powiedzieć 1-10 słów, rozumie ok. kilkunastu słów i zwrotów.
Trwa od ok. 18. miesiąca życia do ukończenia drugiego roku życia dziecka. Maluch wypowiada zdania składające się z 2-4 wyrazów. Nie zawierają one przyimków i spójników, są nieprawidłowe gramatycznie. Do 3. roku życia w mowie dziecka pojawiają się już wszystkie części mowy.
Zaczyna się od 3. roku życia dziecka. Mowa malucha staje się zrozumiała dla otoczenia, pojawia się prawidłowa składnia zdań, zdania są poprawne gramatycznie i coraz bardziej złożone. W wieku siedmiu lat dziecko powinno już prawidłowo artykułować wszystkie głoski, mówić poprawnie pod względem artykulacyjnym, gramatycznym i składniowym.
Podane przedziały czasowe występowania poszczególnych etapów rozwoju mowy są umowne. Niektóre dzieci szybciej przechodzą od etapu do etapu, inne wolniej. Tempo to uzależnione jest od wielu czynników. Na tempo rozwoju mowy dziecka ma wpływ stan zdrowia dziecka, jego poziom inteligencji, status społeczno-ekonomiczny rodziny, płeć dziecka, chęć komunikowania się, stymulacja rozwoju mowy, wielkość rodziny, z której dziecko pochodzi, to, którym jest dzieckiem w rodzinie, metody wychowawcze, porody mnogie, kontakty z rówieśnikami i osobowość dziecka.
O zaburzeniu mowy mówi się wtedy, gdy dziecko z dużym opóźnieniem przechodzi do kolejnego etapu rozwoju mowy albo wcale do niego nie przechodzi, cofa się do jednego z poprzednich etapów rozwoju mowy oraz wtedy gdy w wieku siedmiu lat nieprawidłowo artykułuje głoski, nie mówi rozbudowanymi, prawidłowo skonstruowanymi zdaniami.
Wśród zaburzeń mowy u dzieci wyróżnia się:
U dzieci w wieku przedszkolnym najczęściej stwierdza się następujące zaburzenia mowy:
W ramach dyslalii wyróżnia się aż osiem zaburzeń mowy:
1. Seplenienie międzyzębowe: seplenienie polega na tym, że dziecko wsuwa język między zęby podczas wymowy głosek: ś, ź, ć, dź; s, z, c, dz; sz, ż, cz, dż.
2. Seplenienie boczne: niesymetryczne ułożenie języka, które powoduje ucieczkę powietrza prawą lub lewą stroną buzi dziecka, co powoduje złą wymowę głosek: ś, ź, ć, dź; s, z, c, dz; sz, ż, cz, dż.
3. Seplenienie proste (parasygmatyzm): trudne w wymowie głoski: sz, ż, cz, dż; s, z, c, dz lub ś, ź, ć, dź są zastępowane przez dziecko łatwiejszymi w wymowie. Maluch mówi np. siafa zamiast szafa, ziaba zamiast żaba itd.
4. Rotacyzm: dziecko nie wymawia prawidłowo głoski r’, którą zamienia na głoskę l lub j albo wymawia francuskie r’.
5. Lambdacyzm: maluch nie potrafi prawidłowo wymówić głoski l, którą najczęściej zamienia na głoskę j – mówi np. jajka zamiast lalka.
6. Kappacyzm związany z głoską k: dziecko wymawia t zamiast k, np. tot zamiast kot.
7. Kappacyzm związany z głoską g: dziecko wymawia d zamiast g, np. kodut zamiast kogut.
8. Mowa bezdźwięczna: maluch zastępuje głoski dźwięczne bezdźwięcznymi, zamieniając b na p, d na t, w na f, z na s, ż na sz, ź na ś, dź na ć, mówiąc np. tom zamiast dom, kosa zamiast koza itd.
Prawidłowe zdiagnozowanie zaburzeń mowy u dzieci i wczesne podjęcie terapii logopedycznej znacząco zwiększa szansę na zlikwidowanie wady wymowy.
Autyzm to rozległe zaburzenie rozwoju, które obejmuje upośledzenie funkcjonowania społecznego, zaburzenia komunikacji, ograniczony i powtarzający się wzorzec zainteresowań i aktywności. Bardzo często dziecko autystyczne dotknięte jest nieprawidłowościami w zakresie komunikacji i rozwoju mowy oraz języka.
Do najczęściej występujących objawów autyzmu związanych z mową zalicza się:
Nie istnieje jeden wzór zaburzeń mowy u dzieci z autyzmem – np. część z nich mówi płynnie, choć mogą nie rozumieć niektórych słów. U ok. 70 proc. dzieci autystycznych pojawia się echolalia, czyli powtarzanie usłyszanych słów lub zdań.
Zobacz też:
Rozwój mowy warunkowany jest genetycznie i nie musi przebiegać tak samo u każdego dziecka. Zależy on także w dużym stopniu od atmosfery, w jakiej dorasta dziecko, kontaktów z rówieśnikami, innymi mówiącymi ludźmi oraz środowiska, które je otacza. Mowa dziecka stanowi podstawę rozwoju jego osobowości. Dzięki rozumieniu będzie poznawało otaczający je świat. Dzięki umiejętności mówienia będzie umieć wyrażać swoje uczucia, przeżycia i myśli, kontaktować się z innymi ludźmi. Logopeda Małgorzata Stanoch podpowiada, jakie ćwiczenia logopedyczne proponować 2-latkowi, aby jego aparat mowy mógł rozwijać się prawidłowo. Ćwiczenia logopedyczne dla 2-latka usprawniające język Małgorzata Stanoch podaje dwa przykłady ćwiczeń logopedycznych z użyciem języka: Zabawa logopedyczna „języczek szczoteczka” Bardzo prosta zabawa, która wprawi dziecko w dobry nastrój, a dodatkowo usprawni jego język. Czubkiem języka należy dotykać ząbków i przesuwać nim tak, jakby chciało się je policzyć. Zacznij zabawę od ząbków górnych, po kolei, dokładnie, a następnie przejdź do ząbków dolnych. Opowiadaj w trakcie tego ćwiczenia prostą historyjkę o tym, że języczek jest szczoteczką i musi dokładnie wyczyścić wszystkie ząbki. Pamiętaj o tym, aby najpierw zaprezentować dziecku to ćwiczenie. Zabawa logopedyczna „języczek wiatraczek” W zabawę tę możesz bawić się ze swoim dzieckiem podczas kąpieli. Wykorzystajcie do tego kolorowy, błyszczący wiatraczek na patyku. Zaproponuj dziecku, aby jego języczek był właśnie takim wiatraczkiem i wyjaśnij mu, jak ma to zrobić. Ćwiczenie wykonuje się przy otwartych ustach, zataczając językiem kola w buzi (5 razy w prawą, raz w lewą stronę). Gdy stwierdzisz, że dziecku już się znudziło, zaproponuj dmuchanie w prawdziwy wiatraczek i wprawianie go w ruch (świetne ćwiczenie oddechowe). Przypomnij mu, że...
Czy opóźniony rozwój mowy u 2-, 3- czy 4-latka to powód do zmartwień? Niekoniecznie! Każde dziecko rozwija się w swoim własnym tempie, a zdaniem ekspertów, zdolność mówienia może rozwinąć się dopiero u 6-latków. Poniżej znajdziesz wywiad z logopedą Joanną Wędrychowską, która tłumaczy, jakie mogą być przyczyny opóźnionego rozwoju mowy. Spis treści: opóźniony rozwój mowy u 2-latka opóźniony rozwój mowy u 3-latka zaburzony rozwój mowy przyczyny opóźnienia rozwoju mowy: wady słuchu dwujęzyczność żłobek emocje Opóźniony rozwój mowy u 2-latka W którym momencie rodzice powinni zacząć się martwić, że ich dziecko jeszcze nie mówi? Joanna Wędrychowska: - Rozwój mowy dziecka trwa do 6. roku życia. Malutkie dzieci – 2-3-latki mówią pojedynczymi słowami. Jeżeli dziecko w tym wieku nie mówi jeszcze tych pojedynczych słów, jest to dla rodzica sygnał, że coś się dzieje. Opóźniony rozwój mowy u 3-latka Czyli do 3. roku życia można to dziecko spokojnie obserwować? JW: Tak. Zanim dziecko pójdzie do przedszkola, porozumiewa się prostymi słowami, które zna „z życia”, np. mama, tata, baba, daj, spać. Są one łatwe do zauważenia i wiadomo, jakie powinny one być. Dziecko, które kończy 3 latka, zaczyna te słowa łączyć w proste zdania, 2-3-wyrazowe. Niepokojące może być, jeżeli mowa się nie rozwija w stronę łączenia wyrazów, a zostaje na poziomie 2-latka i pojedynczych słów mówionych w niezrozumiały sposób. Często proszę rodziców, żeby zaobserwowali, czy jest jakaś zmiana. Tak naprawdę nie bardzo mnie interesuje, czy 2-latek nie mówi albo 3-latek mówi bardzo mało. Interesuje mnie, czy na przestrzeni 3-6 miesięcy pojawiają się jakieś nowe słowa albo sposób wymowy . To znaczy, że ten rozwój idzie we własnym tempie i musimy...
Ćwiczenia logopedyczne dla 5-latka mogą być o wiele bardziej zaawansowane niż dla mniejszego dziecka. Warto zadbać nie tylko o prawidłową wymowę, lecz także o ubogacanie słownictwa dziecka. Logopeda Małgorzata Stanoch przedstawia ćwiczenia logopedyczne dla 5-latka usprawniające język, poprawiające pamięć słuchową oraz rozwijające słownictwo. Spis treści: Ćwiczenia logopedyczne dla 5-latka Wierszyki logopedyczne Ćwiczenia logopedyczne dla 5-latka Przedstawiamy kilka przykładów ćwiczeń logopedycznych przygotowanych przez logopedę Małgorzatę Stanoch. Są odpowiednie dla pięciolatków. Te nieskomplikowane i angażujące zabawy pomogą starszemu przedszkolakowi w rozwoju mowy. 1. Zabawa logopedyczna na pamięć słuchową Usiądźcie wygodnie naprzeciwko siebie na dywanie i pobawcie się w „pamięciową wyliczankę”. Zabawa polega na tym, że zaczyna się ją od wspólnego początku, mówiąc: Poszła Ola (możesz podać imię swojego dziecka) do sklepu i kupiła masło. Zadanie dla dziecka: powtórzenie twojego zdania i dodanie swojego słowa, np. Poszła Ola do sklepu i kupiła masło i ser. Zabawę prowadzicie do momentu popełnienia pierwszego błędu. 2. Zabawa na rozwijanie słownictwa Potrzebna będzie piłka. W tę zabawę możecie się bawić w domu, w ogrodzie lub na podwórku. Na początku ustalacie reguły zabawy, czyli na jakie zwierzątko nie wolno złapać piłki, np. na wilka. Zadanie dla dziecka: Rzucając do siebie piłką, podawajcie nazwy różnych zwierząt. Jeżeli któreś z was złapie piłkę właśnie na wilka, musi wykonać zadanie, np. stanąć na jednej nodze i policzyć do 5. Zobacz także: Zabawy z pacynkami pomocne w terapii logopedycznej 3. Ćwiczenie logopedyczne na usprawnianie języka Pamiętaj o tym, aby najpierw samemu zaprezentować dziecku wykonanie tego ćwiczenia, należy je...
