Termin ADHD (nadpobudliwość psychoruchowa z deficytem uwagi) zrobił ostatnio dużą karierę. Nadużywają go i rodzice, i nauczyciele. Dziecko szaleje na przerwie w szkole? Jest nadpobudliwe. Nie odrabia zadań domowych, przeszkadza na lekcji? To przez jego ADHD.
Tymczasem nie każde dziecko aktywne, ruchliwe, zapominalskie, krzykliwe ma ADHD. Jak rozpoznać to poważne schorzenie i nie pomylić go z nadpobudliwością, która wymaga innego postępowania?
Piękny umysł
Mózg dziecka z ADHD funkcjonuje inaczej niż u innych dzieci. Uniemożliwia mu kontrolowanie swoich zachowań. Takie dziecko nie ma więc czegoś za dużo, ale ma za mało: brakuje mu zdolności do wewnętrznej kontroli. Są trzy główne kryteria służące zdiagnozowaniu choroby:
1. NADMIERNA IMPULSYWNOŚĆ: dziecko ciągle rozmawia na lekcji, do odpowiedzi wyrywa się nie pytane, przerywa dzieciom, nie umie czekać itd.
2. NASILONE ZABURZENIA UWAGI: dziecko jest nieuważne, zapomina o tym, co było zadane, nie umie sobie zorganizować pracy nad lekcjami, stale gubi różne rzeczy, przypadkowo je niszczy, wszystko „leci mu z rąk” itd.
3. NADMIERNA RUCHLIWOŚĆ: dziecko wierci się, nie umie siedzieć spokojnie. Ten objaw jest najbardziej widoczny, dlatego stał się powszechnym wyznacznikiem choroby, często wprowadzającym w błąd.
Jak rozpoznać chorobę?
ADHD wymaga szczegółowego rozpoznania. Przeprowadza je para specjalistów (psycholog i psychiatra) na podstawie testów psychologicznych, rozmów z rodzicami, nauczycielami, wielotygodniowej obserwacji dziecka w różnych środowiskach. Każdy przypadek musi być zdiagnozowany indywidualnie. Podział specjalistyczny zakłada istnienie ADHD z nadpobudliwością psychoruchową i ADHD bez nadpobudliwości. Jeśli natomiast skupimy się na kryterium braku koncentracji, może się okazać, że nie zauważymy chorego dziecka, które miewa okresy nadmiernego skupiania się. Niemniej życie dziecka z ADHD i jego rodziny jest tak trudne, że nie wolno popełnić błędu zaniechania. Trzeba uparcie szukać pomocy, jeśli cokolwiek w zachowaniu dziecka nas niepokoi.
Gdzie szukać pomocy?
Dzieckiem powinien zająć się specjalista. Lekarz pierwszego kontaktu czy lekarz rodzinny może jedynie przeprowadzić badanie wstępne, by wykluczyć wady rozwojowe czy inne choroby. Specjalistą nie jest szkolny pedagog, on może jedynie zwrócić uwagę na zachowanie w szkole i przekazać obserwacje nauczycieli. Diagnozę potrafią postawić tylko lekarze specjalizujący się w ADHD: psychologowie, psychoterapeuci oraz psychiatrzy dziecięcy. Znajdziesz ich w poradniach zdrowia psychicznego dla dzieci i młodzieży. Bądź uparta i cierpliwa. Na pierwszą wizytę czeka się nawet pół roku.
Czy z tego się wyrasta?
W poradniach spotyka się najczęściej dzieci w wieku szkolnym, od 7 do 11 lat. Czy to znaczy, że młodsze nie chorują albo że z ADHD się wyrasta? Nie. Ta choroba to najprawdopodobniej genetyczne dziedzictwo, zatem dziecko rodzi się z tą dysfunkcją. Niemniej jednak w pierwszych latach nie jest ona tak dokuczliwa dla niego samego i dla otoczenia. Dzieci są inteligentne, śmiałe, zabawne, pomysłowe i często w okresie przedszkolnym bywają lubianymi liderami w grupie swoich rówieśników. Problem zaczyna się, kiedy pójdą do szkoły i pojawia się potrzeba skupienia uwagi na jakimś zagadnieniu, wykonywania poleceń, realizowania zadań. Często dopiero wtedy okazuje się, że dziecko jest „nieprzystosowane” do życia. Im jest starsze, tym jednak lepiej sobie radzi: wydłuża się okres koncentracji, zwiększa kontrola zachowania. Dorośli, u których w dzieciństwie nie zdiagnozowano choroby i w związku z tym nie podjęto żadnego leczenia, często miewają zaburzone zachowania przez całe swoje życie. Dlatego terapię warto podjąć w każdym wieku! Niezależnie od momentu, w którym ją zaczniemy, zawsze życie chorego i jego bliskich zmieni się na lepsze.
To nie ADHD, jeśli:
- U dziecka występuje tylko jeden z objawów tej choroby. Z najnowszych badań wynika, że tylko 25 proc. dzieci z ADHD charakteryzuje nadruchliwość. Duża ruchliwość, wybuchy emocjonalne, różna umiejętność koncentracji bywają uzasadnione rozwojem dzieci z tzw. żywym temperamentem i są jak najbardziej prawidłowe;
- Dziecko zachowuje się niespokojnie tylko w jednym środowisku, np. w domu. W takiej sytuacji trzeba poszukać innych przyczyn;
- Do pewnego czasu spokojne i zrównoważone dziecko nagle zaczyna być nadmiernie ruchliwe i nieuważne. W takiej sytuacji zaburzenie zachowania prawdopodobnie jest reakcją na jakieś ważne wydarzenie lub początek innej (np. psychosomatycznej) choroby;
- Dziecko jest bardzo żywe, nieuważne, impulsywne, ale ono samo i wszyscy wokół nie uważają tego za problem (około 1/3 rodziców jest zadowolona ze swoich „aktywnych” dzieci i nie jest to dla nich źródłem troski).
Ewa Awdziejczyk

Kiedy można rozpoznać ADHD ? Wcale nie tak szybko, jak się zwykle wydaje. Zespół nadpobudliwości psychoruchowej u dzieci diagnozuje się dopiero powyżej 6. roku życia. Wcześniej trudno to zrobić, bo objawy, które przypominają ADHD, czasem wynikają tylko z ogromnej potrzeby ruchu i niedojrzałości układu nerwowego dziecka (a to w tym wieku normalne). Jakie są najczęstsze objawy ADHD u kilkulatka? Dzieci z ADHD wyróżniają się spośród grona rówieśników. Możemy zwykle zaobserwować u nich charakterystyczne objawy nadpobudliwości: problemy z koncentracją uwagi – w porównaniu z innymi dziećmi w klasie maluch dotknięty ADHD stale ma problemy ze skupieniem się na tym, co mówi nauczyciel, nie pamięta, co było zadane, przez co trudno mu przygotowywać się do kolejnych lekcji, odrabiać prace domowe; nadmierna ruchliwość – dzieci z ADHD nie potrafią siedzieć w spokoju i słuchać opowiadania nauczyciela, chcą się przemieszczać, odwracają się do kolegów i zaczepiają ich; impulsywność – nadpobudliwe dzieci robią zwykle wokół siebie dużo hałasu, nie rozmawiają spokojnie, tylko krzyczą, są niecierpliwe. Objawy ADHD mogą być jednak inne u dziewczynek i u chłopców – dziewczynki miewają częściej problemy z koncentracją uwagi – są rozmarzone, nie uważają na lekcjach, nie zapamiętują poleceń. Przez to, że są spokojne, nie krzyczą, nie biegają po klasie, rzadziej trafiają do psychologa i nie otrzymują tak bardzo potrzebnej im pomocy. Polecamy: Masz córkę – przeczytaj ten list dla jej dobra! Jak odróżnić złe zachowanie od objawów ADHD? Zrób test. Zaznacz stwierdzenia, które są twoim zdaniem prawdziwe. Ale uwaga! Zaznaczaj je tylko wtedy, gdy objawy występują u dziecka przynajmniej od 6 miesięcy i to w każdym środowisku (a więc nie tylko w domu, w przedszkolu czy wyłącznie u babci). Sprawdź,...

ADHD czyli zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi istnieje i wymaga leczenia – potwierdzają eksperci. Do jego objawów należą nasilone problemy z koncentracją uwagi , nadruchliwość i impulsywność. Ponieważ na temat ADHD krąży wiele mitów, łącznie z tym, że zaburzenie to wymyśliły firmy farmaceutyczne z chęci zysku, próbujemy się z nimi rozprawić, aby dzieci cierpiące na to zaburzenie w porę otrzymały potrzebną pomoc. Bez niej ich życie będzie trudniejsze. 1. ADHD to skutek złego wychowania Nieprawda – o nadpobudliwości najczęściej decydują geny (dzieje się tak w ponad 70 proc. przypadków). ADHD się dziedziczy tak jak wzrost – nieuważni rodzice mogą mieć nieuważne dziecko, tak jak wysocy rodzice mają większą szansę na posiadanie wysokiego potomka. Istnieje również ADHD nabyte (niezależne od genów). Jego przyczyną jest uszkodzenie struktur mózgu odpowiadających za kontrolę uwagi i impulsywności, spowodowane np. paleniem papierosów w ciąży lub niedotlenieniem dziecka podczas porodu. 2. ADHD mają zaniedbane dzieci Trudno obwiniać rodziców o to, że swoimi metodami wychowawczymi doprowadzili do powstania nadpobudliwości u dziecka. Rodziny, w których jest dziecko z ADHD często wkładają dużo więcej wysiłku w opiekę i są bardziej zaangażowani niż rodzice maluchów, które nie mają tego zaburzenia. Zdarzają się jednak przypadki, kiedy mama i tata nie umieją postępować właściwie – ponieważ wiele dzieci z ADHD ma nadpobudliwych rodziców , są oni bardziej tolerancyjni wobec pewnych zachowań (zawsze się spóźniałem, więc dziecko także nie jest punktualne). 3. Dziecko z ADHD robi na złość Dziecko dotknięte zaburzeniem rozwoju , jakim jest nadpobudliwość, nie jest krnąbrny, niegrzeczny i nie robi czegoś celowo . Od swoich rówieśników różni się tym, że częściej niż oni ujawnia pewne...

Dziecku z ADHD trudno poczekać, zastanowić się, przewidzieć konsekwencje. Dlatego dzieci z nadpobudliwością psychoruchową częściej od rówieśników ładują się w tarapaty: przewracają się, spadają z roweru, narażają na gniew kolegów (bo np. odebrały zabawkę). Jak im pomóc? Jak najbardziej usystematyzuj dziecku rytm dnia Im większa w nim będzie regularność, tym bardziej dziecko będzie mogło planować, przewidywać. O tym, jak ważny jest codzienny stały rytm świadczy fakt, że dzieci z ADHD w przedszkolu czy szkole zwykle zachowują się lepiej (bo znają plan dnia i wiedzą, co za chwilę nastąpi). Sprawdź w przedszkolu przegląd zajęć dodatkowych Pokazuj dziecku konsekwencje jego działań Np. stawiaj szklankę na końcu stołu i mów, że tak postawiona może łatwo spaść. Pamiętaj, że dzieciom nadpobudliwym potrzeba więcej powtórzeń, by zapamiętały konsekwencje działań. Przywiązuj uwagę tylko do rzeczy istotnych Zachowanie dziecka z ADHD trzeba podzielić na rzeczy ważne i te mniej istotne, do których nie trzeba przywiązywać uwagi. Bo takiego dziecka nie da się całkiem zmienić. Np. zamiast tępić jego ruchliwość, można ją mądrze ukierunkować, pozwalając smykowi wyjeździć się na rowerze, zmęczyć na podwórku itp. Poznaj 6 zabaw ruchowych dla przedszkolaka Nagradzaj za skupianie uwagi Jeśli dziecko musi zrobić coś, co go mało interesuje (np. ułożyć puzzle), niech za to dostaje, np. słoneczko. Pięć słoneczek oznacza małą nagrodę, np. lizaka, loda, wspólne rysowanie, wygłupianie z tatą na tapczanie. Dzięki temu systemowi dziecięcy układ nerwowy coraz sprawniej pracuje, uczy się skupiać na rozkaz. A w konsekwencji zaczyna to robić machinalnie, bez zbędnego wysiłku. Dzięki temu dziecko w szkole nie będzie miało kłopotów z nauką. Pozwól dziecku uwierzyć w siebie Wiara w siebie dla nadpobudliwego dziecka jest bardzo ważna. Jemu...