Astygmatyzm (niezborność) u dzieci to jedna z powszechniej występujących dolegliwości związanych z oczami w tej grupie wiekowej. Choć nie da się go całkowicie wyleczyć w dzieciństwie, szybka diagnoza ma bardzo duże znaczenie.
Spis treści:
Astygmatyzmem nazywamy wadę refrakcji, która powoduje nieprawidłowe widzenie, niezależnie od tego, czy oglądany przedmiot znajduje się blisko czy daleko od oczu. Dosyć często astygmatyzm występuje razem z krótkowzrocznością u dziecka, może również współwystępować z dalekowzrocznością.
U astygmatyków rogówka oka nie ma kształtu odciętego fragmentu kuli, co jest prawidłowe, ale jest spłaszczona, jak elipsa, czy piłka do rugby. To powoduje, że wiązka światła rozprasza się na rogówce i oglądany obraz jest zniekształcony, zamazany, a jego kontury nieostre. Znacznie rzadziej zdarza się, że astygmatyzm u dzieci wynika z wady soczewki oka.
Poniższy rysunek przedstawia oko z astygmatyzmem krótkowzrocznym.
Najczęściej astygmatyzm pojawia się jako wada wrodzona. Niestety nie wiadomo, jaki proces odpowiada za nieprawidłowe formowanie się kształtu rogówki, ale pewne już jest, że astygmatyzm może być dziedziczony. Jeśli jeden z rodziców ma astygmatyzm, warto zbadać wzrok dziecka już w niemowlęctwie. W razie zdiagnozowania u dziecka astygmatyzmu, należy podjąć leczenie, nie czekając na wystąpienie pierwszych objawów.
Astygmatyzm u dzieci może być także nabyty, np. na skutek:
Badanie wzroku w niemowlęctwie i uzyskanie prawidłowego wyniku nie gwarantuje, że u dziecka nie rozwinie się astygmatyzm. Dlatego ważne jest, aby regularnie badać dziecku wzrok, zwłaszcza po urazach i chorobach oczu.
W zależności od kryterium, wyróżnia się różne rodzaje astygmatyzmu u dzieci. Ze względu na regularność załamania światła astygmatyzm dzieli się na:
Astygmatyzm regularny dzieli się na typy ze względu na stosunek mocy głównych płaszczyzn:
Ze względu na wartości refrakcji głównych płaszczyzn (ostrość widzenia w płaszczyznach) wyróżnia się:
W literaturze medycznej znaleźć można także pojęcia: astygmatyzm rogówkowy, soczewkowy i mieszany:
Dziecko, które cierpi na astygmatyzm, może mieć szereg trudności w życiu codziennym. Kiedy możesz przypuszczać, że ten problem dotyczy twojego dziecka?
Dziecko cierpiące na astygmatyzm:
W leczeniu astygmatyzmu istotną rolę odgrywa szybka diagnoza. Jeśli jest to wada wrodzona, wówczas można wykryć ją w pierwszych miesiącach życia (dlatego lekarze apelują, by badać wzrok już u niemowlaków).
Leczenie astygmatyzmu nie zawsze jest konieczne. W przypadku lekkiego astygmatyzmu wystarczy regularnie badać wzrok, by w razie pogorszenia, móc szybko zadziałać. Leczenia (czyli wyrównania wady refrakcji) nie wymaga astygmatyzm spowodowany budową rogówki i jej kontaktem z powiekami (tzw. astygmatyzm fizjologiczny, który nie przekracza 0,5 dioptrii cylindrycznej (Dcyl). Niezborność przekraczająca tę wartość kwalifikuje się do wyrównania wady refrakcji. Trzeba też pamiętać, że wada refrakcji, jaką jest niezborność, nie pogłębia się z wiekiem dziecka, więc wymaga tylko skorygowania po stwierdzeniu wady.
Astygmatyzm, jak i inne wady refrakcji (nadwzroczność i krótkowzroczność) leczy się u dzieci za pomocą stosowania korekcji optycznej (szkła korekcyjne lub soczewki kontaktowe) wyrównującej posiadaną wadę refrakcji. Jeśli zatem wada wymaga noszenia soczewek korekcyjnych, powinny to być specjalne soczewki cylindryczne. Choć osoba z astygmatyzmem może nosić zarówno okulary, jak i soczewki kontaktowe, u dzieci poniżej 12. roku życia zaleca się wybór okularów. Należy pilnować, by dziecko nie zdejmowało ich za często z oczu – w przypadku astygmatyzmu takie zakładanie i zdejmowanie soczewek korygujących znacznie pogarsza wzrok.
Natomiast leczenie operacyjne astygmatyzmu, zmieniające optykę oka poprzez działanie chirurgiczne (nieodwracalne), jest zarezerwowane dla dorosłych, u których procesy kształtowania się widzenia i rozwoju wady refrakcji są zakończone (po 21. roku życia).
rysunek: Adobe Stock
Zobacz także:
Wzrok jest tym zmysłem, który pozwala nam oglądać i poznawać świat. Patrząc, zapamiętujemy układ przedmiotów, kolory, kształty, a to jest niezwykle ważne nie tylko w rozwoju, ale i w rozumieniu świata jako całości. Spostrzeganie świata, a co za tym idzie poznawanie go, pomaga w funkcjonowaniu, nie tylko poznawczym, ale przede wszystkim społecznym i emocjonalnym. Dzięki takim zabawom wspieramy wszechstronny rozwój dziecka. wyjaśnia Dorota Zawadzka, psycholożka, ekspertka akcji „Miasteczko Zmysłów”. Dlatego, jak podkreśla Zawadzka, w zabawy wykorzystujące zmysł wzroku – najważniejszy zmysł w poprawnym funkcjonowaniu – warto bawić się regularnie. Jak rozwijać zmysł wzroku? Podstawą będą zabawy stanowiące jednocześnie trening zmysłu wzroku. 1: Wyszukiwanie Może być to wyszukiwanie literek lub – jeśli dziecko potrafi już czytać – wyrazów… wszędzie. W tabelce z literami, w gazetach, na ulicach. Dobrą zabawą będzie też rysowanie, lepienie lub układanie liter – pisanych i drukowanych. Możecie wykorzystać choćby literki z gry Scrabble. radzi ekspertka. Po tę zabawę można śmiało sięgnąć z młodszą pociechą. Wystarczy jedynie ją nieco zmodyfikować. Jeśli maluch jeszcze nie czyta, pobawcie się w wyszukiwanie elementów na obrazkach w książeczkach. Może być to na przykład takie polecenie: znajdź 5 niebieskich owoców lub dwa czerwone auta. Możecie także „znajdować” interesujące rzeczy w swoim otoczeniu. 2: Odtwarzanie Nie ma chyba wśród nas nikogo, kto nie znałby i sam w dzieciństwie nie rysował szlaczków. To doskonały trening motoryki małej i wprawka przed nauką pisania literek, cyferek i nie tylko… Odtwarzanie wzorów, w tym najprostsze szlaczki, stanowić będą świetny wstęp do nauki kodowania w przyszłości. twierdzi psycholożka. Szlaczki można przygotować dziecku...
Czy wiesz, że... ...każdy zdrowy noworodek powinien mieć oko nadwzroczne? ...do 2050 roku krótkowzroczność dotknie 5996 mln osób, czyli ponad 52% populacji? ...co raz więcej dzieci już w wieku 6./7. lat jest krótkowzrocznych? Układ wzrokowy rozwija się w trakcie całego naszego życia. Tym samym noworodki odbierają bodźce wzrokowe inaczej niż osoby dorosłe . Początkowo potrafią one jedynie rozróżniać światło od ciemności – ich ostrość wzroku pozostaje bardzo niska. Wraz z rozwojem fizycznym oraz rozwojem procesów fizjologicznych, dzieci zaczynają dostrzegać świat takim, jakim go widzą dorośli. Powoli uczą się rozróżniać kontury oraz skupiać na nich wzrok. Oko noworodka jest krótsze od oka osoby dorosłej, a przez to nadwzroczne – czyli ma wadę wzroku oznaczoną znakiem „plus”. Wraz z rozwojem dziecka gałka oczna ulega wydłużeniu – wady o znaku plus, ulegają przesunięciu w stronę „0” – czyli bez wady. Krótkowzroczność z kolei to wada wzroku, która w języku potocznym oznaczona jest znakiem „minus”. Polega ona na nieostrym widzeniu przedmiotów w oddali, natomiast wyraźnym widzeniem przedmiotów znajdujących się blisko. Jest to jedna z najczęstszych przyczyn upośledzenia widzenia. Według prognoz Światowej Organizacji Zdrowia do 2050 roku krótkowzroczność dotknie 5996 mln osób, co stanowić będzie ponad 52% populacji. Będziemy mieć do czynienia nie tylko z epidemią, ale z pandemią. Krótkowzroczność jest nie tylko wadą wzroku! Wraz z jej rozwojem wzrasta ryzyko wystąpienia groźnych dla oka ludzkiego powikłań, w tym wystąpień odwarstwień siatkówki, neowaskularyzacji naczyniówkowej, jaskry czy zaćmy. Przyrost procentowy grupy dzieci krótkowzrocznych rozpoczyna się po 6./7. roku życia. Jednym z najgroźniejszych jej powikłań jest zwyrodnienie plamki związane z krótkowzrocznością (z ang. myopic macular...
