Szczególne znaczenie szczepień niemowląt i dzieci przeciw pneumokokom – ważny wybór
Zakażenia pneumokokowe są problemem globalnym. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) szacuje, że pneumokoki odpowiadają rocznie za około 1,6 miliona zgonów na całym świecie, przy czym od 750 tysięcy do 1 miliona dotyczy dzieci do 5 lat. Osobami szczególnie narażonymi na choroby pneumokokowe są małe dzieci (zwłaszcza niemowlęta ) i osoby starsze.
Dwie grupy zakażeń
Zakażenie, które wywołują pneumokoki dzieli się na dwie grupy. Pierwsza z nich to inwazyjna choroba pneumokokowa (IChP). Mianem IChP określa się : zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu, zapalenie płuc z obecnością bakterii we krwi oraz posocznicę (sepsę). IChP ma z reguły ciężki, zagrażający życiu i zdrowiu przebieg, obarczony licznymi powikłaniami (np. utrata słuchu, wzroku, zaburzenia rozwoju psychoruchowego, padaczka).
Drugą grupę stanowią tzw. zakażenie nieinwazyjne, zlokalizowane (bez obecności bakterii we krwi). Najczęściej występujące zakażenie nieinwazyjne to ostre zapalenie ucha środkowego, zapalenie płuc i zapalenie zatok.
Ważna jest profilaktyka
Choroby pneumokokowe coraz trudniej leczyć. Jest to spowodowane obserwowaną od kilkunastu lat narastającą opornością bakterii na antybiotyki. Oporność na antybiotyki odpowiada za niepowodzenie leczenia. Dlatego tak ważna jest profilaktyka (szczepienia).
Pneumokoki należą do tzw. bakterii otoczkowych, czyli posiadają otoczkę polisacharydową. Otoczka warunkuje ich zjadliwość. Na podstawie różnic w budowie otoczki wyodrębniono ponad 100 odrębnych typów (tzw. serotypów). Nie wszystkie są jednakowo chorobotwórcze. Do składu szczepionek wybrano te, które najczęściej wywołują ciężkie i oporne na leczenie zakażenia, często związane z wysoką śmiertelnością.
Bardzo ważne jest śledzenie aktualnej sytuacji epidemiologicznej, czyli oceny które serotypy na danym terenie odpowiadają za zakażenie. Dzięki pracy powołanego przez Ministra Zdrowia Krajowego Ośrodka Referencyjnego ds. Diagnostyki Bakteryjnych Zakażeń Układu Nerwowego (KOROUN) taką sytuację znamy.
Dwa warianty szczepień przeciwko pneumokokom w Polsce
W Polsce w programie szczepień ochronnych dzieci dostępne są dwie różniące się pod względem zawartości serotypów skoniugowane szczepionki przeciwko pneumokokom. Opublikowane przez KOROUN dane wyraźnie wskazują na wzrost zakażeń wywołanych wielolekoopornym serotypem 19A. Na uwagę zasługuje trzykrotny wzrost odsetka zakażeń wywołanych przez pneumokoki należące właśnie do serotypu 19A u dzieci poniżej pięciu lat w 2021 roku w porównaniu z rokiem 2020 i sześciokrotny w porównaniu z rokiem 2019. Łatwiej jest zapobiegać niż leczyć. Lekarzom i rodzicom zależy na zapobieganiu chorobom infekcyjnym. Należy pamiętać, że szczepionka zawierająca większą liczbę serotypów pneumokoka zapewni szerszą ochronę. Warto zapytać swojego lekarza o możliwość jak najszerszej ochrony przed zakażeniami pneumokokowymi.
Dr n. med. Ewa Duszczyk pediatra, wakcynolog
1. Komunikat Głównego Inspektora Sanitarnego z dnia 28.października 2022 r. w sprawie Programu Szczepień Ochronnych na 2023 rok.
2. World Health Organization:” Pneumococcal disease”, http://www.who.int/ith/diseases/pneumococcal/en/ [dostęp:23.07.2016].
3. World Health Organization (WHO). Wkly Epidemiol Rec. 2012;87(14):129-144.
4. Said MA, et al. PLoS One. 2013;8(4):e60273
5. Ganaie F i wsp mBio 2020; 19;11(3):e00937-20.
6. World Health Organization (WHO). Wkly Epidemiol Rec. 2012;87(14):129-144. 2. Said MA, et al. PLoS One. 2013;8(4):e60273.
7. Jansen AG, et al. Clin Infect Dis. 2009;49(2):e23-e29
8. Skoczyńska A, Gołębiewska A, Wróbel-Pawelczyk I, Kiedrowska M, Ronkiewicz P, Błaszczyk K, Kuch A, Hryniewicz W. Inwazyjna choroba pneumokokowa w Polsce w 2021 roku (dane KOROUN), 2022
PP-PRV-POL-0142/02/23
Artykuł sponsorowany przez Pfizer Polska Sp. z o.o.
ul. Żwirki i Wigury 16b 02-092 Warszawa