Jak rozwija się niemowlę? 4 najważniejsze obszary

Rozwój poznawczy to zdolność logicznego myślenia i łączenia poszczególnych elementów informacji. Możemy mówić o nim już w kontekście niemowlęcia, które potrafi choćby zidentyfikować własną stópkę i dotknąć nią nosa. Z wiekiem będzie to jednak realizowanie coraz poważniejszych zadań, jak na przykład układanie puzzli. Słowem – rozwój poznawczy to logiczne myślenie, umiejętność porządkowania, wnioskowania i rozwiązywania problemów , czyli wszystkie te umiejętności, które pozwalają nam poznawać otoczenie i tworzyć jego obraz w umyśle.
Oczywiście można oczekiwać od dziecka w określonym wieku pewnych charakterystycznych zachowań, jednak tempo rozwoju malucha zależy zarówno od jego wrodzonych predyspozycji, jak i oddziaływania zewnętrznego. Wiek rozwojowy jest bowiem czymś zupełnie innym niż wiek chronologiczny dziecka. Nie bez znaczenia pozostaje także żywienie – dobrze odżywione dziecko chętniej i łatwiej przyswaja nową wiedzę.
Rozwój dzieci oceniany jest wg skali Bayley III (Bayley Scale of Infants Development Third Edition). Służy ona do badania rozwoju poznawczego niemowląt i małych dzieci w wieku od miesiąca do 42. miesiąca życia. Przy jej pomocy psychologowie są w stanie ocenić poziom inteligencji dziecka, ocenić rozwój jego pamięci, percepcję sensoryczną, koordynację, wyobraźnę oraz wczesny rozwój mowy. Dzięki niej mierzalne jest także zachowanie dziecka - jego nastrój, wesołość, rodzaj reakcji emocjonalnej na bodźce zewnętrzne.
Jednak my, jako rodzice, możemy pomóc pociechom stymulować rozwój poznawczy, dostarczając im odpowiednich bodźców i zachęcając je do rozwoju poprzez zabawę i ruch. Dobrym pomysłem jest podsuwanie zabawek, opowiadanie lub czytanie historyjek i po prostu – wspólne spędzanie czasu. Taki „trening” wspomaga rozwój poznawczy dziecka we wszystkich kluczowych obszarach, które analizowane są wg skali Bayley III.

Jakie to obszary?

Po pierwsze: rozwój poznawczy (Sfera Poznawcza)

Mówiąc o rozwoju poznawczym dziecka, przeanalizować należy przede wszystkim rozwój umiejętności postrzegania, zapamiętywania i przetwarzania informacji dochodzących do niego z otoczenia. To, w jakim tempie rozwija się przedszkolak, zależy jednak nie tylko od jego wrodzonych predyspozycji, lecz także od jego samodzielnego wysiłku i środowiska, w jakim żyje. Czyli to wszystko, o czym była mowa wcześniej. Również my, jako rodzice, mamy wpływ na tempo rozwoju dziecka w tej sferze.

Po drugie: rozwój komunikacyjny (Mowa Bierna i Czynna)

Mowa pełni jedną z podstawowych funkcji poznawczych. Maleństwo już w łonie matki odbiera wypowiadane przez rodziców słowa. Gdy się rodzi, wyłącznie słucha, ale gdy ma już kilka tygodni, zaczyna wydawać pierwsze dźwięki, inne niż płacz – to guganie. Od tego momentu stara się komunikować, sterować spostrzeżeniami i wyobrażeniami. Mowa pomaga dziecku także w ujawnianiu własnych uczuć, myśli i przeżyć, a więc pełni również rolę ekspresyjną.
Aby wspomagać rozwój mowy maleństwa, miej w tyle głowy kilka zasad, które pomogą dziecku przyswajać tę umiejętność. Przede wszystkim mówiąc do malucha czule, staraj się nie zdrabniać i nie przekręcać wyrazów. Mów tak, jak chcesz, by ono samo mówiło. Maluchy są doskonałymi naśladowcami i powielają to, co robią ich rodzice. Zadbaj o ciepły i spokojny ton głosu. Staraj się też, aby podczas nauki mówienia dziecko widziało twoją twarz. Recytuj i czytaj wierszyki oraz książeczki i nie krępuj się dźwiękonaśladownictwa. Twoje „muu” oraz „hau, hau” to dla malucha nie tylko świetna zabawa, lecz także niezła szkoła!

Po trzecie: rozwój motoryczny (Motoryka Mała i Duża)

Prawidłowy rozwój ruchowy jest bardzo ważny w całym procesie dojrzewania dziecka. Motoryka wzmacnia mięśnie, reguluje ich napięcie i siłę oraz wpływa na kształtowanie się organizmu w różnych fazach rozwojowych. U noworodka motoryka to nieskoordynowane ruchy ciała, najczęściej w reakcji na dźwięk. Niemowlę potrafi już zwracać głowę w stronę dobiegających odgłosów, uczy się także ruchów cyklicznych jak przy potrząsaniu grzechotką, a później trójfazowych – przy sięganiu i chwytaniu. Powoli jednak nabywa sprawności – podnosi główkę, obraca się, siada, raczkuje, aż wreszcie stawia pierwsze kroki.
Nie zapominajmy również o motoryce małej, czyli ćwiczeniu sprawności dłoni i palców. Od pierwszego uchwycenia grzechotki, aż po precyzyjne wycinanie małych elementów.

Po czwarte: rozwój społeczny

Rozwój umiejętności społecznych w przypadku niemowląt sprowadza się do manifestowania płaczem swojego niezadowolenia oraz śmiechem swojej radości. Z czasem jednak reakcji i emocji przybywa. Maluch „przykleja” się do ciebie, kiedy się boi lub gdy odchodzisz, jednocześnie złości się, upiera i krzyczy. To jego pierwsze kroki w relacjach społecznych. Kolejnymi będą wymiana zabawek w piaskownicy czy pierwszy samodzielnie zakupiony lizak.

Co za tym stoi?

Zdecydowanie „co”, a nie „kto”. Bo rzeczywiście oprócz rodzicielskiego wsparcia pomagającego maluchowi w rozwoju, istnieje fundament prawidłowego rozwoju niemowlęcia. Jest nim pokarm.
Złotym standardem żywienia niemowląt jest mleko mamy. Zawarta jest w nim odpowiednia kompozycja białek, tłuszczów, węglowodanów, składników mineralnych i witamin, która zaspokaja zapotrzebowanie niemowlęcia na niezbędne składniki odżywcze i stwarza optymalne warunki dla jego prawidłowego wzrostu oraz rozwoju w pierwszych miesiącach, ale też latach życia.
Tłuszcze wydzielane przez gruczoły sutkowe otoczone są specjalną błoną. Jest to tzw. struktura MFGM (z ang. Milk Fat Globule Membrane). Właśnie w tej błonie znajduje się wiele składników bioaktywnych mleka. Jest to składnik niezbędny dla rozwoju układu nerwowego, prawidłowej funkcji jelit, wsparcia układu immunologicznego oraz rozwoju poznawczego maluchów. W przypadku mleka modyfikowanego dotychczas struktura MFGM była tracona w procesie jego produkcji i zastępowana olejami roślinnymi. Dzięki postępowi technologii udało się zatrzymać MFGM i włączyć tę strukturę do mleka modyfikowanego. Dlatego maluchy, które z różnych powodów nie są karmione piersią, mają szansę otrzymywać pokarm wzbogacony w bioaktywne składniki. To kamień milowy w żywieniu niemowląt.

Artykuł powstał z udziałem marki Mead Johnson Nutrition

1. Veereman-Wauters, G. et al. Milk fat globule membrane (INPULSE) enriched formula milk decreases febrile episodes and may improve behavioral regulation in young children. Nutrition 28, 749–752 (2012).

2. Zavaleta, N. et al. Efficacy of a Complementary Food Enriched with a Milk Fat Globule Membrane Protein Fraction on Diarrhea, Anemia and Micronutrient Status in Infants. J. Pediatr. Gastroenterol. Nutr. 53, 1 (2011).

3. Anderson, J. W., Johnstone, B. M. & Remley, D. T. Breast-feeding and cognitive development: a meta-analysis. Am. J. Clin. Nutr. 70, 525–535 (1999).

4. Arslanoglu, S. et al. Donor Human Milk for Preterm Infants. J. Pediatr. Gastroenterol. Nutr. 57, 535–542 (2013).

5. Szajewska, H. et al. Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Zalecenia Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci. Stand. Med. 11, 321–338 (2014).

6. Organization, W. H. Infant and young child nutrition. Global strategy on infant and young child feeding . (2002).