
Dotyk kształtuje sferę neurofizjologii dziecka, jego rozwój fizyczny, psychiczny, a także zdolności emocjonalne, poznawcze i adaptacyjne.
Moc dotyku w ciąży i po narodzinach dziecka
Nawiązanie pierwszego kontaktu
z dzieckiem wskazane jest już od pierwszych chwil, gdy jest ono jeszcze w łonie matki. Za pomocą masażu brzucha i jego dotyku, dziecko staje się pobudzone i odbiera sygnały z zewnątrz, a po pewnym czasie samo wysyła sygnały do matki. Poprzez ruchy i umiejscowienie maluszka, matka uczy się rozpoznawania stanu emocjonalnego dziecka czy jest ono zadowolone czy też niespokojne.
Ten pierwszy kontakt z jeszcze nienarodzoną istotą jest podstawą do rozwoju więzi emocjonalnych oraz pewniejszego postępowania z noworodkiem po jego urodzeniu. Aby dziecko mogło się prawidłowo rozwijać, należy budować więzi, poczucie bliskości i bezpieczeństwa od pierwszych dni jego życia. Receptory dotyku znajdują się prawie na całym ciele człowieka, począwszy od opuszków palców po usta
i plecy. Wiele badań naukowych potwierdza fakt, że dzieci noszone na rękach, głaskane, są spokojniejsze i lepiej się rozwijają od tych, u których potrzeba dotyku nie została wystarczająco zaspokojona.
Jak budować więź z dzieckiem poprzez dotyk?
Jednym ze sposobów nawiązania bliskości jest masaż. Stanowi swego rodzaju rytuał budujący więź między dzieckiem, a rodzicami. Dzięki masażowi dziecko uczy się, że dotyk jest formą wyrażania uczucia i znakiem bezpieczeństwa. Dziecko masowane, czule dotykane, jest bardziej pogodne, a kontakt fizyczny kojarzy mu się z miłością.
Kąpiel jest czasem szczególnym zarówno dla dziecka, jak i rodziców. To nie tylko czynność higieniczno-pielęgnacyjna, ale czas na bliskość, budowanie kontaktu. W codziennej bieganinie warto zarezerwować trzy kwadranse, w których nie ma pośpiechu, gonitwy myśli, na kąpiel swojej pociechy.
Kołysanie zwiększa poczucie bezpieczeństwa u dziecka i ma pozytywny wpływ na jego emocjonalny rozwój. Ponadto kołysanie kojarzy się niemowlęciu ze stanem, jaki doznawał w brzuchu mamy, stąd też kołysanie jest czynnością naturalną i uspokajającym.
Wspólna zabawa daje nie tylko wiele przyjemności i radości, pogłębia też więzi między dzieckiem, a rodzicem oraz odgrywa rolę zarówno sferze fizycznej (wspomaga rozwój mięśni i sprawności manualnej), społecznej (uczy określonych zachowań, współpracy, nawiązywania kontaktu z innymi), poznawczej (uczy rozpoznawania i postrzegania kształtów, kolorów , rozmiarów).
Śpiewanie kołysanek ma korzystny wpływ na rozwój połączeń pomiędzy obiema półkulami mózgu. Kojący głos mamy i taty działa zbawiennie na maluszka, pozwala spokojnie zasnąć i przenieść w świat marzeń sennych.
Znaczenie bliskości dla prawidłowego rozwoju
Nawiązanie bliskości jest kluczowe dla prawidłowego rozwoju dziecka. U dziecka, które w pierwszych dniach życia doznaje dużo ciepła, bliskości i dotyku matki, zaobserwować można lepsze samopoczucie oraz w późniejszym okresie lepiej wykształconą umiejętność okazywania uczuć i usamodzielnienia się.
Znaczenie dotyku ma nie tylko podłoże psychologiczne, ale też zdrowotne
i terapeutyczne. Szczególnie w trudnych sytuacjach, gdy dziecko jest niespokojne, rozdrażnione, dużo płacze lub jest chore, potrzeba dotyku, bliskości i zapachu matki jest niezwykle silna i należy ją zaspokoić. W tej sytuacji często sprawdza się bezpośredni kontakt dziecka ze skórą matki, tzw. „kangurowanie”, głaskanie, masaże oraz utulanie. Czynności te dają poczucie bezpieczeństwa, relaksują
i wyciszają. Dotyk sprzyja wydzielaniu substancji chemicznych w mózgu, tj. hormonu wzrostu, co przyspiesza rozwój fizyczny, a także usprawnia funkcjonowanie układu oddechowego, odpornościowego i krążenia. Wiele analiz badań pozwala wnioskować, że brak dotyku niesie ze sobą negatywne i poważne konsekwencje dla zdrowia i rozwoju dziecka. Niemowlęta pomimo zaspokojonych podstawowych potrzeb biologicznych, które są pozbawione kontaktu fizycznego
i okazywanych uczuć, cierpią i rozwijają się nieprawidłowo.