Choroba meningokokowa – zapobieganie za pomocą szczepień

Meningokoki to grupa bakterii o różnych serogrupach, czyli gatunkach. W Polsce występują serogrupy A, B, C, Y i W , a najczęstsza to z „grupa B”– odpowiadała za ok. 55% potwierdzonych przypadków w 2020r 1 . Rodzice najczęściej słyszeli o szczepionce przeciwko tej serogrupie, gdyż w poprzednich latach wyemitowano wiele reklam poświęconych meningokokom B i ukazały się liczne artykuły w prasie dla rodziców. Słyszeli np. w telewizji, że zapalenie opon mózgowych potrafi doprowadzić do zgonu dziecka w ciągu 24 godzin od pojawiania się pierwszych objawów – co potwierdzam. Jako przykład podam Anglię, gdzie w latach 2008-2015 65% zgonów wywołanych przez meningokoki miało miejsce w tym oknie czasowym 2 . Taki piorunujący przebieg choroby , na początku z niejednoznacznymi objawami, np. sennością czy gorączką, powoduje, że ta choroba jest wyjątkowo groźna. Największe szanse na przeżycie mają te osoby, które otrzymują specjalistyczną opiekę w bardzo krótkim czasie. Dzięki wspomnianym akcjom informacyjnym zwiększono wyszczepialność w naszym kraju. W efekcie widzimy spadek zachorowań z roku na rok 1 . Niestety, statystyki KOROUN* (monitoruje m.in. epidemiologię bakteryjnych zakażeń ośrodkowego układu nerwowego w Polsce) pokazują niepokojący trend – coraz większy udział innych serogrup meningokoków w potwierdzonych zakażeniach, szczególnie serogrupy ‘W’. W 2014r. odpowiadała ona za ok. 2% potwierdzonych zakażeń w naszym kraju, natomiast w 2020r. wskaźnik ten był już na poziomie 19% 1 . Dlaczego jest to znaczące? Meningokoki serogrupy ‘W’ mają tendencję do wywoływania nietypowego przebiegu choroby , z wyższą śmiertelnością niż pozostałe meningokoki. W badaniu z Niderlandów oszacowano, że ta serogrupa odpowiadała za 68% wszystkich zgonów wywołanych przez meningokoki w latach 2015-2018 3 .   Zaszczepienie dziecka przeciwko wszystkim występującym w Polsce...

Czym są meningokoki? To grupa bakterii, które bytują w ludzkim nosie i gardle. Szacuje się, że 10-35% 1 osób jest nosicielem tej bakterii, najczęściej nie wywołując choroby u nosiciela. Największa grupa nosicieli są nastolatkowie i młodzi dorośli 2 . Jeżeli przedostaną się do osoby nieuodpornionej drogą kropelkową lub poprzez kontakt ze śliną, szczególnie u tych w skrajności wieku (niemowlęta i dzieci do drugiego roku życia oraz osoby starsze), mogą wywołać piorunującą infekcję – sepsę lub zapalenie opon mózgowych. Z przykrością piszę, że 65% zgonów w przebiegu meningokokowego zapalenia opon mózgowych następuje w ciągu pierwszych 24 godzin od pojawienia się objawów 3 . U niektórych konieczna jest amputacja palców lub kończyn, a u ozdrowieńców częste są długotrwałe powikłania neurologiczne i psychiatryczne, w tym padaczka, głuchota, ślepota lub obniżenie ilorazu inteligencji 4 .   Co do szczegółów, w Polsce występuje kilka serogrup meningokoków. Serogrupa to ‘B’ odpowiada za ponad połowę wszystkich potwierdzonych przypadków w naszym kraju 5 . Pozostałe serogrupy – A, C, Y i W, są również groźne, szczególnie serogrupa ‘W’ która wywołuje nietypowy przebieg choroby z większym odsetkiem zgonów 6 . Polskie statystyki pokazują, że od kilku lat grupa ‘W’ odpowiada za co raz więcej potwierdzonych przypadków zapaleń opon mózgowych, szczególnie u dzieci poniżej pierwszego roku życia 5 . Istnieje możliwość zabezpieczenia pacjenta przeciwko wszystkim tym serogrupom meningokoków – na polskim rynku są dwie szczepionki , które podane razem dają istotną ochronę przeciwko tym bakteriom. Można je podać od drugiego miesiąca życia by chronić najmłodszych, do czego gorąco zachęcam wszystkich rodziców. Dzieci poniżej drugiego roku życia odpowiadały za 1/5 wszystkich potwierdzonych przypadków meningokokowego zapalenia opon...

Choroba meningokokowa rozwija się w ciągu trzech do siedmiu dni po kontakcie z bakterią, która przenosi się z człowieka na człowieka za pośrednictwem wydzieliny dróg oddechowych i gardła, w tym śliny i śluzu, jak też w trakcie wspólnego zamieszkiwania, zwłaszcza w tej samej sypialni. Niektórzy ludzie narażeni są na zwiększone ryzyko zachorowania na chorobę meningokokową. Należą do nich niemowlęta oraz małe dzieci w pierwszych dwóch latach życia, nastolatki i młodzi dorośli, jak też niektóre grupy przewlekle chorych, w tym z zaburzeniami odporności oraz osoby podróżujące na tereny gdzie choroba występuje często. Choroba meningokokowa zwykle przebiega pod dwoma postaciami: jako ropne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych albo sepsa, czyli zakażenie krwi. Obie postacie choroby meningokokowej są bardzo poważne i mogą prowadzić do zgonu. Przy piorunującym przebiegu choroby śmierć może nastąpić w ciągu kilku do kilkunastu godzin. Chorzy, którzy wyzdrowieją z choroby meningokokowej, mogą mieć trwałe następstwa, takie jak amputacja kończyn, głuchota, zaburzenia poznawcze czy uszkodzenie mózgu. Meningokokowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych polega na dostaniu się bakterii do ośrodkowego układu nerwowego oraz obrzęku i zapaleniu tkanek otaczających mózg i rdzeń kręgowy. Dla meningokokowego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych typowy jest nagły początek z wysoką gorączką, bólem głowy i sztywnością karku. Mogą również wystąpić objawy dodatkowe tak jak światłowstręt, przeczulica, nudności, wymioty i dezorientacja. U małych dzieci objawy te mogą być trudne do zauważenia lub mogą w ogóle nie wystąpić. Chore niemowlę może być apatyczne, drażliwe, wymiotować albo odmawiać jedzenia. Jego ciemiączko może być wypukłe i tętnić. Posocznica (sepsa) polega na dostaniu się meningokoków do układu krwionośnego, w którym bakterie mnożą się, uszkadzając ściany...