Kolka u niemowląt - objawy, przyczyny i leczenie

Kolka u niemowląt - czym jest?

Kolka niemowlęca jest najczęstszą przyczyną bólów brzucha występujących u dziecka w okresie niemowlęcym. Budzi ogromny niepokój u rodziców i jest przyczyną częstych wizyt u pediatry. Płacz dziecka trwa nieraz kilka godzin w ciągu dnia, trudno go ukoić.

– Kolka u niemowlaka to pojawiające się okresowo napady nieukojonego płaczu, krzyku dziecka, które poza tym jest zupełnie zdrowe i prawidłowo przybiera na wadze. Dolegliwości pojawiają się w pierwszych dniach lub tygodniach życia i ustępują samoistnie między 3. a 5. miesiącem, stąd często mówi się o tzw. 100 dniach kolki – mówi dr Joanna Gzik, lekarz pediatra.

Kolka niemowlęca - objawy

Zwykle kolkę niemowlęcą rozpoznaje się, jeśli niemowlę płacze (w sumie) ok. trzech godzin dziennie, a taka sytuacja trwa co najmniej przez trzy dni w tygodniu. Najczęściej kolka niemowlęca jest wynikiem zaburzeń czynnościowych przewodu pokarmowego prowadzących do bolesnego skurczu jelit.
Napadom krzyku i płaczu może towarzyszyć:

• zaczerwienienie twarzy
• podkurczanie nóżek
• wzdęcia brzuszka
• kruczenia i przelewania w jelitach zakończone oddaniem gazów i często stolca, czasem zielonego, pienistego

Przyczyny kolki u dziecka mogą być różne, jednak najważniejszą jest niedojrzałość przewodu pokarmowego niemowlaka – dodaje dr Joanna Gzik.

Przyczyny kolki niemowlęcej

Przyczyn kolki u dzieci może być wiele. Najważniejsze z nich to:

1. Niedojrzałość układu pokarmowego

Niemowlę może mieć nieprawidłową ilość enzymów trawiennych. Powoduje to problemy z trawieniem i powstawaniem dużej ilości gazów. Kulki gazów rozpychają ścianę jelita, powodując dolegliwości bólowe – tłumaczy dr Joanna Gzik.

2. Nadwrażliwość lub alergia na białka mleka krowiego

Problem ten częściej dotyczy dzieci karmionych mlekiem modyfikowanym (konieczna jest wówczas zmiana mieszanki). Również dzieci karmione piersią mogą mieć kolkę niemowlęcą, jeśli mama spożywa dużo produktów mlecznych. Często rodzice sami są alergikami lub mają uczulenie na mleko krowie.

3. Stres mamy

Niemowlę doskonale wyczuwa emocje rodziców, zwłaszcza mamy: jeśli ona się denerwuje, również ono staje się niespokojne. Szybko ssie mleko, co powoduje, że połyka dużo powietrza, a to może stać się przyczyną kolki u dziecka.

– Mama denerwuje się, gdy dziecko płacze, zaczyna się zastanawiać, czy "jej pokarm" jest dobry, czy ma go wystarczająco dużo. Niepokój mamy powoduje wydzielanie hormonów stresu, które przechodzą do pokarmu. Dziecko wypijając je z mlekiem mamy, staje się nadwrażliwe, nadpobudliwe – mówi dr Gzik.

4. Błędy w sposobie karmienia

Jeśli dziecko jest przystawiane do piersi, gdy jest już bardzo głodne, łapczywie ssie pierś, przez co połyka dużo powietrza. Niektóre dzieci nie potrafią poradzić sobie z szybko wypływającym mlekiem i z tego powodu połykają dużo powietrza.

Sposoby na kolkę u niemowlaka

Ponieważ nie ma jednej przyczyny kolki u niemowląt, to nie ma na nią jednego skutecznego sposobu. Nie oznacza to, że nie możemy pomóc cierpiącemu maluszkowi. Są różne sposoby na kolkę u niemowlaka, które pomogą zarówno jemu, jak i rodzicom przetrwać ten trudny czas.

1. Dbaj o własne emocje

Staraj się wyciszyć, zrelaksować, nie spieszyć i skoncentrować na sobie i dziecku. Odpoczywaj, jeśli znajdziesz chwilę, zrelaksuj się nawet kosztem obowiązków domowych. Zmęczenie powoduje mniejszą tolerancję stresu, zniecierpliwienie, brak wiary w to, że kolka u niemowlaka jest przejściową i fizjologiczną dolegliwością.

2. Odciągaj mleko z piersi, jeśli wypływa zbyt szybko przed karmieniem

Odciągnij niewielką ilość mleka z piersi, by dziecko nie musiało radzić sobie z szybkim jego wypływaniem i nie połykało powietrza podczas ssania. Ściągnięty pokarm można mrozić i wykorzystać go potem do nakarmienia dziecka, jeśli mama chciałaby gdzieś wyjść i zostawić dziecko pod opieką np. babci.

3. Staraj się zaczynać karmienie, gdy dziecko nie jest jeszcze bardzo głodne

Jeśli ssie łapczywie i łyka powietrze, przerwij na chwilę ssanie, by odbiło mu się powietrze, a potem raz jeszcze przystaw je do piersi. Pamiętaj, by niemowlęciu odbiło się powietrze po każdym posiłku.

4. Zwróć uwagę na swoją dietę

Obecnie coraz częściej mówi się, że dieta mamy nie ma wpływu na dolegliwości u dziecka, jednak z mojej wieloletniej praktyki pediatry wynika, że to, co je karmiąca mama, zwłaszcza w pierwszym okresie karmienia piersią, może mieć wpływ na pojawiający się ból brzucha u dzieci.

Jest to spowodowane niedojrzałą barierą jelitową u maluszka. Jeśli nie ma kolki u dziecka, mama może jeść praktycznie wszystko; jeżeli jednak niemowlę cierpi, to warto ograniczyć w diecie produkty mleczne, wzdymające, mocną kawę, herbatę, niektóre owoce, np. winogrona, czereśnie – mówi dr Joanna Gzik.

5. Jeśli karmisz z butelki, zwróć uwagę, by dziurka w smoczku nie była zbyt duża

Dziecko łyka wówczas dużo powietrza. Przypilnuj również, by po każdym posiłku maluchowi się "odbiło".

6. Zastosuj masaż brzuszka niemowlaka, ciepłe okłady na brzuch i kołysanie

Gdy dziecko cierpi podczas napadu kolki niemowlęcej, warto masować mu brzuszek. Dobrze też działają ciepłe okłady na brzuch (uważaj tylko, by dziecka nie oparzyć). Pomaga też noszenie na ręku, w taki sposób, by niemowlę było ułożone na brzuszku, na przedramieniu rodzica (ułatwia to odejście gazów).

Dziecko uspokaja się też podczas bujania i kołysania, ale trzeba to robić bardzo delikatnie. Czasem ulgę w dolegliwościach przynosi noszenie dziecka w chuście. Maleństwo przytulone w ten sposób do mamy, poruszając się wraz z nią, masuje sobie brzuszek, łagodząc objawy kolki u niemowląt. Chustonoszenie ułatwia odgazowanie niemowlaka.

Leki na kolki

Nie ma jednego środka farmakologicznego, który pomoże na kolki u niemowląt, i zawsze przed jego zastosowaniem trzeba skontaktować się z lekarzem.
1. Często na kolki u niemowląt polecane są:

• preparaty na bazie dimeticonu uwalniające uwięźnięte pęcherzyki gazów do światła jelita
• wyciągi z kopru włoskiego

Działają wiatropędnie, jednak stosowane zbyt często powodują tworzenie się większej ilości gazów.
2. W przypadku podejrzewania nietolerancji laktozy, lekarz może zalecić podawanie enzymu laktazy.
3. W leczeniu kolki u niemowląt można też zastosować leki homeopatyczne, które są bezpieczne i mogą być stosowane od pierwszych dni życia.
Dobiera się je w zależności od objawów, jakie ma dziecko, od jego zachowania w czasie bólu brzuszka, wywołanego kolką u niemowląt.

– Gdy poprawę stanu niemowlęcia przynosi przygięcie nóżek, masaż brzuszka, ciepły okład, polecam rozkurczowe Colocynthis. Rozkurczowo działają też Cuprum metallicum, Magnesia phosphorica – skuteczne w silnych bólach brzucha. Jeśli dziecko przy bólach brzuszka odgina się do tyłu, polecam Dioscorea villosa – mówi dr Joanna Gzik.

W przypadku nasilonych dolegliwości warto leki homeopatyczne dobierać indywidualnie. – Inny preparat dobiera się, gdy dziecko jest nadmiernie wrażliwe, niespokojne, budzi się głodne z krzykiem, ma tendencję do zaparć i tworzenia dużej ilości gazów podczas trawienia, a inny, gdy niemowlę ma skłonność do przejadania się, ulewania, wymiotów. Jeszcze inny podajemy wtedy, jeśli dziecko bardzo potrzebuje obecności mamy i nie może się ona oddalić na krok. Homeopatyczne leki dobiera się indywidualnie dla dziecka, w zależności od tego, w jaki sposób ono się zachowuje, jak je, co przynosi mu poprawę dolegliwości – podkreśla dr Gzik.

Artykuł powstał z udziałem Polskiego Towarzystwa Homeopatii Klinicznej.