Odporność to nic innego, jak umiejętność obrony organizmu przed szkodliwymi czynnikami1. Mówimy o umiejętności, albowiem organizm uczy się jej przez lata. Rozwój i kształtowanie układu odpornościowego rozpoczyna się już w okresie życia płodowego i trwa przez całe życie2.
Dlatego tak ważne jest wspomaganie organizmu, aby podczas spotkania z niechcianymi mikroorganizmami miał siłę i zdolność, żeby je rozpoznać, a następnie pokonać. Jak dbać o odporność (nie tylko) dziecka?
Właściwy i zbilansowany sposób odżywiania to podstawa zdrowia i dobrego samopoczucia. Niedobory niektórych składników mogą sprawiać, że w niektórych przypadkach organizm może mieć problem z walką z bakteriami czy wirusami. Dlatego możemy chorować nieco dłużej lub odrobinę ciężej. Z kolei odpowiednio zbilansowane posiłki pomagają wzmacniać procesy odpornościowe, zmniejszając tym samym częstość występowania infekcji, a w razie ich wystąpienia skrócić czas ich trwania i ułatwić powrót do zdrowia2.
Do prawidłowego funkcjonowania organizmu niezbędne są witaminy. To one biorą udział w podstawowych czynnościach organizmu, pełniąc funkcje regulacyjne2. Witamina C jest niezbędna w diecie dziecka – jej niedobór wpływa na reakcje układu odpornościowego3. Organizm ludzki jednak nie potrafi jej wytworzyć, dlatego niezbędne jest dostarczanie witaminy C z innych źródeł3. Na szczęście nie jest to trudne! Wiele powszechnie dostępnych pokarmów jest bogatym źródłem witaminy C. Mowa tu o owocach (między innymi cytrusach, truskawkach, kiwi czy czarnej porzeczce) oraz warzywach (pomidor, natka pietruszki, kapusta, szpinak, rzeżucha i papryka)4,5, które można ciekawie łączyć!
Witaminy C (kwasu askorbowego) organizm potrzebuje również, gdy jest zdrowy2 – profilaktyka to podstawa! Może ona między innymi przeciwdziałać szkorbutowi6.
Przebywanie poza domem pomaga hartować organizm7. Nawet jeśli pogoda wydaje się zniechęcać – nie warto rezygnować ze spacerów. W myśl zasady, że nie ma złej pogody, a jedynie nieodpowiednie ubrania, starajcie się spędzać co najmniej 60 minut dziennie na grach, zabawach i umiarkowanym wysiłku fizycznym na placu zabaw, w parku czy w ogródku8. Jeśli nie masz innej możliwości – staraj się pobawić z maluchem choćby na balkonie.
Pamiętaj jeszcze o jednym – jeżeli dziecko jest w ruchu to może inaczej odbierać panującą temperaturę i szybciej się pocić. Dlatego zawsze ubieraj je „na cebulkę”, a jeśli to możliwe, staraj się zabierać maluchowi ubrania na zmianę lub przebieraj go w suche rzeczy od razu po powrocie do domu.
By pracować na pełnych obrotach, mały organizm musi mieć siłę! Zapewnij swojemu dziecku możliwość spania nawet kilkanaście godzin na dobę9. To ważne nie tylko dla wzmocnienia odporności, ale także dla ogólnego rozwoju7.
Sen jest także niezwykłym wsparciem podczas walki z infekcją. Organizm w tym czasie skupia się na zwalczaniu drobnoustrojów, nie tracąc energii na inne aktywności10. Warto o tym pamiętać i dać mu szansę na stoczenie samodzielnej walki z przeziębieniem – leki objawowe, wypoczynek i odpowiednie ilości płynów (apetyt w czasie infekcji może być mniejszy, to naturalne) mogą powodować szybkie ustąpienie objawów w przypadku drobnej infekcji wirusowej11.
Powrót do przedszkola i jesień wcale nie muszą oznaczać częstszych infekcji i spadku odporności. Ważne, żeby organizm był zawsze dobrze przygotowany!
1 E. Dymarska, Czynniki modulujące układ immunologiczny człowieka, Zeszyty Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Witelona w Legnicy 2016, 2(19)
2 A. Kościej, U. Skotnicka-Graca, I. Ozga, Rola wybranych czynników żywieniowych w kształtowaniu odporności dzieci. Importance of selected nutritional factors for children’s immunity,
3 Charakterystyka Produktu Leczniczego Cebion® z 18.06.2019 r.
4 Normy żywienia dla populacji Polski – Instytut Żywności i Żywienia, 2017, str. 147
5 K. Maćkowiak, L. Torliński, Współczesne poglądy na rolę witaminy c w fizjologii i patologii człowieka,
6 J. Szymańska-Pasternak, A. Janicka, J. Bober, Witamina C jako oręż w walce z rakiem,
7 Aktywność fizyczna dzieci w wieku przedszkolnym, Lidia Pawelec
8 Aktualna ocena poziomu aktywności fizycznej dzieci i młodzieży w wieku 3-19 lat w Polsce, Raport z projektu pod redakcją dr hab. n. med. Anny Fijałkowskiej prof. IMiD; Projekt realizowany w Instytucie Matki i Dziecka w Warszawie na zlecenie Ministerstwa Sportu i Turystyki, s.78 i nast.
9 H. Mazurkiewicz, Zaburzenia snu u dzieci, , Klinika Neurologii Dzieci i Młodzieży IMiD
10 K. Matusiewicz, Wyjątkowa rola snu w leczeniu przeziębienia, Puls Farmacji
11 A. Nowicka-Zuchowska, A. Zuchowski, Leczenie przeziębienia i grypy u dzieci. Treatment of common cold and flu in children
Artykuł powstał z udziałem marki Cebion
MAT-PL-OTHER-20-000040
Warzywa i owoce to (oprócz aktywności fizycznej) podstawa Piramidy Zdrowego Żywienia 1 . Warto, aby pojawiały się często, nawet kilka razy dziennie – zarówno jako składniki posiłków, jak i jako przekąski 1 . Najlepiej przy okazji każdego posiłku… brzmi pysznie, prawda? Ale jak przekonać o tym... dziecko? Pomysły na niejadka Maluch zaciskający usta na widok brokułu to nie jest widok nietypowy. Istnieją jednak proste sposoby, by zachęcić dziecko do sięgania po owoce i warzywa. Przede wszystkim należy zadbać o to, by maluchy jak najwcześniej nabrały zdrowych nawyków żywieniowych . Pamiętaj, że dzieci naśladują dorosłych 2 – jeśli więc sama sięgasz po kawałki jabłka lub orzechy zamiast niezdrowe słodkości, pierwsza lekcja za tobą! Co jeszcze? Forma ma znaczenie 3 – staraj się więc podawać warzywa w ciekawy sposób, np. w formie kolorowych kanapek, różnorodnych kompozycji kolorystycznych czy… nadając im wyjątkowe nazwy. W końcu groszek będzie inaczej postrzegany, gdy na talerzu podasz „zielone perły z korali księżniczki”. Zachęcaj również dziecko do pomocy – zarówno podczas warzywnych zakupów, jak i w procesie przyrządzania jedzenia. Dla starszaka powodem do dumy może być samodzielne krojenie składników. Zwłaszcza w kolorowym fartuszku! Nie zaszkodzi również rodzinna wycieczka do ogródka, albo mini-warzywnik w domu. Gdy dziecko pozna proces dojrzewania roślin i samo zbierze plony – możliwe, że jego apetyt wzrośnie! Warto również powstrzymać się od wprowadzania tzw. słodkich przekąsek. Jeśli dziecko nie zna smaku słodyczy, to nie będzie się ich domagało. Ważna jest obecność w diecie pokarmów bogatych w witaminę C. Jej źródłem są owoce, głównie cytrusy, ale również truskawki, kiwi czy czarna porzeczka, oraz warzywa, takie jak pomidor czy natka pietruszki 4 . Bogatym źródłem witaminy C są...
Sprawdź, które z powszechnych przekonań na temat witaminy C są prawdą, a które trzeba włożyć między bajki. PRAWDA: Witamina C jest absolutnie niezbędna człowiekowi Witamina C, czyli kwas askorbowy, wpływa na wiele procesów, które zachodzą w naszym organizmie. Ma działanie antyutleniające i wpływa m.in. na: wchłanianie żelaza, syntezę kolagenu, działanie układu odpornościowego i nerwowego przez syntezę katecholamin 1 . Jej właściwości można wymieniać bardzo długo, jednak da się je także podsumować jednym zdaniem: witamina C przyczynia się do tego, że skomplikowana maszyneria ludzkiego ciała może działać prawidłowo 2 . PRAWDA: Nasz organizm nie jest w stanie wytwarzać witaminy C ani jej magazynować Człowiek (niektóre zwierzęta 3 – np. goryle, świnki morskie i niektóre gatunki nietoperzy – także) nie potrafi wytwarzać witaminy C samodzielnie, dlatego musimy ją „dowozić” z zewnątrz, wraz z pożywieniem. MIT: Najlepszym źródłem witaminy C są cytrusy Cytrusy są świetnym źródłem witaminy C, jednak wbrew powszechnemu przekonaniu wcale nie najlepszym 4 . O wiele więcej witaminy C mają: ▪ owoce dzikiej róży (250-800 mg na 100 g) ▪ czarna porzeczka (150-300 mg na 100 g) ▪ natka pietruszki (270 mg na 100 g) ▪ papryka (125 do 200 mg na 100 g) Dla porównania: cytryny mają 40-60 mg witaminy C na 100 g produktu, a grejpfruty 30 do 70. (dane podajemy za Narodowym Centrum Edukacji Żywieniowej). PRAWDA: Niedobór witaminy C może powodować groźne skutki Niedobór witaminy C wpływa na cały organizm. O tym, jak wielkich spustoszeń może dokonać, najlepiej wiedzieli dawni marynarze, którzy podczas długich rejsów nie mieli dostępu do świeżych owoców i warzyw: ich zmorą był szkorbut, nie bez powodu nazywany także gnilcem 5 . Ludzie morza próbowali sobie z tym radzić na różne sposoby. Na przykład Wikingowie...
Ludzki organizm nie potrafi sam wytworzyć witaminy C , dlatego należy dostarczać ją wraz z pożywieniem. Na szczęście znajduje się ona w wielu różnych produktach , więc przy zbilansowanej diecie nie powinny zdarzyć się niedobory. Nadmiar z kolei wydalany jest wraz z moczem. Jednak w przypadku leków z witaminą C możliwe jest przedawkowanie, dlatego należy przyjmować je zgodnie z ulotką dla pacjenta lub zaleceniami lekarza. Witamina C nie tylko wpływa na reakcje układu odpornościowego – poznaj jej inne właściwości. Witamina C a wolne rodniki Witamina C jest silnym przeciwutleniaczem. Przeciwutleniacz to cząsteczka, która zapobiega utlenianiu innych cząsteczek. Proces utleniania to reakcja chemiczna, w wyniku której powstają wolne rodniki, prowadzące do reakcji łańcuchowych, które mogą uszkodzić komórki. Wolne rodniki są wytwarzane albo w wyniku normalnych czynności metabolicznych, albo z czynników środowiskowych (zanieczyszczenia, dym papierosowy i promieniowanie). Gdy dojdzie do nagromadzenia wolnych rodników, mamy do czynienia ze stanem nazywanym stresem oksydacyjnym . Witamina C i kolagen Inną ciekawostką jest fakt, że bez witaminy C organizm nie jest w stanie syntetyzować kolagenu 1 – głównego białka tkanki łącznej. Warto o tym pamiętać, bo kolagen ma wpływ na skórę, ścięgna, więzadła i kości. Kolagen wspomaga również zdrowie przyzębia 2 . Witamina C a szkorbut Głównymi źródłami witaminy C w diecie są warzywa i owoce , jednak gotowanie 3 żywności znacznie zmniejsza jej zawartość. Niedobór jest rzadki w krajach zachodnich i dobrze rozwiniętych, ale może wystąpić u osób, które przestrzegają restrykcyjnej diety lub unikają owoców lub warzyw. Nieleczony niedobór może prowadzić do choroby zwanej szkorbutem 4 , która charakteryzuje się rozpadem tkanki łącznej. Gdy szkorbut się rozwija, mogą pojawić się plamy...
