Ani dziecko, ani dorosły, nie są w stanie samodzielnie wytworzyć kwasu askorbowego, czyli witaminy C właśnie. Dlatego tak ważne jest dostarczanie jej organizmowi wraz z pożywieniem1. Jeśli jednak codzienna dieta nie jest zdrowa i prawidłowo zbilansowana, poziom witaminy C może być niewłaściwy. Jej niedobór wpływa na reakcje układu odpornościowego2. Może prowadzić m.in. do zmniejszenia odporności i osłabienia organizmu. Jeśli jest znaczny i długotrwały, może nawet wywołać szkorbut. Bardzo ważne jest zatem, aby na talerzu malucha znalazły się produkty, które są jej bogatym źródłem1.
Długotrwały niedobór witaminy C może prowadzić do choroby, o której w dzisiejszych czasach najczęściej mówimy w czasie przeszłym. Mówimy o szkorbucie, zwanym inaczej gnilcem, który występuje bardzo rzadko. Jego objawami mogły być między innymi wypadanie zębów, krwawienie z dziąseł czy zmiany zapalne w ich obrębie. Należy jednak podkreślić, że w Polsce oraz w innych krajach rozwiniętych szkorbut praktycznie nie występuje3,4.
Choroba ta jest znana ludzkości od wieków – występował nawet w starożytności, o czym wiemy z egipskich papirusów7. Przez lata poszukiwano przyczyny tej choroby, jak również sposobu jej leczenia. Ciekawostką jest, że właśnie z nią łączy się odkrycie witaminy C5,6.
W średniowieczu domyślano się, że szkorbut może być związany ze sposobem odżywiania, gdyż najwięcej chorych było na terenach, gdzie ich mieszkańcy mieli niewielki dostęp do świeżych warzyw i owoców5. Również dlatego choroba często dotykała marynarzy5. W XIX wieku nastąpił jednak przełom, gdy angielskim marynarzom nakazano jedzenie cytryn8,9.
Witaminę C można znaleźć w pożywieniu, głównie w warzywach i owocach. Jej bogatym źródłem jest m.in. czerwona papryka, natka pietruszki, warzywa kapustne, a także czarna porzeczka, kiwi, truskawki oraz owoce cytrusowe1. Witamina C, posiada wysoki potencjał oksydoredukcyjny i uczestniczy jako kofaktor w wielu układach enzymatycznych, np. syntezy kolagenu czy katecholamin2. Odpowiada również za wchłanianie żelaza10.
Nie zawsze jednak codzienna dieta dostarcza odpowiednią dawkę witaminy C. Kwas askorbowy jest wchłaniany w ograniczonym stopniu1. Niewłaściwy poziom w organizmie może być również wynikiem zaburzenia wchłaniania, na które wpływ ma np. brak łaknienia lub wymioty, które mogą zdarzyć się także u dzieci3. W takiej sytuacji poziom witaminy C może być w organizmie nieodpowiedni. U dzieci, u których stwierdzono niedobór witaminy C, specjalista może rozważyć podanie leku.
Na rynku dostępnych jest wiele produktów, warto jednak sięgnąć po lek w kroplach. Kroplomierz ułatwia jego aplikację1. To jednocześnie forma o wiele bardziej wygodna, zwłaszcza w przypadku najmłodszych.
1 M. Jarosz, Normy żywienia dla populacji Polski, Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa 2017, s 147-150.
2 Charakterystyka Produktu Leczniczego Cebion z 18.06.2019 r.
3 B. Bułhak-Jachymczyk, Witaminy, [w:] Normy żywienia człowieka. Podstawy prewencji otyłości i chorób niezakaźnych, [red.] M. Jarosz, B. Bułhak--Jachymczyk, IŻŻ, PZWL, Warszawa, 2008, 172–232.
4 EFSA NDA Panel (EFSA Panel on Dietetic Products, Nutrition and Aller-gies), Scientific Opinion on Dietary Reference Values for vitamin C, EFSA Journal, 2013, 11, 11, 3418, 1–68, dostęp z dnia 04.11.2013, doi:10.2903/j.efsa.2013.3418.
5 K. Janda, M. Kasprzak, J. Wolska, J. Pom, Witamina C – budowa, właściwości, funkcje i występowanie, Life Sci 2015, 61, 4, 419–425.
7 M. Szczypka, J. Gajewska: ABC witamin i minerałów. Egros, Warszawa 2000, 38–42.2.
8 B. Oster, U. Fechtel, Vitamins. Vitamin C. History. W: Ullmann's Encyclopedia of Chemical Industrial Chemistry, Weinheim: Wiley-VCH Verlag, 2005, s. 111.
9 P. Moszczyński, R. Pyć: Biochemia witamin. Witaminy lipofilne i kwas askorbinowy. Część II. PWN, Warszawa 1999, 112–136.
10 J. Guz, R. Orliński, Rola witaminy C w regulacji epigenetycznej*, Postępy Hig Med Dosw, 2017; 71: 747-760.
Artykuł powstał z udziałem marki Cebion®
Już pierwsze wyrzynające się zęby trzeba koniecznie czyścić, zwłaszcza że nie są one jeszcze w pełni zmineralizowane 1 , a co za tym idzie: podatne na próchnicę 2 . Wiele chorób jamy ustnej i uzębienia może mieć swój początek jeszcze zanim pojawią się pierwsze zęby 1 . Dlatego tak ważne jest wyrobienie w dziecku prawidłowych nawyków. Oto 5 sprawdzonych sposobów, dzięki którym nawet najbardziej oporny maluch może pokochać szczotkowanie zębów. 1. Zębowe zakupy Pozwól maluchowi samodzielnie wybrać akcesoria niezbędne podczas higieny jamy ustnej. Stwórzcie listę „zębowych akcesoriów” i wspólnie wybierzcie się do drogerii. Zrób wstępną selekcję szczoteczek – zwróć uwagę, by była dostosowana do wieku malucha, a więc miała miękkie włosie, względnie małą główkę i dość szeroki, ale niezbyt gruby uchwyt, najlepiej z elementami antypoślizgowymi. Jeśli wybierasz szczoteczkę dla starszaka możesz sięgnąć po taką z włosiem zróżnicowanej długości. Jego zadaniem jest doczyszczenie trudno dostępne miejsca na zębach bocznych 3 . Całą resztę pozostaw dziecku 2 . Niech maluch sam zdecyduje, czy przy myciu zębów ma mu towarzyszyć zwierzątko, księżniczka czy superbohater. Podobnie postąp z pastą i zastosuj zasadę ograniczonego wyboru. Spośród tubek odpowiednich dla dziecka 2 pozwól wybrać tę, która maluchowi spodoba się najbardziej. Po powrocie z zakupów uroczyście rozpakujcie wszystkie zdobycze w łazience, wyparzcie szczoteczki. Następnie uroczyście umyjcie zęby! 2. Trening czyni mistrza Dlatego poćwiczcie na… pluszakach! Misie i lalki ucieszą się z czasu spędzonego w tej formie. A dla malucha będzie to niezła lekcja higieny. W łatwy sposób możesz pokazać dziecku w jaki sposób prawidłowo szczotkować zęby 3 . Ta metoda sprawdzi się także podczas nauki korzystania z nici dentystycznej. Możemy na przykładzie uzębienia groźnego tyranozaura...
Głównymi źródłami witaminy C w diecie są owoce (między innymi cytrusy, truskawki, kiwi czy czarna porzeczka) oraz warzywa (pomidor, natka pietruszki, kapusta, szpinak, rzeżucha i papryka) 1,2 . PROSTE POMYSŁY NA DANIA BOGATE W WITAMINĘ C >>> TUTAJ Rola witaminy C w organizmie Bez witaminy C organizm nie jest w stanie syntetyzować kolagenu 3 – głównego białka tkanki łącznej. Warto o tym pamiętać, bo kolagen ma wpływ na skórę, ścięgna, więzadła i kości. Niedobór witaminy C wpływa również na reakcje układu odpornościowego 4 . Historia witaminy C wiąże się jednak w dużej mierze z… jej niedoborem. Jednym z jego skutków może być choroba zwana szkorbutem. Zapadali na niego bardzo często mieszkańcy Europy Północnej. Przez większość roku bowiem dostępność świeżych owoców i warzyw była niewielka 5 . Chcąc zapobiegać skutkom szkorbutu, starano się wyizolować witaminę C, czego dokonał w 1928 roku węgierski biochemik Albert Szent-Györgyi 6 . Użył w tym celu między innymi soku pomarańczowego i soku z kapusty, a następnie z papryki. 5 lat później W.N. Haworth i E.L. Hirst ustalili strukturę otrzymanego związku chemicznego. W krystalicznej postaci miał na celu właśnie leczenie szkorbutu 2 . Stąd jego nazwa – kwas askorbinowy. W 1937 obu naukowcom za badania nad witaminą C przyznano Nagrody Nobla 6 . Niedobór witaminy C Kwas askorbowy jest wchłaniany w ograniczonym stopniu 4 . Jeśli stosowanie odpowiedniej diety nie jest wystarczające, należy zgodnie z zaleceniami i dawkowaniem wskazanym przez lekarza uzupełniać poziom witaminy C w organizmie, aby zapobiegać jej niedoborom. Na rynku dostępnych jest wiele produktów, należy przyjrzeć się im uważnie i wybrać preparat jak najlepszy dla twojego dziecka. Przede wszystkim zwróć uwagę na skład – oceń ile mg kwasu askorbowego znajduje się w 1 ml produktu 7 . Warto rozważyć sięgnięcie po...
Sprawdź, które z powszechnych przekonań na temat witaminy C są prawdą, a które trzeba włożyć między bajki. PRAWDA: Witamina C jest absolutnie niezbędna człowiekowi Witamina C, czyli kwas askorbowy, wpływa na wiele procesów, które zachodzą w naszym organizmie. Ma działanie antyutleniające i wpływa m.in. na: wchłanianie żelaza, syntezę kolagenu, działanie układu odpornościowego i nerwowego przez syntezę katecholamin 1 . Jej właściwości można wymieniać bardzo długo, jednak da się je także podsumować jednym zdaniem: witamina C przyczynia się do tego, że skomplikowana maszyneria ludzkiego ciała może działać prawidłowo 2 . PRAWDA: Nasz organizm nie jest w stanie wytwarzać witaminy C ani jej magazynować Człowiek (niektóre zwierzęta 3 – np. goryle, świnki morskie i niektóre gatunki nietoperzy – także) nie potrafi wytwarzać witaminy C samodzielnie, dlatego musimy ją „dowozić” z zewnątrz, wraz z pożywieniem. MIT: Najlepszym źródłem witaminy C są cytrusy Cytrusy są świetnym źródłem witaminy C, jednak wbrew powszechnemu przekonaniu wcale nie najlepszym 4 . O wiele więcej witaminy C mają: ▪ owoce dzikiej róży (250-800 mg na 100 g) ▪ czarna porzeczka (150-300 mg na 100 g) ▪ natka pietruszki (270 mg na 100 g) ▪ papryka (125 do 200 mg na 100 g) Dla porównania: cytryny mają 40-60 mg witaminy C na 100 g produktu, a grejpfruty 30 do 70. (dane podajemy za Narodowym Centrum Edukacji Żywieniowej). PRAWDA: Niedobór witaminy C może powodować groźne skutki Niedobór witaminy C wpływa na cały organizm. O tym, jak wielkich spustoszeń może dokonać, najlepiej wiedzieli dawni marynarze, którzy podczas długich rejsów nie mieli dostępu do świeżych owoców i warzyw: ich zmorą był szkorbut, nie bez powodu nazywany także gnilcem 5 . Ludzie morza próbowali sobie z tym radzić na różne sposoby. Na przykład Wikingowie zabierali na swoje wyprawy...
