Szczepienie na polio nadal jest potrzebne, mimo że ostatni przypadek choroby odnotowano w Polsce w latach 80. Po ospie prawdziwej polio może być drugą chorobą na świecie, która dzięki szczepieniom ochronnym zostanie całkowicie wyeliminowana. Wieloletni program szczepień pozwolił zlikwidować polio w naszym kraju. Jednak dopóki choroba występuje w Azji i Afryce, ciągle istnieje ryzyko, że zostanie przeniesiona do Europy i Polski, a wtedy dzieci niezaszczepione mogą zachorować. Gdyby do tego doszło, część z nich może zostać kalekami na całe życie.
Spis treści:
Szczepienie przeciw polio jest obowiązkowe i odbywa się zgodnie z kalendarzem szczepień. W Polsce dostępne są dwa typy szczepionek przeciw polio:
Obie szczepionki powodują produkcję przeciwciał, które zapobiegają przedostaniu się wirusów do ośrodkowego układu nerwowego i wywołaniu porażenia. Szczepionka OPV powoduje tzw. odporność jelitową, czyli stymulację do produkcji przeciwciał w nabłonku jelit, lepiej zapobiega przenoszeniu się wirusa pomiędzy ludźmi, lecz budzi sporo kontrowersji, dlatego obecnie szczepienie na polio przeprowadzane jest preparatem IPV.
Od 2016 r. wszystkie dzieci w Polsce dostają bezpłatnie inaktywowaną szczepionkę przeciw polio — (IPV), „zabitą’’. Nie dostają już szczepionki żywej (OPV), ponieważ zawierała żywe, osłabione wirusy, wywołujące w rzadkich przypadkach (1 na 2-4 mln dawek) porażenia u osoby szczepionej lub osoby z jej otoczenia (o osłabionej odporności lub niezaszczepionej). W Polsce w latach 2000-2013 wystąpiło 12 takich zachorowań: niedowłady mięśni po kilku tygodniach ustąpiły u wszystkich dzieci.
Zgodnie z kalendarzem szczepień obowiązkowych, szczepionka polio domięśniowa (IPV) podawana jest 4 razy:
Przyjęcie szczepienia na polio zgodnie z takim schematem daje odporność na całe życie.
Po szczepieniu preparatem IPV (zabita) bardzo rzadko występują objawy miejscowe: ból, zaczerwienienie, stwardnienie, obrzęk w miejscu ukłucia. Rzadko mogą wystąpić inne powikłania po szczepionce na polio: bóle głowy, wymioty, biegunka. Szybko ustępują. Przeciwwskazaniem do szczepień szczepionką IPV jest wystąpienie reakcji nadwrażliwości po poprzednim szczepieniu.
Powszechne szczepienia na polio rozpoczęły się w Polsce pod koniec lat 50. ubiegłego wieku. Stosowano wówczas szczepionkę inaktywowaną Salka (IPV). W roku 1959 zaczęto dodatkowo podawać szczepionkę Koprowskiego, żywą (OPV) typ 3-FOX. W 1960 roku wystąpiły zakażenia polio wywołane żywym wirusem identycznym z podawanym w doustnej szczepionce typu 3-FOX. Chorowały osoby nieszczepione, które miały kontakt z osobami zaszczepionymi żywą szczepionką. W 1961 roku wycofano więc z użytku szczepionkę polio typu 3 i wprowadzono dodatkowe szczepienia żywą szczepionką Sabina typ 2-P712. W 1967 roku zrezygnowano ze szczepionki IPV.
W 1968 roku wrócono do szczepionki OPV typu 3. Zaobserwowano wtedy istotny wzrost zachorowań – na polio zachorowały 464 osoby, 17 z nich zmarło. 341 przypadków było spowodowanych wirusem typu 3. W latach 1979-1998 zanotowano w Polsce 35 przypadków ostrych porażeń związanych polio. Chorowały przede wszystkim dzieci niezaszczepione z powodu przeciwwskazań lub szczepione na polio niezgodnie z kalendarzem szczepień. W 2000 roku ponownie do doszczepiania zaczęto stosować szczepionkę IPV.
Do 2016 roku wszystkie dzieci w ramach szczepienia obowiązkowego otrzymywały tzw. żywą szczepionkę na polio – OPV, która zawierała żywe wirusy. Była ona podawana doustnie. Obecnie otrzymują szczepionkę atenuowaną – IPV, podawaną domięśniowo. Jest bezpieczniejsza i powoduje mniej powikłań.
Do najlepiej opisanej epidemii polio doszło w latach 50.-60. ubiegłego wieku. Dotknęła Europę i Stany Zjednoczone. Na szczęście ok. 95 proc. zachorowań przebiegło bez powikłań. Te pojawiły się w przypadku 1-2 proc. chorych. Jeśli chodzi o Polskę, to szacuje się, że w naszym kraju na polio zachorowało wtedy 20-25 tysięcy osób. W ostrej fazie choroby pojawiały się porażenia mięśni, następnie trwał długi okres rehabilitacji – w tym czasie pacjenci odzyskiwali sprawność lub znacznie ją odzyskiwali.
Niestety w latach 80., po 20-40 latach od zachorowania pierwotnego u części osób pojawiły się nowe objawy, które zostały nazwane zespołem post-polio. Zapadło na niego 25-85 proc. ludzi, którzy wcześniej przechodzili porażenną postać polio. Lekarze podejrzewają, że jest to wynik uszkodzenia lub przeciążenia przerośniętych w wyniku choroby motoneuronów (neuronów ruchowych). Do dzisiaj żyją w Polsce ludzie, którzy w dzieciństwie przeszli porażenną postać polio. Część z nich doświadcza zespołu post-polio.
Poliomyelitis (inaczej: polio, nagminne porażenie dziecięce, choroba Heinego-Medina) to ostra choroba zakaźna wywoływana przez poliowirusy. Zakażenie najczęściej szerzy się drogą pokarmową przez przedmioty i środki spożywcze zakażone wydzielinami z gardła lub kałem oraz drogą kropelkową. Wirusy namnażają się w jelitach i przedostają się do krwi. Jeśli dostaną się do ośrodkowego układu nerwowego, mogą wywoływać uszkodzenie nerwów i częściowe lub całkowite porażenie mięśni.
Są trzy typy wirusów polio. Zachorowanie spowodowane przez jeden nie chroni przed pozostałymi typami;
Typowe objawy polio to:
Najgroźniejszym objawem jest porażenie mięśni – rąk, nóg, ale także porażenie mięśni oddechowych. Mogą przeminąć, ale mogą też mieć charakter trwały. Porażenia mięśni oddechowych mogą prowadzić do zgonu.
Zobacz też:
Władze Ukrainy potwierdziły tę informację o której poinformowało ONG Polio, czyli stowarzyszenie zajmujące się walką z tą chorobą. WHO alarmuje: To pierwszy przypadek choroby w Europie od 2010. Na polio (wirusa powodującego chorobę Heinego Medina) zachorowały dzieci w wieku czterech lat i 10 miesięcy. Paraliż charakterystyczny dla przebiegu tej choroby wystąpił u nich 30 czerwca i 7 lipca. Zabrakło szczepionek na Ukrainie Według Światowej Organizacji Zdrowia wybuch ogniska choroby na Ukrainie może zagrozić globalnej kampanii zwalczania polio. WHO ostrzega też, że Ukraina jest szczególnie narażona na rozprzestrzenianie się wirusa ze względu na to, że szczepienia nie obejmują wszystkich dzieci. Tylko 50 proc. z nich zostało zaszczepionych w 2014 roku przeciw tej zakaźnej chorobie . Zdaniem przedstawiciela Głównego Inspektoratu Sanitarnego w Polsce powodem tej sytuacji jest kryzys na Ukrainie. - Przez sytuację w jakiej znalazła się Ukraina doszło tam do zaprzestania szczepień, których po prostu zabrakło - mówi Jan Bondar, rzecznik prasowy GIS w Warszawie. Stowarzyszenie ONG Polio poinformowało, że „prowadzi rozmowy z ukraińskimi władzami, apelując o podjęcie środków nadzwyczajnych”. Sprawą zajmuje się Światowa Organizacja Zdrowia. Czytaj też na Polki.pl: Dlaczego warto szczepić dzieci? Heinego-Medina coraz rzadziej widziany Od lat 90-tych liczba zachorowań na chorobę Heinego-Medina spadła o ponad 99 proc. W ostatnich latach dochodziło do zachorowania bardzo sporadycznie. W 2013 roku wirus zaatakował w Somalii. Również w 2013 roku polio pojawiło się w Syrii. W Europie to pierwszy przypadek zachorowania od 5 lat. Choroba przenosi się zazwyczaj przez kontakt bezpośredni - głównie drogą pokarmową lub w mniejszym stopniu drogą kropelkową; dotyka zwykle dzieci poniżej 5. roku życi a. Wirusy polio mogą wywołać uszkodzenie...
Żelazne płuco to maszyna w kształcie cylindra, używana kiedyś powszechnie jako respirator dla ofiar polio, które przez paraliż nie mogły oddychać samodzielnie. Pacjenta umieszczało się w żelaznym cylindrze, idealnie szczelnym, tak, że z maszyny wystawała tylko głowa. To żelazne płuco oddychało za człowieka. Większość chorych już nie żyje. Żelazne płuco oddycha za chorego Respirator generujący ciśnienie to formalna nazwa żelaznego płuca. W tej szczelnej maszynie pompa obniża ciśnienie pozwalając człowiekowi zrobić wdech, potem ciśnienie się zwiększa i pacjent może zrobić wydech. Ponieważ spędza większość czasu leżąc w żelaznej komorze, świat może oglądać tylko za pomocą lustra zawieszonego nad głową. Żelazne płuca były powszechnie używane w latach 50. i 60. ubiegłego wieku u osób z porażeniem mięśniowym wywołanym polio. Dzięki żelaznemu płucu żyje znana aktorka Mia Farrow . Kiedy miała 9 lat, spędziła w urządzeniu 7 miesięcy. W jej przypadku zarażenie polio miało łagodniejszy przebieg. Tak wygląda żelazne płuco: fot. Fotolia Człowiek z żelaznymi płucami Paul Alexander urodził się w 1946 roku. Paul mieszka w Dallas (USA) i jest prawnikiem. Stan zdrowia nie pozwala mu już co prawda na wizyty w sądzie, ale nie próżnuje, pisze swoją autobiografię. Jest niemal całkowicie sparaliżowany od szyi w dół, ale dzięki specjalnemu ołówkowi, który może trzymać w ustach, daje radę pisać na telefonie lub komputerze. Dobrze, że pisze, bo historia jego życia jest fascynująca : smutna i przerażająca, a jednocześnie pełna determinacji i siły ducha. Człowieczeństwa. Przez większość życia był sparaliżowany od szyi w dół. Oddycha za niego żelazne płuco, w którym mężczyzna spędza prawie całą dobę. Mimo tego ukończył prawo i nie stracił hartu ducha. Boi się tylko jednego: że polio...
Wiotkie mięśnie, zniekształcenia nóg oraz porażenie prowadzące do paraliżu, a w konsekwencji kalectwo - to objawy choroby Heinego-Medina, zwanej także ostrym nagminnym porażeniem dziecięcym lub polio, znanej ludzkości od wieków. Na szczęście dzięki masowym szczepieniom, polio wyeliminowano w większości krajów na świecie. Niestety złe wiadomości płyną z Oceanii. Epidemia polio po raz pierwszy od 18 lat Wybuch choroby Heinego-Medina został oficjalnie potwierdzony w Papui-Nowej Gwinei. Pierwszy przypadek wirusa zdiagnozowano u 6-letniego chłopca w kwietniu w prowincji Morobe, a teraz przypadki zarażenia wirusem zanotowano także u innych osób mieszkających w tej prowincji - wirus był obecny również w próbkach kału dwojga dzieci. Jak donosi brytyjski "The Guardian", zasięg szczepień w prowincji Morobe jest niski, tylko 61 proc. dzieci otrzymało zalecane trzy dawki szczepionki przeciwko wirusowi. Wynika to także z tego, że kraj ten nie ma dobrego systemu opieki zdrowotnej i cierpi z powodu różnych problemów higienicznych i sanitarnych , co daje wirusowi polio idealną pożywkę do rozprzestrzeniania się. Na zakażenie wirusem polio najbardziej narażone są osoby niestosujące się do podstawowych zasad higieny i małe dzieci do 5 lat. Zazwyczaj trafia on do organizmu człowieka poprzez kontakt z fekaliami czy zanieczyszczoną żywnością . Dlatego najwięcej przypadków zachorowań na polio odnotowuje się w krajach, w których dostęp do bieżącej wody oraz środków sanitarnych jest bardzo ograniczony. Zdaniem służb sanitarnych, wydaje się mało prawdopodobne, aby wirus polio rozprzestrzenił się na inne kraje. Trzeba pamiętać, że Papua-Nowa Gwinea jest w przeważającej części wyspą i w sposób naturalny jest izolowana. Dodatkowo w innych częściach świata jest wysoki poziom zaszczepień na polio. Szczepienia pokonały polio Jeszcze w 1988 roku na świecie było...
