Szczepienia noworodka są jedną z kilkunastu procedur medycznych, które dziecko przechodzi po narodzinach w szpitalu. Pozwalają one chronić dziecko przed poważnymi chorobami, które mogłyby zagrozić zdrowiu, a nawet życiu.
Szczepienia są najskuteczniejszą formą profilaktyki chorób zakaźnych, które niegdyś kończyły się zgonem lub ciężkimi powikłaniami, obciążającymi dzieci na całe życie – np. porażeniem mięśni czy głuchotą.
Płód w macicy jest chroniony przed chorobotwórczymi bakteriami i wirusami. W momencie narodzin noworodek traci barierę ochronną w postaci pęcherza płodowego i wód płodowych. Od tego momentu jest narażony na kontakt z chorobotwórczymi drobnoustrojami. Szczepienia to profilaktyka chorób zakaźnych, które mają ciężki przebieg lub grożą poważnymi powikłaniami, a nawet śmiercią.
Noworodek co prawda otrzymuje z mlekiem matki przeciwciała, nie chronią one jednak przed ciężkimi chorobami zakaźnymi. W dodatku ochrona w postaci przeciwciał przestaje działać już po kilku tygodniach lub miesiącach od narodzin, a wtedy dziecko pozostaje zdane wyłącznie na własny układ odpornościowy, który może nie poradzić sobie z groźniejszymi wirusami i bakteriami.
Szczepienia noworodka pozwalają zmobilizować organizm dziecka do wytworzenia przeciwciał przeciwko konkretnemu chorobotwórczemu drobnoustrojowi, bez narażania dziecka na kontakt z prawdziwym wirusem lub bakterią. Dzięki temu organizm noworodka tworzy rodzaj tarczy ochronnej, która w sytuacji zetknięcia się dziecka z patogenem sprawi, że nie rozwinie się choroba, gdyż organizm potrafi zdusić zakażenie w zarodku. To z kolei pozwala uniknąć poważnych powikłań.
Szczepienia noworodka wykonuje się zgodnie z zaleceniami WHO, które bierze pod uwagę aktualną liczbę zachorowań występujących w danym kraju oraz ryzyko zakażenia się dziecka wkrótce po narodzinach.
Pierwsze szczepienia noworodka wykonuje się przed opuszczeniem przez dziecko szpitala. W Polsce podaje się w tym czasie dwie szczepionki: przeciwko gruźlicy (BCG) oraz przeciwko wirusowemu zakażeniu wątroby typu B (WZW B).
Szczepienia noworodka na WZW B i gruźlicę należą do szczepień obowiązkowych. Kolejne szczepienia podaje się dziecku już po okresie noworodkowym – w drugim i kolejnych miesiącach i latach życia. Pełen kalendarz szczepień obejmuje zarówno szczepienia obowiązkowe jak i zalecane, które rodzice mogą sfinansować dzieciom we własnym zakresie. Szczepienia obowiązkowe są bezpłatne.
Decyzja o podaniu noworodkowi szczepionki przeciwko gruźlicy tak wcześnie wynika z faktu, że liczba wykrywanych w naszym kraju przypadków gruźlicy plasuje nas w grupie krajów o tzw. średniej endemiczności – co roku wykrywanych jest w Polsce ok. 25 przypadków gruźlicy na każde 100 tys. osób. W takiej sytuacji WHO zaleca podanie jednej dawki szczepionki na gruźlicę, którą należy zaaplikować noworodkowi w ciągu 12 godzin po narodzinach.
Sytuacja epidemiczna związana z gruźlicą w Polsce pozwoliła zmniejszyć liczbę dawek szczepionki do jednej, ale nie pozwala zrezygnować całkowicie ze szczepienia. Dzieciom najbardziej zagraża gruźlicze zapalenie opon mózgowo rdzeniowych oraz gruźlica rozsiana, która zagraża śmiercią dziecka. Szczepienie BCG noworodka wykonuje się podskórnie w lewe ramię.
Przeciwwskazaniem do szczepienia BCG jest masa ciała dziecka poniżej 2000 g oraz wrodzone i nabyte zaburzenia odporności.
Po szczepieniu zostaje widoczny pęcherzyk o średnicy 7-10 mm, który szybko znika. Po 2-3 dniach tworzy się kolejny „bąbel” wypełniony mętnym płynem. Pęcherzyk wysycha i powstaje strupek. Po 2-4 tygodniach dochodzi do powstania nacieku, który utrzymuje się kilka tygodni. Na jego szczycie tworzy się krosta, a później owrzodzenie o średnicy poniżej 10 mm, które w ciągu 2-3 miesięcy po szczepieniu ulega zagojeniu. Powstaje blizna o średnicy co najmniej 3 mm.
Na miejsce po szczepieniu nie stosuje się okładów ani maści. Dopóki się nie zagoi, należy chronić je przed nadmiernym moczeniem podczas kąpieli.
Szczepienie WZW B ma chronić noworodka przed ciężką chorobą, jaką jest wirusowe zapalenie wątroby typu B, które grozi marskością wątroby lub rozwojem raka tego narządu. Wirus WZW B może zostać przekazany dziecku przez matkę w ciągu pierwszych minut po narodzinach. Szczepienie zapobiega rozwojowi choroby.
Wprowadzenie szczepień noworodków na WZW B tuż po narodzinach w szpitalu pozwoliło w latach 1985-2008 zmniejszyć liczbę nowych przypadków choroby z 45 do ok. 3 na każde 100 tys.
Obecnie najwięcej zachorowań na WZW B obserwuje się u osób w wieku rozrodczym, które nie były szczepione. Stąd konieczność zapobiegania zakażeniom wirusowym zapaleniem wątroby przekazywanym z rodziców na noworodki. Szczepienie WZW B należy jeszcze później powtórzyć.
U wcześniaków z masą urodzeniową poniżej 2000 g pierwszą dawkę szczepionki WZW B podaje się w pierwszej dobie, ale nie zalicza się jej do szczepienia podstawowego. Wcześniaki te powinny przyjąć jeszcze trzy dawki szczepionki przeciwko WZW B – po ukończeniu 1 miesiąca życia, po miesiącu od pierwszej, po sześciu miesiącach od drugiej.
Rodzice mogą decydować o wyborze szczepionek refundowanych lub płatnych w przypadku szczepień podawanych od 2 miesiąca życia. Zarówno preparaty refundowane jak i wieloskładnikowe uodparniają na te same choroby i na tak samo długo. Poniżej tabela pokazująca możliwości, czyli 3 programy szczepień.
Szczepienia obowiązkowe są dostępne i darmowe, co pozwala zainteresowanym rodzicom przeznaczyć pieniądze na szczepienia zalecane (np. chroniące przed meningokokami czy ospą wietrzną).
Preparat DTP z pełnokomórkowym krztuścem, który podaje się bezpłatnie w ramach szczepień obowiązkowych chroni zarówno przed zachorowaniem, jak i nosicielstwem, dzięki temu hamuje mutowanie się pałeczki krztuśca.
Podawanie każdego preparatu oddzielnie może pomóc w ustaleniu, który preparat spowodował ewentualny odczyn poszczepienny. Wiadomo też, że większa liczba wkłuć nie wywołuje większej liczby działań niepożądanych. Wkłucia wykonywane podczas jednej wizyty robi się w różne kończyny lub zachowując minimum 3-5 cm odstępu.
Szczepionki 5w1 i 6w1 zawierają wyizolowane białka krztuśca, a nie całe komórki, które znajdują się w szczepionce refundowanej. To sprawia, że szczepionka jest lepiej tolerowana, co oznacza, że rzadko występują odczyny poważniejsze niż obrzęk i zaczerwienienie w miejscu wkłucia. Preparat chroni przed zachorowaniem na krztusiec, ale niestety nie chroni przed nosicielstwem.
Ogromnym plusem szczepień wysoko skojarzonych jest mniejsza liczba substancji pomocniczych zawartych w preparatach.
Dużą wadą takich szczepionek jest ich wysoki koszt oraz to, że czasami brakuje ich na rynku.
Zobacz także:
Szczepienia przeciwko grypie u dzieci należy do szczepień zalecanych. Grypa to niebezpieczna choroba. Grozi nie tylko 40-stopniową gorączką, bólami mięśni i stawów, ale również groźnymi powikłaniami. Szczepionka na grypę może skutecznie przed nimi uchronić. Od 1 listopada 2021 roku szczepionka na grypę dla dzieci jest w 50 proc. refundowana . W związku z dużą zachorowalnością na grypę osób poniżej 14. roku życia Ministerstwo Zdrowia rozszerzyło listę osób uprawnionych do skorzystania z tej refundacji. Będą z niej mogły skorzystać dzieci w wieku od 6 miesięcy do 18 lat. Do niedawna taka refundacja obejmowała jedynie dzieci w wieku od 2 do 5 lat. Spis treści: Czy szczepić dziecko przeciwko grypie? Powikłania po grypie u dzieci Od jakiego wieku można szczepić dzieci przeciwko grypie? Jakie są szczepionki przeciwko grypie? Dlaczego szczepienie na grypę należy powtarzać? Kiedy przeprowadza się szczepienie dzieci na grypę? Objawy po szczepieniu na grypę Czy szczepić dziecko przeciwko grypie? Decyzję o tym, czy podać dziecku szczepionkę przeciwko grypie, rodzice podejmują indywidualnie. Co warto wziąć pod uwagę, rozważając szczepienie: szczepione dzieci rzadziej chorują na grypę i choroby grypopodobne, największe ryzyko wystąpienia powikłań jest u małych dzieci, szczepionka zwiększa się odporność. Niektórzy eksperci są zdania, że po trzech latach podawania szczepionki zwiększa się odporność dziecka na grypę, ale też na inne choroby. Szczepienie na grypę w dobie pandemii koronawirusa jest szczególnie zalecane osobom z grup ryzyka. W przypadku najmłodszych dzieci poniżej 6 miesiąca, które nie mogą przyjąć szczepionki, zaszczepić powinni się rodzice i inne osoby z otoczenia dziecka. To metoda kokona, która sprawi, że dziecko nie będzie miało szansy zarazić się grypą od...
Według Programu Szczepień Ochronnych pierwszą dawkę szczepionki przeciw polio należy podać dziecku w 3. miesiącu życia. Do końca 2. roku życia dziecko dostaje 3 dawki szczepionki IPV, a w 6. roku życia dawkę przypominającą. Odkąd w Polsce stosuje się „nieżywą” (inaktywowaną, zawierającą zabite wirusy lub ich fragmenty ) szczepionkę na polio, powikłania po tym szczepieniu pojawiają się rzadziej i są mniej nasilone. Spis treści: Co to jest polio? Objawy choroby polio Szczepionki przeciw polio dostępne w Polsce Kiedy podać szczepionkę przeciw polio? Szczepionka polio doustna – powikłania po OPV Szczepionka polio – powikłania po szczepionce IPV Co to jest polio? Polio ( Poliomyelitis, nagminne porażenie dziecięce, choroba Heinego-Medina ) to ciężka wirusowa choroba zakaźna. U większości chorych przebiega bezobjawowo. Wywołujące chorobę poliowirusy mogą jednak uszkodzić układ nerwowy, prowadząc do paraliżu lub niedowładu mięśni. Przed wprowadzeniem szczepionki przeciw polio choroba Heinego-Medina powodowała tysiące zgonów rocznie. U wielu dzieci prowadziła do niepełnosprawności, a niektóre musiały być umieszczane w tzw. żelaznych płucach . Objawy choroby polio Choroba polio zazwyczaj wywołuje objawy grypopodobne: zaczerwienienie gardła, gorączkę, ból głowy, wymioty, osłabienie i zmęczenie, sztywność karku i ból pleców, tkliwość lub osłabienie mięśni. Czasem może wystąpić również zapalenie opon mózgowych, a w ciężkich przypadkach także: silne osłabienie mięśni i ich ból, znacznie obniżenie napięcia mięśniowego, osłabienie lub zanik odruchów, trwałe porażenie mięśni, porażenie mięśni oddechowych (zaburzenia oddychania). Szczepionki na polio dostępne w Polsce Wybierając szczepionkę przeciw polio,...
Meningokoki to bakterie, które mogą spowodować inwazyjną chorobę meningokokową . Zachorowania spowodowane meningokokami zdarzają się rzadko, gdyż bakterie te nie są bardzo zakaźne. Jednak kontakt z nosicielem lub chorym może mieć bardzo poważne konsekwencje dla zdrowia dziecka, jeśli jest ono podatne na zakażenie tymi bakteriami. Ochronę stanowi szczepionka przeciw meningokokom. Wyjaśniamy, kiedy szczepić dziecko, jakie są rodzaje szczepionki oraz jakie przeciwwskazania do jej podania. Spis treści : Czym są meningokoki? Szczepienie przeciw meningokokom Kiedy szczepić przeciw meningokokom? Szczepionka na meningokoki – rodzaje Szczepionka przeciw meningokokom: cena Szczepionka na meningokoki: powikłania Szczepienie przeciw meningokokom – przeciwwskazania Czym są meningokoki? Meningokoki ( Neisseria meningitidis ) to chorobotwórcze bakterie gram ujemne, określane również jako dwoinki zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych. Zewnętrzna otoczka bakterii zbudowana jest z różnych rodzajów cukrów. Dzięki temu można wyodrębnić aż 13 grup serologicznych meningokoków. Większość zachorowań spowodowana jest serotypami: A, B, C, Y i W135. W Polsce przeważającym serotypem jest serotyp B, rośnie jednak w ostatnim czasie liczba zachorowań wywołanych przez serotyp C (odpowiada za zachorowania sporadyczne i o mniejszej zjadliwości). Szczepienie przeciw meningokokom Szczepionka przeciw meningokokom to bardzo ważny punkt kalendarza szczepień . Chroni przed ciężkim zakażeniem meningokokami , które mogą spowodować takie choroby jak zapalenie płuc, oskrzeli, opon mózgowo-rdzeniowych. Większość przypadków sepsy (uogólnione zakażenie organizmu) jest również spowodowanych zakażeniem meningokokami. Zakażenia meningokokowe mogą mieć piorunujący przebieg i prowadzić do śmierci – nawet w ciągu 24...
