kto to jest ojczym i jakie ma prawa do dziecka?
Adobe Stock
Prawo i finanse

Ojczym: kto to jest? Prawa, zmiana nazwiska dziecka, alimenty

Ojczym nie ma władzy rodzicielskiej, ale ma pewne prawa do dziecka. Zależą m.in. od tego, czy poślubił jego matkę. Relację ojczym-dziecko reguluje polskie prawo.

Ojczym, zgodnie z definicją ze Słownika Języka Polskiego PWN, to mąż matki w stosunku do jej dzieci z poprzedniego małżeństwa. Innymi słowy – ojczym jest niespokrewnionym z dzieckiem przybranym ojcem. Jak tę relację definiuje prawo?
1. Definicja
2. Zmiana nazwiska dziecka na nazwisko ojczyma
3. Przysposobienie przez ojczyma
4. Czy ojczym to opiekun prawny?
5. Prawa ojczyma
6. Alimenty na pasierba
7. Dziedziczenie po ojczymie
8. Relacje ojczyma z dzieckiem

Ojczym: kto to? Definicja prawna

W świetle prawa ojczymem jest nowy mąż matki. Dziecko staje się wtedy pasierbem/pasierbicą. Prawo wyróżnia różne stopnie bliskości między dzieckiem a nowym partnerem mamy. W zależności od tego, czy matka i mężczyzna są małżeństwem, prawny stopień bliskości to:

  • obcy ludzie – kiedy mama nie ma ślubu z partnerem (żyje w związku partnerskim, konkubinacie)
  • powinowaci – jeśli mama zawrze ślub z ojczymem dziecka, mężczyzna staje się w świetle prawa rodziną (powinowactwo). Ojczym nie ma jednak władzy rodzicielskiej.

Zmiana nazwiska dziecka na nazwisko ojczyma

Dziecko nie może przyjąć nazwiska ojczyma, jeśli nosi nazwisko swojego biologicznego ojca. Jeśli jednak ma nazwisko mamy, może zmienić je na nazwisko ojczyma, pod warunkiem jednak, że mężczyzna jest mężem matki, czyli powinowatym dziecka. Jeśli dziecko ma skończone 13 lat, musi osobiście wyrazić zgodę na zmianę nazwiska. Aby przyjąć nazwisko ojczyma, małżonkowie (i dziecko, które skończyło 13 lat) muszą wspólnie złożyć stosowne oświadczenie w urzędzie stanu cywilnego.

Przysposobienie dziecka przez ojczyma

Adopcja dziecka przez ojczyma jest możliwa tylko wtedy, gdy biologiczny ojciec pozbawiony jest władzy rodzicielskiej lub nie żyje. Ojczym i pasierb muszą być powinowatymi, czyli mężczyzna musi być mężem matki dziecka. Adopcja jest możliwa do 18 urodzin dziecka.

Czy ojczym jest opiekunem prawnym?

Sytuacja jest jasna, kiedy dziecko zostało przysposobione przez ojczyma (adoptowane). Nabywa wtedy takie sama prawa jak rodzic biologiczny. W przeciwnym razie tylko mama jest przedstawicielem ustawowym dziecka.

Prawa ojczyma do dziecka

Czy oznacza to, że ojczym nie ma żadnych praw do dziecka? To zależy od prawnego stopnia bliskości:

  • Jeśli nie jest w związku małżeńskim z mamą dziecka, jest traktowany przez prawo jak obca osoba i nie przysługują mu żadne prawa. Może oczywiście pomagać swojej partnerce w opiece nad dzieckiem, ale nie może decydować o jego zdrowiu, edukacji itd.
  • Po ślubie z matką dziecka między ojczymem a pasierbem występuje stosunek powinowactwa, który daje ojczymowi pewne prawa (np. do kontaktów z dzieckiem i do alimentów).

A jak wyglądają prawa ojczyma do dziecka w praktyce? Nawet jeśli nie jest on mężem mamy, zazwyczaj może odbierać dziecko z przedszkola lub szkoły, jeśli rodzic upoważni go do tego na piśmie, ale już zgoda na udział w wycieczce, opiekę lekarską itp. musi być wyrażona przez opiekuna ustawowego (biologiczny rodzic z pełnią władzy rodzicielskiej lub ojczym, który adoptował pasierba). Mama może jednak udzielić pisemnego pełnomocnictwa swojemu partnerowi do decydowania w takich sprawach (po 16 urodzinach zgodę na to musi wyrazić także dziecko). Można również wyrazić zgodę do przekazywania informacji o stanie zdrowia innym osobom (w tym ojczymowi) podczas zapisywania dziecka do przychodni, przyjęcia do szpitala itp.

Alimenty od ojczyma

W sytuacji powinowactwa między pasierbem i ojczymem istnieje obowiązek alimentacyjny. Oznacza to, że dziecko może domagać się alimentów od męża swojej matki, ale także ojczym może domagać się alimentów od swojego pasierba, jeśli brał udział w jego wychowaniu i utrzymaniu.

Spadek i dziedziczenie po ojczymie

Zarówno dziedziczenie, jak i darowizny między pasierbem i ojczymem są zwolnione od podatku, ponieważ powinowactwo jest w tym przypadku traktowane na tej samej zasadzie co w przypadku najbliższej rodziny. W praktyce jednak nieczęsto zdarza się otrzymać spadek po ojczymie, ponieważ, aby zostać spadkobiercą ustawowym w tym przypadku, muszą być spełnione następujące warunki: ojczym nie pozostawił po sobie żadnego innego spadkobiercy, a rodzice biologiczni pasierba nie żyją. 

Relacje ojczyma z dzieckiem

- Internet to nieocenione źródło wiedzy odnośnie funkcjonowania rodziny - mówi socjolożka, dr Marta Bierca z Uniwersytetu SWPS. - Wyobrażam sobie, że świat online może oferować mnóstwo wskazówek i porad, jak budować relacje w rodzinie patchworkowej, niekiedy niestety sprzecznych lub nieprzystających do danej sytuacji. Wyzwaniem może być zatem to, jak skorzystać z dostępnych na wyciągnięcie ręki porad i stworzyć rodzinę zrekonstruowaną, której charakter zadowoli w pełni jej członków - zauważa.

Rada dla ojczyma: Bądź wspierającym mężem i pomagaj żonie/partnerce rozwiązywać problemy, ale rób to dyskretnie i tylko wtedy, kiedy ona cię o to poprosi. Jeśli nie natrafisz na wrogość i opór materii, i dopisze ci szczęście, będziesz działać cierpliwie i powoli, może uda ci się stworzyć silną emocjonalną więź z przybranymi dziećmi. Wysoce prawdopodobne jest, że po jakimś czasie stworzysz relacje na wzór rodzicielskich, jeśli dziecko jest  jeszcze małe i masz dużo czasu na wypracowanie silnej więzi. W przypadku nastolatków, jeśli uda ci się to osiągnąć, należy ci się medal.  Nie możesz jednak dobrej relacji z pasierbem, czy pasierbicą uznawać za pewnik. Istnieją większe szanse na zdobycie statusu rodzica, jeśli uznasz to za bonus, a nie coś, czego się spodziewasz i na co zasługujesz. (Źródło: " 100 zasad udanego związku" Harriet Lerner).

Zobacz też:

18-24 KWIETNIA
szaleństwo zakupów
25% rabatu przy zakupie za min. 279 PLN*
25% rabatu przy zakupie za min. 279 PLN*
Rabat do wykorzystania w sklep... więcej»
Kod rabatowy:SZALENSTWO2024
Zobacz
+
25% rabatu przy zakupie za min. 279 PLN*
Online
Stacjonarnie

Rabat do wykorzystania w sklepie stacjonarnym Origins w Galerii Krakowskiej oraz na origins.eu. *Rabat nie obejmuje mini produktów i produktów już przecenionych. Szczegóły u sprzedawcy i na stronie www.

Oferta ważna:18 - 24.04.2024
Kod rabatowy:SZALENSTWO2024
Zobacz
Rabat 30%* i prezent**
Rabat 30%* i prezent**
Rabat 30%* od 299 złotych i pr... więcej»
Kod rabatowy:SZALENSTWO24
Zobacz
+
Rabat 30%* i prezent**
Online
Stacjonarnie

Rabat 30%* od 299 złotych i prezent** od 499 złotych w salonach Estēe Lauder oraz na www.esteelauder.pl. *Wykluczenia: linia AERIN, Luxury Collection, Re-Nutriv, zestawy, nowości, produkty mini i przecenione. Nie łączy się z innymi rabatami. **Oferta ważna do wyczerpania zapasów. Szczegóły u sprzedawcy i na stronie www.

Oferta ważna:18 - 24.04.2024
Kod rabatowy:SZALENSTWO24
Zobacz
-20% na nową kolekcję
-20% na nową kolekcję
Rabat 20% na nieprzecenione be... więcej»
Kod rabatowy:Balagan20
Zobacz
+
-20% na nową kolekcję
Online
Stacjonarnie

Rabat 20% na nieprzecenione bestsellery i produkty z nowej kolekcji. Oferta dostępna w sklepach stacjonarnych (w Warszawie i Krakowie) i online na balaganstudio.com. Z wyłączeniem kolekcji biżuterii Balagan・W.KRUK・Felicita! Szczegóły w sklepach i na stronie.

Oferta ważna:18 - 24.04.2024
Kod rabatowy:Balagan20
Zobacz
20% rabatu na jeden produkt*
20% rabatu na jeden produkt*
Rabat 20 % na jeden nieprzecen... więcej»
Kod rabatowy:20zakupy
Zobacz
+
20% rabatu na jeden produkt*
Online
Stacjonarnie

Rabat 20 % na jeden nieprzeceniony artykuł dostępny w sklepach stacjonarnych i na VANGRAAF.COM. Z rabatu można skorzystać tylko jeden raz i nie można go łączyć z innymi promocjami. Wypłata w gotówce, zakup karty podarunkowej lub zwrot za dotychczas zakupione artykuły są wykluczone. Szczegóły u sprzedawcy i na stronie www.

Oferta ważna:18 - 24.04.2024
Kod rabatowy:20zakupy
Zobacz
Do -30% na wybrane nowości
Do -30% na wybrane nowości
Rabat do -30% na wybrane nowoś... więcej»
Zobacz
+
Do -30% na wybrane nowości
Online
Stacjonarnie

Rabat do -30% na wybrane nowości z kolekcji Wiosna/Lato 2024 i wiele więcej! Oferta dostępna w sklepach stacjonarnych i na gomez.pl. Szczegóły u sprzedawcy i na stronie www.  

Produkt widoczny na zdjęciu nie jest objęty rabatami.

Oferta ważna:18 - 24.04.2024
Zobacz
20% na cały asortyment
20% na cały asortyment
Rabat 20% na cały asortyment d... więcej»
Kod rabatowy:ZAKUPY20
Zobacz
+
20% na cały asortyment
Online

Rabat 20% na cały asortyment dostępny na www.swederm.com. Oferta nie łączy się z innymi promocjami. Szczegóły na stronie.

Oferta ważna:18 - 24.04.2024
Kod rabatowy:ZAKUPY20
Zobacz
REKLAMA
Nasze akcje
częste oddawanie moczu u dziecka
Zakupy
Szukasz najlepszego nocnika dla dziecka? Sprawdź nasz ranking!
Współpraca reklamowa
Kobieta czyta książkę
Zakupy
Tej książce ufają miliony rodziców! Czy masz ją na półce?
Współpraca reklamowa
łojotokowe zapalenie skóry
Pielęgnacja
Test zakończony sukcesem! 99% osób poleca te kosmetyki
Współpraca reklamowa
Polecamy
Porady
Ile dać na Chrzest?
Święta i uroczystości
Ile dać na chrzest w 2024 roku? (ile od dziadków a ile od chrzestnej, chrzestnego i gości) 
Luiza Słuszniak
wierszyki o wiośnie
Gry i zabawy
Wiersze o wiośnie: piękne utwory znanych poetów i krótkie rymowanki dla dzieci
Ewa Janczak-Cwil
cytaty na komunię
Cytaty i przysłowia
Cytaty na komunię świętą: piękne i mądre, Jana Pawła ll, cytaty z Biblii
Joanna Biegaj
Rocznica Komunii Świętej – prezenty
Święta i uroczystości
Rocznica Komunii świętej – co z tortem i prezentami? I czy udział w rocznicy komunii jest obowiązkowy? 
Małgorzata Sztylińska-Kaczyńska
5 dni opieki na dziecko
Prawo i finanse
5 dni opieki nad dzieckiem: od kiedy, ile płatne? Przepisy 2024
Joanna Biegaj
ospa u dziecka a wychodzenie na dwór
Zdrowie
Ospa u dziecka a wychodzenie na dwór: jak długo będziecie w domu? Czy podczas ospy można wychodzić?
Milena Oszczepalińska
chłopiec, dziecko, krzyk, złość
Wychowanie
Agresywne dziecko w przedszkolu: co robić, gdzie zgłosić?
Magdalena Drab
Cytaty na chrzest
Cytaty i przysłowia
Cytaty na chrzest: piękne sentencje i złote myśli z okazji chrzcin
Milena Oszczepalińska
Szkoła w Chmurze: kto może z niej skorzystać?
Edukacja
Szkoła w Chmurze: na czym polega, czy jest legalna i kto może z niej skorzystać?
Małgorzata Sztylińska-Kaczyńska
jak ubierać niemowlę na spacer wiosną
Pielęgnacja
Jak ubierać niemowlę wiosną: w kwietniu, w maju i przy 20 stopniach [LISTA UBRANEK]
Magdalena Drab
Przedszkolaki powinny się bawić, a nie ciągle uczyć
Edukacja
Przedszkolaki coraz częściej potrafią czytać i pisać, ale mają zaburzenia sensoryczne. Gdzie tkwi błąd?
Milena Oszczepalińska
dziecko ciągle choruje
Zdrowie
Dziecko ciągle choruje: nawracające zapalenie oskrzeli i infekcje gardła [CO ROBIĆ?]
Magdalena Drab
Pełne szpitale RSV
Aktualności
Lekarz mówi wprost: dziecko z RSV i z dusznością umrze, jeśli nie trafi do szpitala
Ewa Janczak-Cwil
wpływ telewizji na rozwój dziecka
Wychowanie
Wpływ telewizji na rozwój dziecka – negatywne i pozytywne skutki oglądania telewizji
Aneta Grinberg
morfologia u dzieci
Zdrowie
Morfologia u dzieci – jak czytać wyniki krwi [NORMY]
Ewa Janczak-Cwil
znieczulenie podpajęczynówkowe
Poród naturalny
Znieczulenie podpajęczynówkowe najczęściej stosowane podczas cesarskiego cięcia [zalety i wady]
Agnieszka Majchrzak
Urlop ojcowski
Prawo i finanse
Urlop ojcowski 2024: ile dni i ile płatny? Dokumenty i wniosek o urlop dla ojca
Magdalena Drab
kiedy wkładać dziecku czapkę
Zdrowie
Kiedy wkładać dziecku czapkę? I czy przewianie uszu to mit? [PEDIATRA WYJAŚNIA]
Małgorzata Wódz

Strefa okazji i inspiracji

REKLAMA