Opryszczkowe zapalenie mózgu – choroba wirusowa z groźnymi powikłaniami neurologicznymi
Opryszczkowe zapalenie mózgu to bardzo groźna neurologiczna choroba, wywołana przez wirusa opryszczki HSV. W pierwszych symptomach bardziej przypomina grypę, dopiero później dochodzą objawy w postaci napadów padaczki i zaburzeń świadomości. Choroba jest śmiertelnie niebezpieczna i grozi powikłaniami w postaci upośledzenia umysłowego i niedowładu kończyn. Ryzyka zakażenia powinny unikać przede wszystkim osoby z niską odpornością, w tym kobiety w ciąży.
Opryszczkowe zapalenie mózgu uważane jest za jedną z najpoważniejszych chorób wirusowych układu nerwowego. Może dotyczyć zarówno dzieci, jak i dorosłych. U noworodków może spowodować ostre krwotoczno-martwicze zapalenie mózgu. Niezdiagnozowana odpowiednio szybko i prawidłowo leczona grozi śmiercią nawet w 80 proc. przypadków zachorowań. Na szczęście opryszczkowe zapalenie mózgu jest rzadkim schorzeniem, szacuje się, że w Polsce każdego roku na zapada na nie około 150-200 osób.
Opryszczkowe zapalenie mózgu:
Opryszczkowe zapalenie mózgu (z ang. Herpes simplex encephalitis, HSE) wywołuje wirus Herpes simplex HSV, ten sam, który jest odpowiedzialny za powstawanie opryszczki wargowej na ustach, tworzącej bolące pęcherzyki z surowiczym płynem.
Do tej groźnej neurologicznej choroby dochodzi w wyniku powikłania zakażenia, gdy wirus przeniesie się do układu nerwowego. W efekcie następują zmiany w płatach skroniowych i czołowych mózgu.
Zakażenie układu nerwowego mogą powodować dwa typy wirusa opryszczki – HSV-1 (opryszczka wargowa) i HSV-2 (opryszczka narządów płciowych). HSV-1 odpowiada za większość opryszczkowych zapaleń mózgu, HSV-2 zaś za aseptyczne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych u dorosłych.
Chociaż szacuje się, że nosicielami wirusa może być aż 80-90 procent ludzi, niestety nie wszyscy zarażeni są tego świadomi, bo wirus przez wiele lat potrafi czaić się w formie utajonej w zwojach nerwowych i uaktywnia się dopiero w momentach obniżonej odporności, w stresie i wyczerpaniu.
Kobiety w ciąży, ze względu na obciążenie organizmu swoim stanem, są bardziej narażone na opryszczkowe zapalenia mózgu.
Zdarza się, że opryszczkowe zapalenie mózgu rozwija się powoli, a jego jedynymi objawami są zaburzenia osobowości – chory może być przygaszony lub nadmiernie pobudzony, mieć zakłócenia mowy, problemy ze wzrokiem.
Pierwsze objawy opryszczkowego zapalenia mózgu mogą przypominać początki grypy – występuje gorączka, dreszcze, bóle mięśni i bóle stawów, brak apetytu, osłabienie i uczucie rozbicia.
Po 2-5 dniach zaczynają pojawiać się objawy typowe dla zapalenia mózgu. Objawami wskazującymi na opryszczkowego zapalenia mózgu są:
- nagły napad padaczkowy, który nigdy wcześniej nie występował,
- wysoka gorączka do 40 stopni Celsjusza,
- nudności,
- wymioty,
- pulsujące, silne bóle głowy,
- sztywność karku,
- zaburzenia świadomości,
- porażenie mięśni,
- osłabienie czucia,
- drgawki.
U noworodka z opryszczkowym zapaleniem mózgu występują gorączka, senność, zaburzenia oddychania, niechęć do jedzenia, wymioty oraz rozdrażnienie,
napięte ciemiączko, drgawki, sztywność ciała lub śpiączka.
Przyczyną opryszczkowego zapalenia mózgu jest kontakt z osobą zakażoną. Wirus przenosi się drogą kropelkową i kontaktową, np. gdy niemowlę jest całowane przez chorego lub nosiciela wirusa, a nawet podczas przytulania.
W przypadku małych dzieci do zakażenia dochodzi najczęściej wskutek:
- uszkodzenia skóry niemowlaka, przez którą wirus dostaje się do organizmu,
- ząbkowanie.
Szacuje się, że około 20 procent przypadków opryszczkowego zapalenia mózgu ma łagodny przebieg. Szybkie postawienie diagnozy choroby jest bardzo ważne, gdyż jej nieleczenie powoduje bardzo duże ryzyko śmierci (70-80 proc.).
W ramach postawienia diagnozy wykonuje się:
- rezonans magnetyczny,
- tomografię komputerową,
- elektroencefalogram,
- punkcję lędźwiową – pobranie płynu mózgowo-rdzeniowego do badania na obecność wirusa opryszczki.
Dziecko wymaga hospitalizacji. Musi przyjmować:
- lek przeciwwirusowy – acyklowir,
- antybiotyki,
- leki przeciwdrgawkowe,
- leki zmniejszające obrzęk mózgu,
- kroplówki.
Jeżeli mimo zastosowania leków w ciągu 48-72 godzin pogorszy się stan zdrowia chorego, konieczne może być wykonanie biopsji mózgu.
Osoby, które przeszły opryszczkowe zapalenie mózgu, nawet szybko zdiagnozowane i leczone, borykają się z powikłaniami neurologicznymi:
- zaburzeniami wzroku,
- słuchu,
- ataki padaczki,
- upośledzenie umysłowe,
- niedowładami kończyn.
Trzeba unikać kontaktu z osobą mającą opryszczkę wargową. W tym celu należy:
- nie używać tych samych sztućców, talerzy, kubków, ręczników,
- dbać o zdrowy tryb życia – nie dopuszczać do wyczerpania organizmu, niewysypiania się, pilnować zdrowej diety.
Źródło: podyplomie.pl, Marta Popiel, Ewa Wietrak, Tomasz Laskus „Opryszkowe zapalenie mózgu", Zakład Immunopatologii Chorób Zakaźnych i Pasożytniczych, Warszawski Uniwersytet Medyczny 2012
Zobacz także:
