PIMS-TS
AdobeStock
Zdrowie

PIMS u dzieci: zespół pocovidowy [OBJAWY I LECZENIE]

PIMS to zespół pocovidowy, który może pojawiać się u dzieci w konsekwencji zakażenia COVID-19. PIMS ma objawy podobne do zespołu Kawasakiego. Eksperci apelują o czujność i przestrzegają rodziców, by w czasie pandemii brali pod uwagę objawy mogące sugerować, że u dziecka rozwija się wieloukładowy zespół zapalny. Leczenie PIMS trzeba rozpocząć jak najszybciej.

PIMS, a precyzyjniej: zespół pocovidowy PIMS-TS, to pediatryczny wieloukładowy zespół zapalny czasowo związany z zakażeniem SARS-CoV-2 (ang. pediatric multisystem inflammatory syndrome temporally associated with SARS-CoV-2). 

PIMS zaobserwowano u dzieci w Europie i USA w związku z zakażeniami koronawirusem SARS-CoV-2. Wcześniej choroba nie była znana. Ze względu na jej objawy początkowo była mylona z zespołem Kawasakiego.

Zespół PIMS jest stanem zagrażającym życiu dziecka. Niestety – zdarza się coraz częściej. Aktualnie mamy wysyp PIMS u dzieci, a lekarze przewidują, że wskutek nowej odmiany Omikron niebawem zabraknie łóżek w szpitalach. Minister zdrowia potwierdził, że mamy już do czynienia z piątą falą koronawirusa, podczas której to właśnie Omikron jest dominującym wariantem (jest najszybciej rozprzestrzeniającym się wirusem w porównaniu do poprzednich odmian). 

Rodzice powinni znać objawy typowe dla PIMS, bo z leczeniem tego zespołu nie można zwlekać. Jeśli dziecko jest w wieku powyżej 5 lat, najlepszą ochroną przed PIMS będzie szczepienia dziecka przeciwko COVID.

Spis treści:

PIMS u dzieci – charakterystyka

Powikłania po COVID u dzieci, czyli PIMS, mogą pojawić się po 2-6 tygodniach od przebycia przez dziecko COVID. W ciągu kilku dni dochodzi do rozregulowania układu immunologicznego. Prowadzi to do rozwinięcia się stanu zapalnego niemal wszystkich narządów wewnętrznych. PIMS zagraża życiu i zdrowiu dziecka. Może być leczony tylko w warunkach szpitalnych.

W przebiegu PIMS stan zapalny może objąć:

  • układ pokarmowy (jelita i wątroba, zbieranie się płynu w jamie brzusznej),
  • skórę i śluzówki (wysypki, zapalenie spojówek, opuchnięte wargi),
  • układ moczowy (nerki),
  • układ nerwowy (zapalenie opon mózgowych),
  • układ oddechowy (zbiera się płyn w płucach),
  • układ sercowo naczyniowy (serce, naczynia krwionośne).


Pierwszym opisanym przypadkiem z objawami podobnymi do zespołu Kawasakiego było sześciomiesięczne niemowlę z Nowego Jorku. Po kolejnych, które pojawiły się w mieście podczas pandemii koronawirusa, władze miasta opublikowały informacje dla rodziców o nowej chorobie, jej objawach oraz o tym, jak postępować, jeśli wystąpią u dziecka.

Przypadki PIMS na początku pandemii obserwowano we Włoszech, Francji, Wielkiej Brytanii, a także w Polsce. Dzieci z objawami PIMS trafiały na oddziały intensywnej terapii. Gorączkowały, bolał je brzuch i miały problemy z sercem. W trakcie badań okazywało się, że część jest zakażona koronawirusem. Zaczęto podejrzewać, że choroba może mieć związek z przebiegiem COVID u dzieci, co się potwierdziło.

Objawy PIMS u dzieci

Najnowsze badania naukowców z Centers for Disease Control and Prevention (CDC – agencji rządu federalnego Stanów Zjednoczonych), których wyniki opublikowano w czasopiśmie „JAMA Pediatrics”, wykazały, że aż 75 procent dzieci i nastolatków, u których pojawiły się objawy zespołu PIMS przechodziła wcześniej zakażenie koronawirusem bezobjawowo lub doświadczyła COVID o lekkim przebiegu. W okresie od 2 do 5 tygodni po zakażeniu pojawiały się u nich objawy PIMS.

Według informacji podanych przez Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC) objawy PIMS są podobne do objawów choroby Kawasakiego oraz zespołu wstrząsu toksycznego. 

Objawy PIMS u dzieci:

  • gorączka (38°C lub wyższa), która utrzymuje się przez kilka dni i trudno ją zbić
  • wybroczyny w jamie ustnej
  • ból brzucha, często silny, bez wyraźnie określonej przyczyny
  • biegunka, wymioty
  • zapalenie spojówek lub zaczerwienienie oczu
  • wysypka
  • drażliwość lub ospałość
  • ból głowy
  • ból gardła
  • znaczne osłabienie.


Przy zespole PIMS-TS mogą wystąpić także:

  • powiększone węzły chłonne na szyi lub w okolicy pach
  • czerwone, popękane usta lub czerwony język (przypomina truskawkę)
  • obrzęk grzbietów rąk i stóp (mogą być zaczerwienione)
  • niskie ciśnienie krwi
  • zaburzenia czynności serca
  • lęk
  • duża zmienność emocjonalna.

PIMS u dzieci – wysypka

Wysypka występuje na dłoniach i stopach, potem na reszcie ciała. Wygląda ona bardzo różnie, często są to bladoróżowe plamki wielkości małego paznokcia, z jasnym środkiem. Wysypka może być plamista lub zlewająca się. Może także pojawić się w postaci rumienia na twarzy, dłoniach i stopach. 

Pierwsze objawy PIMS

Przez pierwsze 4 dni PIMS może manifestować się wyłącznie gorączka i bólem brzucha. Inne objawy w tym czasie mogą się nie pojawić. W 5 lub 6 dobie stan dziecka zwykle pogarsza się i dochodzą nowe objawy: przekrwione spojówki, biegunka lub wymioty, czerwone, spierzchnięte a jednocześnie napuchnięte usta, truskawkowy język.

Rozpoznanie PIMS

Lekarze diagnozują PIMS, gdy u dziecka zaatakowane zostały co najmniej dwa układy (sercowo-naczyniowy, pokarmowy, oddechowy, nerwowy, skóra).

U wszystkich hospitalizowanych dzieci z PIMS stwierdzono 3 cechy wspólne:

  • gorączka powyżej 38 stopni utrzymująca się powyżej 3 dni
  • ból brzucha narastający z każdym dniem
  • znacznie podwyższone CRP u dziecka.
     

Wystąpienie trzech objawów, a do tego symptomów takich jak: wysypka, malinowy język, spierzchnięte usta, biegunka, wymioty lub czerwone spojówki to znak, że z dzieckiem trzeba jechać do szpitala. Tam lekarze wykonają badania (m.in. USG brzucha), które pozwolą potwierdzić lub wykluczyć PIMS.

Zdecydowana większość dzieci hospitalizowanych z powodu PIMS ma objawy, które dotyczą co najmniej czterech narządów.

Jeśli dziecko w ciągu ostatniego pół roku było zakażone koronawirusem lub miało kontakt z zakażoną osobą, ma gorączkę, która nie ustępuje i którą trudno zbić za pomocą leków przeciwgorączkowych, należy natychmiast dzwonić do pediatry. Lekarz zapyta o objawy, które występują u dziecka i które mogą wskazywać na PIMS, i na tej podstawie zleci dalsze postępowanie. Jeśli dziecko bardzo źle się czuje, należy dzwonić po karetkę lub jechać na izbę przyjęć. 

PIMS u dzieci a wariant Delta i Omikron

Wariant koronawirusa, Delta, powodował wzrost zachorowań wśród dzieci (22 proc. zakażonych najmłodszych miało objawy), a przebieg choroby był u nich cięższy niż w przypadku poprzednich wariantów wirusa.

Co z PIMS u dzieci po zakażeniu Deltą? Obserwacje pokazują, że:

  • 52 proc. dzieci miało problemy neurologiczne (zawroty głowy, omamy wzrokowo-słuchowe, drgawki, zaburzenia pamięci),
  • 33 proc. dzieci miało stwierdzane nieprawidłowości w echo serca.


Aktualnie mamy do czynienia także z wariantem Omikron, który również jest zagrożeniem dla dzieci. Obserwuje się coraz więcej zakażeń tym wariantem u najmłodszych pacjentów. Sporo z nich wymaga hospitalizacji. 

„Wariant Delta okazał się szczególnie zakaźny dla dzieci. Dlatego obawiam się, że Omikron może być jeszcze bardziej niebezpieczny dla najmłodszych i doprowadzić do całkowitej zajętości łóżek” – wyjaśniła w rozmowie z PAP dr Lidia Stopyra, ordynator Oddziału Chorób Infekcyjnych i Pediatrii w Szpitalu Specjalistycznym im. Stefana Żeromskiego w Krakowie.

Zespół PIMS u dzieci: jakie ryzyko dla dziecka?

Na początku pandemii Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC) uspokajało, twierdząc, że u dzieci w Europie ryzyko zachorowania na COVID-19 i ryzyko rozwoju PIMS jest niskie. Jednak w związku ze stale rosnącą liczbą zakażeń koronawirusem PIMS pojawił się także w Polsce. W okresie pandemii rodzice powinni wykazać się szczególną czujnością i uważnie obserwować dziecko. Należy znać objawy, aby w razie potrzeby szybko kontaktować się z lekarzem.

Dzieci, które przeszły zakażenie koronawirusem bezobjawowo, częściej doświadczają problemów z sercem. Najmniejsze ryzyko powikłań sercowych występuje u dzieci poniżej 5. roku życia. Z kolei dzieci starsze niż 10 lat są bardziej narażone na wstrząs kardiogenny, niskie ciśnienie krwi i zapalenie mięśnia sercowego (dane CDC).

W PIMS najbardziej niebezpieczne są powikłania ze strony układu sercowo naczyniowego. Może bowiem dojść do niewydolności serca oraz powstania tętniaków naczyń wieńcowych, które mogą pojawić się nawet po 6 tygodniach. Na szczęście przy szybkim i odpowiednim leczeniu udaje się temu zapobiegać.

W badaniach opublikowanych w maju 2021 roku w „The Lancet” ujawniono, że PIMS u dzieci może pozostawiać długoterminowy ślad w postaci:

  • zmęczenia mięśni,
  • problemów kardiologicznych
  • trudności z podejmowaniem aktywności fizycznej.


Ewentualne długoterminowe skutki PIMS u dzieci (trwające powyżej 6 miesięcy) nadal nie są znane.

Leczenie dziecka z PIMS

Dzieci z zespołem PIMS są leczone różnymi sposobami, w tym dożylnymi immunoglobulinami i sterydami. Leki te pomagają w zredukowaniu odpowiedzi układu odpornościowego organizmu, która powoduje zespół zapalny. Dzieciom z objawami PIMS podawane są także inne leki, które chronią serce, nerki i inne narządy. 

Czy można zapobiec PIMS-TS?

Aby chronić dzieci przed zespołem pocovidowym PIMS, należy przede wszystkim zapobiegać zakażeniu koronawirusem i chorobie COVID-19. Niektórzy rodzice mają skłonność do bagatelizowania problemu, opierając się na informacjach, że dzieci przechodzą zakażenie koronawirusem lekko lub bezobjawowo. Tymczasem powikłania po COVID u dzieci mogą być poważne – PIMS u dzieci bywa bardzo ciężką chorobą! Większość dzieci hospitalizowanych z powodu zespołu PIMS wymaga leczenia na oddziale intensywnej terapii.

Obecnie można już szczepić przeciwko COVID dzieci w wieku 5-11 lat. Szczepienie dzieci na COVID chroni nie tylko przed ciężkim przebiegiem COVID-19 ale i przed PIMS. „Szczepionka zapobiega powikłaniom po COVID-19 w postaci PIMS u dzieci w 91 proc. Żadne zaszczepione dziecko nie trafiło z powodu PIMS na reanimację” – powiedział prof. Leszek Szenborn, Kierownik Katedry oraz Kliniki Pediatrii i Chorób Infekcyjnych Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego we Wrocławiu. 

 

Poza szczepieniem ważne jest też dbanie o higienę rąk, zachowywanie dystansu od innych ludzi, używanie maseczek wtedy, gdy nie można zachować odpowiednich odległości. Szczególną troską powinny być otoczone dzieci, u których występują inne schorzenia. Takie maluchy są bardziej narażone na ciężki przebieg zakażenia COVID-19. 

Źródło:
1. Fernández-Sarmiento J, de Souza DC, Jabornisky R. et al. Paediatric inflammatory multisystem syndrome temporally associated with COVID-19 (PIMS-TS): a narrative review and the viewpoint of the Latin American Society of Pediatric Intensive Care (SLACIP) Sepsis Committee. BMJ Paediatr Open. 2021; 5(1): e000894. Published online 2021 Feb 4. doi: 10.1136/bmjpo-2020-000894
2. Justin Penner, MD, Omar Abdel-Mannan, MD, Karlie Grant, BscN, Sue Maillard, Msc, Filip Kucera, MD, Jane Hassell, MD et al. 6-month multidisciplinary follow-up and outcomes of patients with paediatric inflammatory multisystem syndrome (PIMS-TS) at a UK tertiary paediatric hospital: a retrospective cohort study DOI:10.1016/S2352-4642(21)00138-3
3. cdc.gov, jamanetwork.com

Zobacz także: 

Redakcja poleca

REKLAMA
Nasze akcje
częste oddawanie moczu u dziecka
Zakupy
Szukasz najlepszego nocnika dla dziecka? Sprawdź nasz ranking!
Współpraca reklamowa
Kobieta czyta książkę
Zakupy
Tej książce ufają miliony rodziców! Czy masz ją na półce?
Współpraca reklamowa
łojotokowe zapalenie skóry
Pielęgnacja
Test zakończony sukcesem! 99% osób poleca te kosmetyki
Współpraca reklamowa
Polecamy
Porady
Ile dać na Chrzest?
Święta i uroczystości
Ile dać na chrzest w 2024 roku? (ile od dziadków a ile od chrzestnej, chrzestnego i gości) 
Luiza Słuszniak
wierszyki o wiośnie
Gry i zabawy
Wiersze o wiośnie: piękne utwory znanych poetów i krótkie rymowanki dla dzieci
Ewa Janczak-Cwil
cytaty na komunię
Cytaty i przysłowia
Cytaty na komunię świętą: piękne i mądre, Jana Pawła ll, cytaty z Biblii
Joanna Biegaj
ospa u dziecka a wychodzenie na dwór
Zdrowie
Ospa u dziecka a wychodzenie na dwór: jak długo będziecie w domu? Czy podczas ospy można wychodzić?
Milena Oszczepalińska
chłopiec, dziecko, krzyk, złość
Wychowanie
Agresywne dziecko w przedszkolu: co robić, gdzie zgłosić?
Magdalena Drab
Cytaty na chrzest
Cytaty i przysłowia
Cytaty na chrzest: piękne sentencje i złote myśli z okazji chrzcin
Milena Oszczepalińska
Szkoła w Chmurze: kto może z niej skorzystać?
Edukacja
Szkoła w Chmurze: na czym polega, czy jest legalna i kto może z niej skorzystać?
Małgorzata Sztylińska-Kaczyńska
Przedszkolaki powinny się bawić, a nie ciągle uczyć
Edukacja
Przedszkolaki coraz częściej potrafią czytać i pisać, ale mają zaburzenia sensoryczne. Gdzie tkwi błąd?
Milena Oszczepalińska
dziecko ciągle choruje
Zdrowie
Dziecko ciągle choruje: nawracające zapalenie oskrzeli i infekcje gardła [CO ROBIĆ?]
Magdalena Drab
Pełne szpitale RSV
Aktualności
Lekarz mówi wprost: dziecko z RSV i z dusznością umrze, jeśli nie trafi do szpitala
Ewa Janczak-Cwil
wpływ telewizji na rozwój dziecka
Wychowanie
Wpływ telewizji na rozwój dziecka – negatywne i pozytywne skutki oglądania telewizji
Aneta Grinberg
morfologia u dzieci
Zdrowie
Morfologia u dzieci – jak czytać wyniki krwi [NORMY]
Ewa Janczak-Cwil
znieczulenie podpajęczynówkowe
Poród naturalny
Znieczulenie podpajęczynówkowe najczęściej stosowane podczas cesarskiego cięcia [zalety i wady]
Agnieszka Majchrzak
Urlop ojcowski
Prawo i finanse
Urlop ojcowski 2024: ile dni i ile płatny? Dokumenty i wniosek o urlop dla ojca
Magdalena Drab

Strefa okazji i inspiracji

REKLAMA