Próchnica butelkowa – objawy, dolegliwości, leczenie

Próchnica butelkowa jest powodowana przez bakterie, które odżywiają się cukrem i produkują kwasy niszczące zęby. Im więcej cukru mają do dyspozycji i im dłużej pozostają na zębach, tym większych dokonują spustoszeń. Zęby mleczne, które dopiero się pojawiły, zaczynają się psuć.

Próchnica butelkowa – przyczyny

Próchnica butelkowa, jak sama nazwa wskazuje, ma związek z karmieniem butelką. Dziecko, które często pije z butelki, jest szczególnie narażone na wystąpienie próchnicy, ponieważ zawarty w mleku, sokach czy słodzonych herbatkach cukier ma długo kontakt z zębami (picie z butelki trwa dłużej niż z kubeczka).

Do próchnicy butelkowej może prowadzić zasypianie dziecka z butelką. Podczas snu zmniejsza się wydzielanie śliny, która może obmyć oblepione pokarmem zęby i zmniejszyć zakwaszenie w jamie ustnej.

Jak wygląda próchnica butelkowa?

Najpierw zmiany pojawiają się na górnych jedynkach w pobliżu dziąseł. Potem próchnica ogarnia coraz większe powierzchnie. Postępuje szybko i w krótkim czasie może kompletnie zniszczyć zęby mleczne. Dziecko nie tylko ma problem estetyczny, ale również trudność sprawia mu picie zimnych i ciepłych napojów.

Czy próchnica butelkowa boli?

Zepsute zęby, bez względu na to, czy są to mleczaki, czy zęby stałe, mogą boleć. Próchnica błyskawicznie rozprzestrzenia się na pozostałe zęby, także stałe. Niszczy szkliwo i zębinę oraz dociera do miazgi. Wtedy ząb bardzo mocno boli.

Ząb mleczny może obumrzeć, może dojść do powikłań – powstania ropni okołozębowych lub zgorzeli. Aby oszczędzić dziecku niepotrzebnego cierpienia, należy jak najszybciej zacząć działać.

Skutki próchnicy butelkowej:

• Źle wpływa na cały organizm – bakterie ropne z zepsutych zębów wędrują po organizmie, uszkadzając stawy i zastawki serca czy mięsień sercowy, osłabiają odporność.
• Utrudnia dokładne gryzienie i żucie – a to źle wpływa nie tylko na żołądek, ale i na cały organizm.
• Prowadzi do wad zgryzu – długotrwały brak nawet jednego zęba zaburza relacje między pozostałymi zębami.  

Próchnica butelkowa – postępowanie

Jeśli zauważysz u dziecka objawy próchnicy, umów się na wizytę u stomatologa dziecięcego. Jest wiele zabiegów, które pomogą zahamować postęp próchnicy. Dentysta może np. przeprowadzić proste lapisowanie zębów.

Poza tym przestrzegaj kilku zasad, żeby zapobiegać próchnicy butelkowej:

• Przyzwyczajaj dziecko do picia niegazowanej wody mineralnej. Woda przepłukuje buzię. Dzieci, które „od zawsze” ją piją, rzadziej domagają się słodzonych napojów.
• Nie dosładzaj herbatek, soczków itd.
• Nie pozwalaj dziecku zasypiać w trakcie karmienia butelką.
• Nie karm butelką dłużej niż to konieczne. Ucz jedzenia łyżeczką i picia z kubeczka od piątego, szóstego miesiąca (nie karm na leżąco).
• Pamiętaj o myciu. Szorując zęby, usuwasz tworzącą się na nich płytkę nazębną, czyli żółtawy nalot złożony z bakterii i resztek pokarmu, a to właśnie jej „zawdzięczamy” rozwój próchnicy. Dlatego pielęgnację jamy ustnej trzeba zacząć jeszcze przed pojawieniem się pierwszego ząbka.
• Czyść dziecku zęby przez dwie minuty i rób to systematycznie, co najmniej dwa razy dziennie, najlepiej po posiłku. Dotrzyj do wszystkich zakamarków. Najwięcej płytki gromadzi się na wewnętrznych powierzchniach i między zębami.
• Używaj szczoteczki odpowiedniej do wieku dziecka. Dla niemowląt, którym dopiero wyrastają zęby, odpowiednie są te, które można nałożyć na palec.
• Pastę wprowadź, gdy dziecko nauczy się pluć i masz pewność, że nie będzie jej połykało.
• Używaj pasty do zębów przeznaczonej dla dzieci (z fluorem) oraz często, co 4–5 tygodni, wymienianej szczoteczki. Gdy dziecko potrafi już płukać buzię, kup mu płukankę.
• Pozwalaj dziecku na samodzielność, ale pamiętaj, że nawet najsprytniejszy malec nie jest w stanie wyszorować ząbków wystarczająco dobrze. Zrób to po nim raz jeszcze.
• Regularnie odwiedzaj dentystę. Dziecko powinno być pod stałą opieką stomatologa (wizyty co trzy–sześć miesięcy), najlepiej od chwili, gdy wyrżnie się pierwszy ząbek. Dziecko oswaja się z gabinetem i przyzwyczaja do różnych zabiegów.
• Dbaj o dietę dziecka. To, czy człowiek ma odporne zęby, zależy nie tylko o genów, ale i od jedzenia. Posiłki powinny być bogate w białko, wapń, fosfor, witaminy A, C i D.
• Dziecko (gdy ma już czym) musi gryźć i żuć – dzięki temu rozwija się jego szczęka i żuchwa.
• Nie pozwalaj na podjadanie między posiłkami. Zębom najbardziej szkodzi to, co kleiste: czekolada, białe pieczywo itd.
• Naucz, że po wieczornym myciu zębów nie można niczego jeść ani pić (poza wodą).

Konsultacja: Roma Bujnowska, stomatolog

Zobacz także:

• Złe wieści! Cukier jest gorszy od traumy w dzieciństwie
• Koniec z butelką – przestawiamy malucha na kubeczek
• Kiedy przeprowadza się lakierowanie zębów?