
Statystyki od lat alarmują o drastycznym spadku jakości nasienia mężczyzn. Wśród niekorzystnych czynników wymienia się szkodliwe substancje chemiczne, palenia papierosów, stres i otyłość. Dlatego, jeżeli od dłuższego czasu bezskutecznie staracie się o maleństwo, warto pomyśleć o zbadaniu plemników twojego partnera. Zobacz, jak sprawdzić, czy twój mężczyzna jest płodny oraz jaką jakość ma jego sperma.
Spis treści:
- Kiedy musisz zrobić badanie?
- Badanie plemników - czy jest się czego bać?
- Jak bada się nasienie?
- Normy "zdrowej" spermy
- Najczęstsze nieprawidłowości
- Musisz mieć skierowanie od lekarza?
- Gdzie zbadasz plemniki?
- Czy można w domu pobrać spermę?
- Badanie nasienia - koszt
Kiedy trzeba zrobić badanie nasienia?
Szacuje się, że niepłodność dotyka już ok. 1,5 mln par w Polsce. Z badań wynika, że w 35 proc. przypadków przyczyna niepłodności leży po stronie kobiety, w 35 proc. wynika z niepłodności mężczyzny, a w 30 proc. problem jest po obu stronach lub też jego przyczyna pozostaje nieznana. Jednak bardzo często mężczyźni nie chcą badać nasienia - uważają, że kwestionuje ono ich męskość, a samo badanie - mimo, że przebiega z zachowaniem pełnej intymności - jest dla nich krępujące.
Szczególnym wskazaniem medycznym do wykonania badania spermy jest sytuacja gdy:
- mężczyzna miał zabiegi chirurgiczne w obrębie układu rozrodczego;
- planowana jest terapia przeciwnowotworowa (wówczas jest wskazanie do zamrożenia nasienia);
- mężczyzna jest po leczeniu wnętrostwa, skrętu jądra;
- był leczony steroidami płciowymi i glikokortykoidami.
Badanie plemników - na czym polega?
Badanie odbywa się w specjalistycznym gabinecie lub w klinice przeprowadzającej tego typu usługę. Samo oddanie nasienia odbywa się w intymnym, zamkniętym i odseparowanym pomieszczeniu kliniki.
Mężczyzna oddaje nasienie do badania w samotności (poprzez masturbację) lub w towarzystwie partnerki. Sperma oddawana jest do sterylnego pojemniczka, który zostaje w laboratorium do dalszej analizy.
Dla prawidłowego odczytania parametrów plemników i oceny płodności mężczyzny bardzo ważne jest, aby:
- przed badaniem zachować 3-5 dniową wstrzemięźliwość płciową - poniżej 3 dni jest zbyt mała koncentracja plemników w ejakulacie; powyżej 5 dni może wystąpić zwiększony odsetek plemników martwych;
- unikać używek na 3-5 dni przed badaniem;
- wyeliminować stres;
- zrezygnować z dużego wysiłku fizycznego.
Nie można przeprowadzić badania, jeżeli tuż przed nim doszło do infekcji z wysoką gorączką (38–40°C) lub silnego zatrucia pokarmowego. Wynik badania dostępny jest po 3–4 dniach od pobrania i pozostaje aktualny przez 6 miesięcy. Po tym terminie trzeba je ponowić.
Rodzaje badań nasienia
Wyróżniamy dwa typy badania spermy:
- badanie ogólne;
- badanie rozszerzone - zwane seminogramem lub spermiogramem.
Podstawowym badaniem wykonywanym przy ocenie płodności mężczyzny jest test hipoosmotyczny (HOS). To komputerowa ocena ruchu i budowy plemników.
Zobacz, jak wygląda takie badanie nasienia w klinice InviMed:
Test SCD (Sperm Chromatin Dispersion) to narzędzie do oceny odsetka plemników wykazujących zwiększoną fragmentację materiału genetycznego (DNA), która może być jednym z głównych powodów spadku płodności mężczyzny.
Dzięki uprzejmości Kliniki Leczenia Niepłodności InviMed, zobacz, jak wygląda test SCD w laboratorium:
Badanie spermy – normy
Oto normy określające parametry nasienia - zgodnie z zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) z 2010 roku:
PARAMETRY | NORMA |
---|---|
objętość ejakulatu | 1,5 mL |
całkowita liczba plemników w ejakulacie |
39 mln |
koncentracja plemników - liczba w 1 ml nasienia |
15 mln |
ogólny odsetek ruchliwych plemników (ruch postępowy i niepostępowy) |
40 proc. |
pH | 7,0 – 8,0 |
odsetek plemników o prawidłowej ruchliwości | 32 proc. z ruchliwością postępową |
morfologia (budowa) |
4 proc. plemników o prawidłowym kształcie |
żywotność | > 58 proc. plemników |
leukocyty w osadzie nasienia | < 1 mln/mL |
test aglutynacji (MAR, IBT) | < 50 proc. plemników |
Najczęstsze nieprawidłowości nasienia
Dzięki badaniu nasienia, które ma 98 proc. skuteczność można stwierdzić:
- normospermię – prawidłowe nasienie;
- oligospermię – obniżona liczba plemników w ejakulacie - 15 mln/mL;
- asthenozoospermię – nieprawidłowa ruchliwość plemników - 40 proc. wszystkich ruchliwych plemników;
- teratozoospermię – nieprawidłowa budowa plemników - 4 proc. prawidłowych form;
- cryptozoospermię – brak plemników w ejakulacie stwierdzone po odwirowaniu nasienia;
- aspermię – brak ejakulatu.
Czy trzeba mieć skierowanie na badanie spermy?
Wykonanie badania nasienia bezpłatnie, w ramach NFZ, wymaga otrzymania skierowania od androloga, czyli lekarza zajmującego się diagnozowaniem i leczeniem męskiego układu płciowego. Do przeprowadzenia odpłatnego badania nie jest potrzebne skierowanie lekarskie.
Gdzie wykonać badanie nasienia?
Badanie spermy można wykonać w klinice leczenia niepłodności, np. Bocian, FertiMedica, Gyncentrum, Invicta, InviMed, Novum, Salve Medica oraz w wybranych placówkach Luxmed, Medicover.
Czy można pobrać nasienie w domu?
Warto pamiętać, że warunki oddania spermy, temperatura i czas przechowywania w trakcie dostarczania jej do laboratorium – wszystko to w sposób istotny wpływa na późniejszą ocenę jej parametrów. Dlatego zaleca się, aby nasienie (na ile jest to możliwe) oddać w klinice. Jeżeli nie ma takiej możliwości, należy pamiętać o tym, aby:
- oddać spermę w warunkach przestrzegania wszystkich zasad higieny, po uprzednim umyciu prącia wodą z mydłem;
- całość nasienia z wytrysku trafiła do specjalnego jałowego pojemniczka;
- szczelnie zamknięty pojemniczek dostarczyć do laboratorium w temperaturze ciała ludzkiego w przeciągu 30 minut;
- próbkę chronić przed słońcem.
Na rynku są też dostępne specjalne prezerwatywy Male Factor Pak (cena ok. 80 złotych za sztukę), dzięki którym można pobrać próbkę spermy podczas normalnego stosunku. Sprawdź jednak wcześniej, czy tak pobrany materiał zostanie przyjęty do konkretnego laboratorium.
Badanie nasienia – koszt
Cena badania plemników wynosi 120-180 złotych i zależy od rodzaju testu i cennika laboratorium. Koszt podstawowego badania – ok. 100 złotych, rozszerzonego – ok. 175 złotych.