Nie należę do osób, którym często brakuje języka w przysłowiowej gębie, ale moje dzieciaki sprawiły, że kilka razy mnie po prostu zatkało. Niby zawsze cieszę się, gdy maluchy bacznie obserwują świat i mają w związku z tym własne przemyślenia i wątpliwości, jednak zdarzało się, że te błyskotliwe wnioski i dopytywania wprawiały mnie w osłupienie.
Być może mój lęk przed dociekliwością własnej progenitury wynika z tego, że wszyscy mamy poczucie, że musimy znać odpowiedź na każde dziecięce pytanie. A czasem lepiej byłoby po prostu powiedzieć: „To jest naprawdę dobre pytanie. Pozwól mi przemyśleć odpowiedź, ok?”. I – co najważniejsze – pamiętać o tym i dokończyć rozmowę... Jednak kiedy człowiek pada z nóg i podpiera się nosem, najłatwiej mu zbyć niewygodne pytania dziecka jakimś znienawidzonym w dzieciństwie komunałem. Dlatego przedstawiamy małą ściągawkę z gotowcami – odpowiedziami na krępujące, trudne lub zbyt dociekliwe pytania przedszkolaka :-)
Twoje dziecko nie oczekuje jednak, wbrew pozorom, listy powodów, dla których jeździsz do roboty. W rzeczywistości chce, żebyś z nim spędzała więcej czasu. Zamiast więc opowiadać przydługo o zarabianiu na lalki i samochodziki, postaraj się tak pokierować rozmową, żeby miała wydźwięk pozytywny. „Chciałabym zostawać częściej w domu z tobą. Mam w pracy twoje zdjęcie i zerkam na nie, kiedy za tobą tęsknię. Bo ja też tęsknię!”. Gdy maluch przypomni, że niektórzy rodzice nie chodzą do pracy, spokojnie odpowiedz: „Każda rodzina sama decyduje, co jest dla niej najlepsze. Ja chcę być mamą, żoną i pracownicą”.
Dzieci to twardzi negocjatorzy. Maluch, który czegoś zapragnie będzie się tego domagał często, głośno i z wielkim zaangażowaniem... Oprzyj się pokusie krzyku czy przypominania, ile to ma już gadżetów. Spróbuj spokojnie powtarzać: „Wiem, jak bardzo chciałbyś mieć miecz świetlny. Musisz więc poczekać na urodziny lub sam na niego zaoszczędzić pieniądze”. W ostateczności, zamęczona niemal na śmierć, możesz też dodać:„Temat ten jest zamknięty. Skończyłam rozmowę na ten temat”.
Większość dzieciaków nie ma pojęcia, co znaczy być bogatym albo nie. Zainteresowanie finansami rodziny wskazuje na chęć porównywania się z kolegami i koleżankami lub potwierdzenia, że może czuć się bezpiecznie („Czy jak tata straci pracę, to będziemy bezdomni?”). Nie wykorzystuj takich pytań to przestróg i nauki przedszkolaka oszczędzania – po prostu uspokój malucha: „Staramy się uważać, żeby nie wydawać za dużo pieniędzy, ale nie musisz się obawiać o nasz dom czy samochód. My dbamy o to, żeby wszystko było w porządku” lub „Mamy tyle pieniędzy, ile potrzebujemy, żeby żyć jak lubimy i jest OK”.
To bardzo trudne dla rodzica, usłyszeć takie stwierdzenie czy pytanie. I bardzo ważna jest odpowiedź, jakiej na nie udzielimy. Postaraj się nie zaprzeczać histerycznie, bo choć zrobisz to w dobrej wierze, to uczucia dziecka trzeba przyjąć, a nie je negować... Zaprzeczanie uczuć malucha nie sprawi, że smyk zacznie myśleć inaczej, nie ukoi jego niepokoju! Lepiej zapytaj, z kim się dzisiaj bawił, kto koło niego siedział itp. Jeśli rzeczywiście dziecko ma kłopot z rówieśnikami czy z zachowaniem w przedszkolu, przyznaj, że to na pewno było przykre i zaproponuj, że zaprosicie do domu wybranego kolegę czy koleżankę. To pozwoli na neutralnym gruncie zawiązać z kimś ściślejsze relacje. Z doświadczenia wiem też, że zawsze warto takie smutne opowieści weryfikować u wychowawczyni. Dzieciaki lubią czasem koloryzować. Nie zmienia to jednak faktu, że w danej grupie nie czują się dobrze.
To pytanie ma zazwyczaj ukryte znaczenie. Dzieci wcześnie dowiadują się, co znaczy słowo gej czy homoseksualista. Zatem nie ma sensu odpowiadać na nie maluchowi inaczej niż szczerze. Powiedz zatem: „Wujek Robert kocha wujka Bartka, mieszkają razem i kiedy nas odwiedzają, to śpią też razem, jak w domu”. Być może dziecko zapyta cię, czy wujkowie są gejami, wówczas odpowiedź również powinna być szczera: „Tak. Niektórzy kochają osoby tej samej płci”.
Podstawowa zasada brzmi: nigdy nie ukrywaj przed dzieckiem choroby czy śmierci w rodzinie. Maluch jest jak najczulszy barometr: wyczuwa waszą rozpacz, troskę, napięcie i boi się podwójnie, bo nie rozumie, czemu wszyscy są tacy smutni. Nie pozwól mu się zamartwiać w samotności! Będzie myślał, że wasze zmartwienia to jego wina! W takich sytuacjach warto powiedzieć: „Babcia jest bardzo chora i wszyscy martwimy się, czy szybko wyzdrowieje. Ale opiekują się nią dobrzy lekarze i robią co mogą, by wszystko było wkrótce w porządku”. Jeśli maluch jest wyjątkowo dociekliwy, możesz dodać: „Babcia ma raka. To taka choroba, po której może umrzeć, ale lekarze robią wszystko, żeby wyzdrowiała”. Gdy nastąpi potem pytanie, czy ty też umrzesz, szczerze powiedz: „Jeszcze długo nie mam zamiaru! Jestem zdrowa i chcę wychowywać cię, aż będziesz dużym facetem!”.
Twój związek z tatą dziecka jest dla malucha podstawą i wzorcem wszelkich relacji, jakie będzie sam budował w przyszłości. Jeśli twoja pociecha dopytuje się o rozwód rodziców, to najprawdopodobniej albo w otoczeniu jakieś dziecko właśnie to przechodzi z rodziną, albo ty i mąż za słabo się staracie pokonywać pokojowo różnice waszych charakterów i walczyć o związek. Kłótnia przy dziecku? Ostrożnie. Maluch przeżywa ją bardziej niż wy. I jeśli już był świadkiem awantury, to dopilnuj, aby również widział, jak się godzicie. Dla niego to jak powrót świata do normalności po trzęsieniu ziemi... A jeżeli rzeczywiście zamierzacie z partnerem żyć w separacji czy rozwodzić się, powiedzcie o tym razem malcowi. I zapewnijcie go, że chociaż nie będziecie już małżeństwem, to na zawsze będziecie tatą i mamą, którzy bardzo go kochają. Nawet jeśli będziecie mieszkać w różnych domach z innymi partnerami.
Zobacz: zawsze posłuszne dziecko nie jest szczęśliwe!
Jeśli po zastanowieniu uważasz, że palnęłaś jakieś głupstwo, nawet w dobrej wierze, lub okoliczności się zmieniły, powróć do tematu. Możesz powiedzieć: „Myślałam o tym, co ci powiedziałam i właściwie nie miałam racji. Chodzi mi o to, że...”. Dla malca będzie to znak, że serio traktujesz wasze rozmowy!
Często w naszym wychowaniu niebagatelną rolę odgrywali dziadkowie – to oni opiekowali się nami, gdy rodzice byli w pracy, pielęgnowali podczas choroby, bawili się z nami i zabierali na wakacje. Dlatego wielu z nas wydaje się, że gdy na świecie pojawią się nasze własne dzieci, nasi rodzice z radością przejmą odwieczne obowiązki dziadków i bez reszty poświęcą się opiece nad wnukami. Coraz częściej jednak nasi rodzice mają własny pomysł na życie, a stereotyp dziadków, których jedynym sensem istnienia jest rozpieszczanie wnuków, powoli odchodzi do lamusa. Jeszcze nie tak dawno temu… Gdy młode małżeństwo oznajmiało swoim rodzicom, że spodziewają się dziecka , przyszli dziadkowie zazwyczaj pękali z dumy i nie mogli doczekać się wejścia w nową rolę. Babcia już planowała, jakie ubranka uszyje czy zrobi na drutach dla wnuka lub wnuczki, a dziadek – że nauczy jeździć na rowerze i sklejać modele samolotów. Pomoc dziadków przy nowo narodzonym maleństwie wydawała się oczywista – przecież wcześniej pomagali im ich rodzice, a jeszcze wcześniej – rodzice rodziców. Było to szczególnie łatwe dawniej, kiedy rodziny wielopokoleniowe żyły wspólnie pod jednym dachem, ale nawet jeśli młodzi mieli własne mieszkanie, babcia i dziadek zawsze byli w pogotowiu. Czasem nawet babcia przeprowadzała się na kilka tygodni do córki, by pomóc jej w opiece nad noworodkiem. Dziecko chore , a rodzice muszą iść do pracy? Nie ma problemu, wystarczy zadzwonić do dziadków. Trzeba posłać dziecko do przedszkola? Po co? Przecież jest babcia. Sylwester, wesele koleżanki czy wieczorne wyjście ze znajomymi? Babcia albo dziadek na pewno mogą zaopiekować się wnukiem. Szef nie chce dać urlopu? Trudno, maluch na wakacje pojedzie z dziadkami. Poza tym babcia zawsze potrafi stworzyć ciepłą, domową atmosferę, upiecze ciasto i ugotuje obiad, wysłucha skarg na kolegę z przedszkola...
Dziecko smacznie śpi, a ty owijasz w kolorowy papier zabawki i słodycze, które już niedługo znajdą się pod choinką. Niestety, cały ten trud i tak nie tobie zostanie przypisany. Wszystkie zasługi zbierze staruszek z siwą brodą, którego w dodatku nikt nigdy nie widział! A może skończyć już z tą konspiracją? Czy nie lepiej otwarcie powiedzieć dziecku, że Święty Mikołaj to postać historyczna? Czy kolorując rzeczywistość, nie sprawimy, że dziecko boleśnie się zawiedzie, gdy wreszcie odkryje prawdę? Nie zabieraj dziecku magii Twój kilkulatek wcale nie musi wiedzieć, że staruszek z białą brodą podrzucający prezenty pod choinkę to bajka wymyślona przez dorosłych. Przeciwnie, wiara w zdarzenia niezwykłe i tajemnicze to coś, czego przedszkolaki, a nawet dzieci w wieku wczesnoszkolnym bardzo potrzebują, bo: rozpala wyobraźnię, rozwija fantazję i kreatywność. uczy rozpoznawać swoje pragnienia i wyrażać je. Już samo pisanie listu do św. Mikołaja jest dla malucha ważnym doświadczeniem. ćwiczy trudną sztukę cierpliwości, czekając na przybycie magicznej postaci. czuje się kimś ważnym i wyjątkowym, co ma duże znaczenie dla poczucia własnej wartości dziecka, gdy zostaje obdarowany (choć nieraz malca korci, by narozrabiać, nie kaprysi przy stole i bez ociągania idzie spać, by zasłużyć na wymarzone podarki). Nie spiesz się z całą prawdą Któregoś dnia malec zacznie jednak powątpiewać w istnienie Świętego Mikołaja. Zaskoczy pytaniem np., jakim cudem Święty wchodzi do domu przez nikogo niezauważony czy sunie po chmurach saniami zaprzężonymi w renifery. Czy to oznacza, że w tym momencie należy powiedzieć dziecku prawdę o Świętym Mikołaju? Niekoniecznie. Cztero-, sześciolatek często zadaje takie pytania wcale nie dlatego, że domyśla się prawdy. Interesują go po prostu różne szczegóły dotyczące magicznej postaci....
Kiedyś Twój maluch na pewno zapyta, czym dziewczynki różnią się od chłopców. Czy wiesz, jak to wytłumaczyć, by odpowiedź była zrozumiała? Rodzicom doradza prof. dr hab. Jarosław Jagieła z Instytutu Pedagogiki Społecznej WSP w Częstochowie. Kwestia ta chodzi po głowie wszystkim maluchom. Po raz pierwszy oczekują od rodziców odpowiedzi zazwyczaj w wieku trzech lub czterech lat (rzadko nieco później). Im dziecko jest ciekawsze świata, im bardziej wszystko je intryguje i dziwi, im lepiej rozwija się intelektualnie, tym szybciej zacznie dociekać prawdy. Gdy zaskoczy Was to szczere pytanie w tak oczywistej wydawałoby się sprawie, możecie być w kłopocie. Przecież nie warto skupić się tylko – na tej, hmm..., jakby tu rzec – „zawsze zbyt małej różnicy”, jak mawiają Francuzki. Jakiej odpowiedzi w takim razie oczekuje maluch? Pewnie najprostszej. Ale jak ją sformułować? Dziecko zdążyło już zapewne zauważyć, że mama jest nieco inna niż tata, a dziadek inny niż babcia. Uświadomienie sobie, że w rodzinie istnieje podział na grupy kobiet oraz mężczyzn, ma i będzie miało podstawowe znaczenie dla dziecka. To wartość o wiele większa, niż zazwyczaj się sądzi! Jak brat, tata i dziadek Właśnie z przynależności do jednej z tych grup maluch będzie czerpał wiedzę o sobie samym, siłę i psychiczne wsparcie. Świadomość pewnego rodzaju sztafety pokoleń, ciągłości własnego istnienia – tego, że za mną stoi moje starsze rodzeństwo, za nimi ojciec i matka, potem dziadkowie i pradziadkowie – daje poczucie tożsamości psychicznej i seksualnej. Dzięki temu dziecko czuje, że jest kimś określonym dla siebie i dla innych, i że nie ma w tym przypadkowości ani zrządzenia losu. Jest w tym także pewna powtarzalność życiowych doświadczeń. Kim jestem? Wydawać się może, że mały chłopczyk chce się dowiedzieć tylko tego, czy dziewczynki też mają...
