Starsze pokolenie utyskuje nad dzisiejszym wychowywaniem dzieci. Dziadkowie nie rozumieją, dlaczego dzieci są rozbrykane, nie słuchają dorosłych. Gdy oni byli dziećmi, musieli być całkowicie posłuszni rodzicom. Dziecko znało swoje miejsce w rodzinie i – jak wiadomo – nie była to specjalnie uprzywilejowana pozycja. Potem nadeszła moda na bezstresowe wychowanie. Dzieci zaczęto traktować z atencją, zrezygnowano z wymagań. Jak znaleźć złoty środek? O wagę posłuszeństwa zapytaliśmy psychologa dziecięcego.
Zobacz też: Duński przepis na szczęście – HYGGE!
Bo w niektórych momentach od tego zależy jego bezpieczeństwo, zdrowie, życie. Jeśli mama mówi, że dziecko ma nie biegać nad basenem, to robi to, by je ochronić, a nie zepsuć mu zabawę. Dziecko musi ufać, że rodzice coś każą lub czegoś zabraniają w konkretnym celu. Gdy czują stanowczość taty, który zakazuje dotykania piekarnika, cofną rękę, ale jeśli on łamiącym się głosem niepewnie poprosi, by dziecko umyło zęby, malec może namówić go na niepotrzebną dyskusję o słuszności szczotkowania zębów po zjedzeniu czekolady. Jako rodzice musimy wiedzieć, po co czegoś dziecku zabraniamy, i... mieć pewność, że robimy słusznie. Nawet jeśli dziecku się to niezbyt podoba.
Czy wiesz: Co robić, by dzieci nas słuchały?
Bo są łatwe w obsłudze. Znacznie prostsze jest wychowywanie dziecka, które nie protestuje, nie buntuje się, bez słowa wykonuje polecenia. Jednak zawsze trzeba pamiętać, jaką cenę płaci dziecko za to bezwarunkowe posłuszeństwo.
Dzieci muszą czuć się akceptowane przez rodziców, więc zrobią wszystko, by ich zadowolić. Jeśli widzą rozgniewaną minę mamy, gdy się sprzeciwiają, czy kiedy tata obraża się, kiedy nie chcą w ciągu sekundy sprzątnąć zabawek, prędzej czy później podporządkują się, by odzyskać miłość rodziców.
Chyba że weźmiemy pod uwagę fakt, że dziecko rezygnuje tym samym z rozwoju. Dziecko uczy się świata, szukając granic, które powinni wyznaczać rodzice. Nie wie, co mu wolno, a czego nie, więc eksperymentuje i np. skacze po łóżku, czekając, jak zareaguje mama. I zadaniem rodziców jest stawianie granic w tych poszukiwaniach. Inaczej dziecko będzie czuło się zagubione. A jeśli zrezygnuje z takich eksperymentów, będzie bezwolne, stłamszone przez dorosłych. Dziecko musi czuć, że rodzice kochają je bezwarunkowo, nie dlatego, że jest posłuszne.
Dokładnie. Jeśli rodzic wychodzi z założenia, że jest towarzyszem dziecka, przewodnikiem po świecie i traktuje je z szacunkiem, to zakłada, że dziecko – tak jak on – ma prawo się sprzeciwić, rozzłościć, zasmucić. Natomiast jeśli rodzic ma zakodowane, że musi podporządkować sobie dziecko, bo ma nad nim władzę, to trudno doszukać się w tym szacunku. Często za to słychać zdania typu: „Bo ja tak powiedziałem”.
Czytaj też: 8 zasad okazywania dziecku szacunku
Dziecko, któremu nie wolno się złościć, smucić, bo grzeczne dzieci tak nie robią, zaczyna zaprzeczać, że w ogóle czuje te emocje. A negowanie trudnych emocji niesie ryzyko problemów emocjonalnych w dorosłym życiu. Bezwzględnie posłusznemu dziecku trudno też zorientować się, jakie są jego potrzeby, czego pragnie, jakie jest. Wie tylko, jakie ma być, by rodzice je akceptowali. Grzeczne, potulne, karne. Tak wychowane dzieci jako dorośli nie będą potrafili sprzeciwić się szefowi, nawet jeśli będą źle traktowani, nie obronią swoich praw, bo nikt nie nauczył ich, że w ogóle mają prawa. Nie zatroszczą się o swoje pragnienia w związku, podporządkują się partnerowi. Nie będą miały zgody na to, co się dzieje, ale nie będą w stanie zaprotestować.
Przeciwnie! Dziecko jak powietrza potrzebuje akceptacji rodziców oraz rozsądnej dawki wymagań. Jeśli będą odpowiednie do wieku dziecka, ono się do nich dostosuje. Oczywiście nie za pierwszym razem i nie bez walki. Ale od tego są rodzice, by nie bać się oporu dziecka.
Czytaj też: 4 złote przykazania dla mamy przedszkolaka
Bo rodzice się boją, że robią dziecku krzywdę. Że zabierają mu dzieciństwo. Są surowi, „niedobrzy”, myślą, że dziecko przestanie ich kochać. Albo nie są pewni, czy to, czego wymagają, jest zasadne. Wtedy dobrze jest zastanowić się, czy zasady wychowania, które wprowadzamy w domu, są zgodne z naszymi poglądami. Bo mogą to być tylko oczekiwania otoczenia. Czy rzeczywiście uważam, że dziecko ma zjeść obiad do ostatniego okruszka? Czy ma jeść do czasu, gdy poczuje się syte? Pozwolenie dziecku na powiedzenie „nie” to przyzwolenie na to, by określiło siebie, swoje granice.
Jest istotna różnica pomiędzy „Nie będę tego jadł”, a „Dziękuję, nie mam ochoty na sernik”. Dobre maniery, szacunek wobec starszych dziecko wynosi z domu, uczy się przez obserwację rodziców, a nie z wygłaszanych przez nich wykładów. Ucząc dziecko odmawiania, określania tego, na co się zgadza, a na co nie, chronimy malca. Dziecko, któremu rodzice „pozwolili” odmówić babci, przyjęli jego „nie”, będzie potrafiło sprzeciwić się innym dorosłym, np. panu, który częstuje cukierkami, namawia na przejażdżkę samochodem. Prawo do mówienia „nie” to ochrona przed nadużyciami ze strony innych ludzi i świadomość tego, czego naprawdę pragnę, co czuję. Ale żeby wyrósł nam taki dorosły, kilkulatek musi być czasem rogaty. A rodzice z szacunkiem i miłością muszą go okiełznać. Powodzenia!
Czytaj też: Tego nigdy nie rób – 5 rzeczy niszczących samoocenę dziecka
Jednym z najważniejszych zadań rodzica jest przyjmowanie i... wytrzymywanie trudnych emocji dziecka – złości, smutku, rozgoryczenia – i nieuleganie im, niezmienianie decyzji pod wpływem łez czy wrzasku malca. Zaakceptowanie tego, co dziecko czuje, daje mu komunikat: „Rozumiem cię, masz prawo być złe”, a konsekwencja rodzica daje dziecku poczucie bezpieczeństwa: „Wiem, co robię, kocham cię i dlatego musisz pozbierać te zabawki”.
Zobacz: 5 sprawdzonych sposobów na dziecięcą złość
Co jest dziecku potrzebne do szczęścia? Bez czego nie potrafi się obyć? Co jest dla niego najważniejsze? Wyjaśnia prof. Zofia Dołęga, psycholog z Uniwersytetu SWPS. Polecamy także: Dziecko też zasługuje na szacunek Nasza obecność By dziecko było szczęśliwe, potrzebuje naszej bliskości , pewności, że nie znikniemy nagle z jego życia, będziemy z nim stale, nawet jeśli na kilka godzin idziemy do pracy. – Niemowlę potrzebuje nas niemal nieustannie. Chce nas dotykać, widzieć, słyszeć, czuć. Starsze dziecko ma już więcej swoich spraw, ale nadal pragnie naszej dostępności, pewności, że będziemy przy nim, jeśli nas będzie potrzebowało – mówi prof. Zofia Dołęga. – Potrzebuje też zwyczajnego bycia z nami, robienia różnych rzeczy razem, po prostu spędzania z nami czasu. Silna więź Dziecko musi wiedzieć, że więź, która go z nami łączy, jest trwała i nienaruszalna. Że będzie istnieć, choćby nie wiem co. Że jest czymś, na czym zawsze można się oprzeć, zwłaszcza w sytuacjach trudnych i kryzysowych , których prawdopodobnie nie zabraknie, gdy dziecko podrośnie, a już na pewno, gdy stanie się nastolatkiem. Miłość , która łączy malucha z rodzicami jest ważna dla jego szczęścia tu i teraz, ale też dla jego przyszłości : jest dla niego wzorem budowania związków . Nie wiemy, jak będzie wyglądał świat za 20, 30 lat, jakie zawody będą dawały prestiż i pieniądze, jakie umiejętności będą cenione, czego ludzie będą pragnąć. Jedno na pewno się nie zmieni: człowiek jest istotą społeczną, więc nadal ważne będą dobre relacje z innymi. – Dziecko, które łączy dobra, mocna, bezpieczna więź z rodzicami , ma większą szansę na to, że w przyszłości będzie umiało tworzyć zdrowe, oparte na zaufaniu i emocjach (a nie np. na interesach) związki z przyjaciółmi i partnerami – wyjaśnia psycholog....
“Moja córka czasem strajkuje w kwestii uścisków i buziaków. Ma 7 lat i te dzikie strajki pojawiły się już kilka lat temu. My, rodzice, możemy ją przytulać czy całować, ale wiele osób nie może, a na pewno nie zawsze. Ja jej do tego nie zmuszam" – napisała Katia Hetter, dziennikarka CNN. Chociaż od publikacji artykułu w 2015 roku minęły ponad 2 lata, jej słowa wciąż wzbudzają kontrowersje. Nie wszyscy się zgadzają z jej postulatem, jednak wielu rodziców przyznało jej rację: dzieci nie powinny być zmuszane do uścisków z krewnymi . Dziecko ma prawo ustalać granice Gdy córka Katii zapytała, czy musi przytulać babcię, Katia odpowiedziała, że choć chciałaby, żeby to robiła, nie musi. Nie był to jednak pasywno-agresywny sposób na przekonanie jej, żeby to zrobiła. "Nie musi przytulać czy całować nikogo, nawet mnie. Nie będę zmuszać córki, by kogoś dotykała, jeśli jej instynkt podpowiada jej, by tego nie robiła. Zrozumiałam, że jej ciało jest jej, nie moje" – wyjaśnia Hetter. Dziecko, nawet kilkuletnie, ma prawo decydować o własnym ciele i wyznaczać granice. To ono powinno decydować, komu pozwoli te granice przekroczyć – tłumaczy autorka artykułu. Przykład, jaki podaje, działa na wyobraźnię: żaden rodzic nie chciałby, żeby jego córka uprawiała seks ze swoim chłopakiem tylko dlatego, że on tego chce. Dlaczego w takim razie rodzice nalegają, by dzieci przytulały czy całowały członków rodziny, kiedy one nie mają na to ochoty? Hetter podkreśla, że jeśli dziecko uwielbia się przytulać, rodzic powinien mu na to pozwolić. Jeśli jednak maluch wyraźnie daje do zrozumienia, że nie chce być dotykany przez ciocię czy dziadka, oni powinni uszanować jego decyzję, a rodzic nie powinien go do tego zmuszać. Uczucia krewnych też są ważne! Jeśli dziecko nie chce się przytulać, krewni mogą poczuć się urażeni. W większości...
Model tzw. bezstresowego wychowania nie sprawdził się. Mimo to wielu rodziców, często niepewnych swoich rodzicielskich kompetencji, wciąż boi się wymagać od swoich dzieci przestrzegania pewnych zasad. Jeśli maluch się buntuje, płacze, szybko ustępują, by oszczędzić mu stresu albo dla świętego spokoju. Bywa i odwrotnie - od malucha wymaga się rzeczy, które są dla niego zbyt trudne, niedostosowane do jego możliwości i tempa rozwoju. Po co dziecku granice? Podstawą zdrowego rozwoju dziecka jest poczucie bezpieczeństwa . W domu, gdzie wszystko wolno i nic nie trzeba, maluch, wbrew pozorom, nie czuje się bezpieczny. Przeciwnie – rodzice, którzy na wszystko pozwalają, są postrzegani przez dzieci jako słabi, a mając słabych rodziców nie można czuć się pewnie . By się tak poczuć, dziecko musi samo przejąć w domu władzę. Manipuluje więc mamą czy tatą, coraz więcej żądając. „Możesz robić to i to, ale tego ci nie wolno” – takie jasne postawienie granic jest podstawą wychowania. Kiedy zacząć wymagać? W 1. roku życia to głównie dziecko wymaga, a rodzice są po to, by te wymagania możliwie szybko spełniać. Niemowlę musi być nakarmione na czas, przewinięte i przytulane zawsze wtedy, gdy się tego domaga, a nawet wtedy, gdy się nie domaga. To jeszcze nie jest moment na stawianie wymagań, choć rodzice muszą już stawiać pewne ograniczenia dla bezpieczeństwa swojej pociechy, np. nie mogą się godzić na wchodzenie na okno itp. Dopiero gdy maluch ma około półtora roku, zaczyna się faktyczny proces wychowania. Rodzice zaczynają stawiać rozmaite wymagania i zachęcają do ich spełnienia. Dziecko uczy się myć rączki przed jedzeniem, trzymać łyżkę, wrzucać z mamą klocki do pudełka po skończonej zabawie, na spacerze iść za rękę, machać na "do widzenia", załatwiać się do nocnika itd. Dostosuj wymagania do możliwości dziecka...
