Nie taki pająk straszny

Stale rośnie liczba zalęknionych dzieci, podobnie jak i dorosłych, którzy stale czegoś się boją. Psychologowie twierdzą nawet, że staliśmy się społeczeństwem lękowym. Nadmiar złych wiadomości oraz widmo niewesołej przyszłości powodują, że ciągle się boimy. W takiej atmosferze wychowuje się młode pokolenie. Badania psychologiczne wykazują, że 20 proc. dzieci w wieku szkolnym często przeżywa silne lęki. Kiedy zostaje przekroczona „zdrowa” dawka emocji tego rodzaju i maluch boi się tak bardzo, że to uczucie paraliżuje go, odbiera mu spokojny sen, radość życia, ochotę do poznawania świata? Czy można pomóc dziecku przeżywającemu lęki? Lęk czy strach Te dwa uczucia nie są tożsame, chociaż mówimy, że się boimy, zarówno kiedy przeżywamy strach jak i lęk. Strach przeżywamy w sytuacji realnego zagrożenia. To wrodzona, instynktowna reakcja na grożące obiektywne niebezpieczeństwo, która przygotowuje cały organizm do obrony lub ucieczki (np. przed bólem, ogniem; drapieżnymi zwierzętami i innymi poważnymi zagrożeniami). Strach mobilizuje do działania obronnego, nie jest więc uczuciem jednoznacznie negatywnym, bo często pozwala ocalić życie czy zdrowie. Lęk to szczególna forma strachu. Ten stan emocjonalnego niepokoju pojawia się jako reakcja na zagrożenie, którego źródło nie jest dokładnie znane, a sygnały niebezpieczeństwa często są irracjonalne. Występuje on zwłaszcza w sytuacjach oczekiwania i niepewności, gdy nie mamy kontroli nad tym, co się dzieje. Dziecko nie jest w stanie odróżnić zagrożenia rzeczywistego od irracjonalnego, więc lęk i strach w gruncie rzeczy przeżywa tak samo. Dlatego strach przed utratą rodziców może być dla malucha równie silny i rzeczywisty jak lęk z powodu smoka czającego się pod łóżkiem. Jak reagować Każdy rodzic odczuwa instynktowną potrzebę chronienia swoich dzieci przed wydarzeniami, które mogą...

Do niedawna takie ufne i ciekawe świata dziecko około swoich pierwszych urodzin staje się bojaźliwe. Zaniepokojeni rodzice pytają, co się dzieje... ... i niepotrzebnie szukają przyczyn takiego stanu rzeczy w relacjach rodzinnych lub zdarzeniach z niedawnej przeszłości. To, że dzielny odkrywca przeistacza się w bojaźliwego maluszka, reagującego płaczem na nowe zjawiska lub hałas, jest normalne. To naturalny etap rozwoju - wszystkie dzieci go przechodzą. Szybko się rozwija Ponadroczne dziecko ma za sobą bardzo intensywny okres rozwoju psychomotorycznego. Nadmiar doświadczeń, których nie potrafi jeszcze uporządkować, sprawia, że odczuwa ono lęk przed nieznanym lub niezrozumiałym. Tym „obcym” może okazać się telefon, na który do tej pory nie zwracało uwagi (jego dźwięk powoduje napad paniki), trójwymiarowy obrazek w książeczce z baśniami lub... cień rośliny w doniczce, kładący się na ścianie. Co zrobić z takimi lękami Lęki małego człowiek mogą się wydawać rodzicom irracjonalne, ale dla rocznego maleństwa są jak najbardziej rzeczywiste. Bardzo ważne jest, by dorosły opiekun ich nie lekceważył i nie zmuszał dziecka do stawienia czoła sytuacji czy przedmiotowi, który budzi jego obawy. To o wiele za wcześnie, by uczyć tego typu odwagi. Bojaźliwy maluch wymaga w tym okresie raczej ciepła i zrozumienia dla swoich emocji. O wiele lepiej jest powiedzieć mu: „Widzę, że boisz się, jak dzwoni telefon” i utulić, niż zachęcać, by wziął słuchawkę i posłuchał głosu np. mamy. To dopiero może go przerazić - gdzie ona jest, że jej nie widać, tylko słychać? Jeśli obawa dziecka jest naprawdę duża, warto też pomyśleć o sposobach wyeliminowania źródła strachu. Może jest możliwość zmiany dzwonka w telefonie (czasem wystarczy tylko jego stłumienie - dzieci boją się hałasu), przestawienia kwiatów tak, by nie rzucały cienia,...

Jeszcze wczoraj chętnie sięgało po łyżeczkę, a dziś za nic nie chce samo jeść. Masz dość starań o jego samodzielność, kiedy ma pusty brzuszek. Zaczynasz już wpadać w panikę – jeśli nie nakarmisz grymaśnika, na pewno się zagłodzi. Podajesz mu więc do buzi trochę zupki, kotlecika... Czy w zaniechaniu samodzielnego jedzenia przez malucha nie ma aby twojej winy? Ile razy zniecierpliwiona odbierałaś mu łyżeczkę, wycierałaś umorusaną twarz i posklejane włosy, mówiąc: „Już wystarczy tej zabawy, teraz mama cię nakarmi”. Dziecko z łyżką (widelcem, talerzykiem) stwarza pewne zagrożenie, szczególnie dla czystości ścian, podłogi, ubranek. Musisz nauczyć się żyć z tym niebezpieczeństwem. „Rozbrojenie” malca ułatwiłoby ci życie, ale nie o to przecież chodzi. Nie rozwiążesz problemu, mówiąc: „A teraz jedz sam”, czy nieustannie nakłaniając do samodzielności. Dziecko w wieku około dwóch lat nie zawsze czuje taką potrzebę. Uważa za naturalne, że się je karmi. To dla niego ważny dowód uwagi i miłości rodziców. Jeśli nagle nie chcą go wyręczać, ranią jego uczucia. Malec może zupełnie przestać jeść na 2–3 dni, dłużej niż rodzice mogą przyglądać się temu bezczynnie. Kiedy ustąpią i zaczną karmić, okaże im niezadowolenie. A gdy ponownie zrezygnują, dziecko będzie już znało ich słabości i swoje silne strony. To częsty element gry o to, „kto tu rządzi”. Dwulatek powinien jak najszybciej zacząć jeść samodzielnie. Osiągnięcie tego wymaga delikatności i cierpliwości, i może potrwać kilka tygodni. Gdy odniesiesz sukces, pamiętaj o konsekwencji. Często rodzice wracają do karmienia, gdy maluch zaczyna tracić apetyt, jest chory albo gdy nie chcą mieć bałaganu lub założą dziecku czystą koszulkę. Wtedy całą pracę trzeba zaczynać od początku. Ekspert odpowiada: Małgorzata Ohme, psycholog,...