prawa i obowiązki dziecka
Adobe Stock
Wychowanie

Prawa i obowiązki dziecka: co się dziecku należy, a czego można od niego wymagać

Nie ma lepszych ani gorszych dzieci, każde ma takie same prawa. To inaczej niż z obowiązkami − te dziecku wyznacza rodzic, więc mogą być różne. Ale uwaga, nie wolno łączyć praw z obowiązkami i uzależniać jednych od drugich!

Każde dziecko na świecie rodzi się z takimi samymi prawami. Gwarantują mu one bezpieczeństwo życia oraz stworzenie odpowiednich warunków do rozwoju. Co innego z obowiązkami nakładanymi na dziecko − w tej sprawie każda rodzina indywidualnie decyduje, jakie one będą. Zobacz, jakie prawa ma twoje dziecko, a czego możesz od niego oczekiwać.

Spis treści:

Prawa dziecka

Prawa dziecka to nie jest luźne pojęcie, ale konkretne zapisy prawne, ściśle poszeregowane i spisane w Konwencji o Prawach Dziecka. Dokument składa się z 54 artykułów, w których zapisano wszystkie prawa przysługujące dzieciom - cywilne, polityczne, ekonomiczne, socjalne i kulturalne.

Do najważniejszych praw dziecka należą:

  • prawo do życia i rozwoju - co oznacza, że nikogo nie wolno pozbawić życia, a dorośli muszą stworzyć dziecku warunki do prawidłowego rozwoju,
  • prawo do życia bez przemocy i poniżania - bicie, znęcanie, okrutne i poniżające traktowanie dziecka są niedopuszczalne i karalne,
  • prawo do wychowania w rodzinie - nikomu nie wolno zabrać dziecka od rodziców, chyba że robią mu krzywdę lub je zaniedbują; gdyby zdarzyło się, że rodzice rozstaną się, dziecko ma prawo do kontaktów z zarówno mamą, jak i z tatą,
  • prawo do wypowiedzi - oznacza, że w ważnych sprawach dotyczących dziecka może ono wygłosić swoje zdanie, opinie, oświadczyć własną wolę,
  • prawo do swobody myśli, sumienia, religii - kiedy dziecko jest wystarczająco świadome, może samo decydować o swoim światopoglądzie, jedynie wcześniej rodzice mają prawo nim kierować,
  • prawo do tożsamości - dziecko musi mieć nazwisko, obywatelstwo, poznać swoje pochodzenie, gdy ma już 13 lat musi być zapytane o zgodę, gdyby miało zostać adoptowane, a także, gdyby miało mieć zmienione nazwisko,
  • prawo do nauki,
  • prawo do informacji - dziecko powinno mieć dostęp do różnych źródeł wiedzy,
  • prawo do prywatności - dziecko może dysponować własnymi rzeczami, ma prawo do tajemnicy korespondencji, nikomu nie wolno bez bardzo ważnych powodów wkraczać w jego sprawy osobiste i rodzinne.

Obowiązki dziecka zapisane w prawie

Mimo tego, że obowiązki dziecka to rzecz umowna, zależna od tego, jak tę kwestię rozstrzygną jego rodzice, to jednak prawo w tej sprawie także wprowadza regulacje. W art. 91 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego nałożono na dziecko obowiązek:

  • słuchania swoich rodziców i opiekunów,
  • pomocy we wspólnym gospodarstwie.


Pomoc ze strony dziecka musi odpowiadać jego fizycznym i duchowym siłom, a wypełnianie obowiązków nie może przeszkadzać w jego wychowaniu i edukacji. Jeżeli małoletni (do ukończenia 18. roku życia) uzyskuje dochód z własnej pracy, jego obowiązkiem staje się współfinansowanie kosztów utrzymania rodziny.

Obowiązki dziecka wyznaczane przez rodziców

Pomoc rodzicom to podstawowy obowiązek dziecka. Może go spełniać na wiele sposobów w zależności od wieku, sytuacji oraz potrzeb. Rodzice często zastanawiają się, jakie obowiązki powinny wypełniać maluchy i jaki jest na to odpowiedni wiek. Tymczasem psycholodzy podkreślają, że nakładanie na dziecko obowiązków domowych może mieć wspaniały wpływ na jego rozwój, a nawet warunkować jego sukcesy odnoszone w życiu dorosłym.

Dlatego rodzice nie powinni wahać się lub mieć wyrzutów sumienia, stawiając dziecku określone wymagania. Najważniejsze, aby były one dopasowane do rozwoju dziecka i jego możliwości. Podział i zakres prac zależy od wieku dziecka i decyzji rodziców. Ważne jest także to, aby w wychowywaniu dziecka od małego kłaść nacisk na takie zasady, jak:

  • szanowanie rodziców,
  • reagowanie na prośby,
  • okazywanie wdzięczności,
  • szanowanie pracy innych,
  • dbanie o zabawki.

Prawa dziecka nie mogą zależeć od spełnienia obowiązków

To bardzo ważne, aby rozróżniać prawa od obowiązków dziecka, nie łączyć ich oraz wzajemnie nie uzależniać. Prawa dziecka wynikają z samego faktu narodzin, bez względu na to, w jakiej rodzinie przyszło mu żyć. Nie może więc być tak, że jako rodzice warunkujemy prawa należne dziecku i uzależniamy je od tego, czy np. sprzątnęło zabawki i się samodzielnie ubrało.

Nie można pozbawić dziecka praw na jakiś czas ani ich zawiesić. Jeżeli dziecko nie wywiązuje się z nałożonych na niego obowiązków, może ponieść tego konsekwencje, np. zostać pozbawionym przywilejów.

Niestety wielu rodziców wciąż nie rozumie, że dzieci mają prawa niezależne od ich zachowania (dobrego albo złego) i wypełniania przez nie obowiązków. Dowodem może być dyskusja, jaka wywiązała się niedawno pod postem psycholog Doroty Zawadzkiej na temat praw dzieci. W komentarzach niektórzy rodzice podkreślają wagę obowiązków jako głównej powinności dzieci. Jednocześnie odmawiają im praw, upatrując w nich przyczyn rozpieszczenia, nieposłuszeństwa czy nawet przestępczości wśród nieletnich.


„Żeby nie przesadzić z tymi prawami”,

„Chodzi o to, że dzieci nadużywają prawa do "prawa", wszystko tłumaczą "bo mam prawo", niestety młodzież teraz jest okropna”,

„Dzieci teraz grożą rodzicom telefonami na policję albo innych instytucji z błahego powodu, najpierw maja iść ich prawa a dopiero później obowiązki, takie podejście maja teraz dzieci”

− to tylko część komentarzy. Jak widać, o prawach dzieci trzeba edukować nie tylko młodzież, jak chce Dorota Zawadzka, ale także dorosłych. Może to też dobry pomysł na warsztaty?

[pisownia komentarzy oryginalna - przyp.red.]

Zobacz też:

Nasze akcje
częste oddawanie moczu u dziecka
Zakupy
Szukasz najlepszego nocnika dla dziecka? Sprawdź nasz ranking!
Współpraca reklamowa
Kobieta czyta książkę
Zakupy
Tej książce ufają miliony rodziców! Czy masz ją na półce?
Współpraca reklamowa
łojotokowe zapalenie skóry
Pielęgnacja
Test zakończony sukcesem! 99% osób poleca te kosmetyki
Współpraca reklamowa
Polecamy
Porady
lektury klasa 6
Edukacja
Lektury do 6 klasy szkoły podstawowej – lista lektur szkolnych po zmianach 
Joanna Biegaj
300 plus - kiedy wypłata świadczenia dobry start
Aktualności
300 plus – kiedy wypłata świadczenia „Dobry start”?
Joanna Biegaj
obcięte dofinansowanie dla szkoły w chmurze
Edukacja
Szkoła w Chmurze – cena może wzrosnąć?
Magdalena Drab
5 dni opieki na dziecko
Prawo i finanse
5 dni opieki nad dzieckiem – czy urlop opiekuńczy 2023 jest płatny?
Joanna Biegaj
wniosek u urlop rodzicielski
Prawo i finanse
Wniosek o urlop rodzicielski 2023 – wzór do druku
Magdalena Drab
Cytaty na chrzest
Cytaty i przysłowia
Cytaty na chrzest: piękne sentencje i złote myśli z okazji chrzcin
Milena Oszczepalińska
życzenia urodzinowe dla córki
Święta i uroczystości
Życzenia urodzinowe dla córki: piękne, wzruszające, mądre, od mamy i od taty
Joanna Biegaj
Przysłowia o nauce
Cytaty i przysłowia
Mądre przysłowia o nauce i wiedzy – 40 motywujących sentencji
Joanna Lechowicz
zgoda na samodzielny powrót dziecka ze szkoły
Uczeń
Zgoda na samodzielny powrót dziecka ze szkoły [WZÓR]
Joanna Biegaj
dziecko ciągle choruje
Zdrowie
Dziecko ciągle choruje: nawracające zapalenie oskrzeli i infekcje gardła [CO ROBIĆ?]
Magdalena Drab
ugryzienie szerszenia
Zdrowie
Ugryzienie szerszenia może być groźne (ale nie musi!)
Ewa Janczak-Cwil
wpływ telewizji na rozwój dziecka
Wychowanie
Wpływ telewizji na rozwój dziecka – negatywne i pozytywne skutki oglądania telewizji
Aneta Grinberg
Przedszkolaki powinny się bawić, a nie ciągle uczyć
Edukacja
Przedszkolaki coraz częściej potrafią czytać i pisać, ale mają zaburzenia sensoryczne. Gdzie tkwi błąd?
Milena Oszczepalińska
gęsty katar u dziecka
Zdrowie
Gęsty katar u dziecka – jak szybko się go pozbyć?
Ewa Janczak-Cwil
Pełne szpitale RSV
Aktualności
Lekarz mówi wprost: dziecko z RSV i z dusznością umrze, jeśli nie trafi do szpitala
Ewa Janczak-Cwil
morfologia u dzieci
Zdrowie
Morfologia u dzieci – jak czytać wyniki krwi [NORMY]
Ewa Janczak-Cwil
jak odpieluchować dziecko
Pielęgnacja
Odpieluchowanie dziecka: kiedy i jak to zrobić? Sprawdzone sposoby
Małgorzata Wódz
znieczulenie podpajęczynówkowe
Poród naturalny
Znieczulenie podpajęczynówkowe najczęściej stosowane podczas cesarskiego cięcia [zalety i wady]
Agnieszka Majchrzak