Kolejność, w jakiej dzieci pojawiają się w rodzinie, ma wpływ na ich charakter. Mimo że rodzicom wydaje się, iż traktują pociechy jednakowo, zmienia się przecież układ rodzinny. W tej kwestii nie bez znaczenia jest także różnica wieku między starszym a młodszym dzieckiem. Dużo starsze, nieco starsze, tylko o rok starsze – to wszystko nie jest bez znaczenia i dla dzieci, i dla wychowujących je rodziców. Zanim zaplanujesz braciszka lub siostrzyczkę dla swojego jedynaka, sprawdź, jakie konsekwencje wynikają z różnicy wieku. A może mając dwie pociechy, dzięki naszym radom lepiej zrozumiesz ich wieczne wojny? Jedno jest pewne: idealna różnica wieku między rodzeństwem nie istnieje!
„Moja półtoraroczna córka Kasia często krzyczy, kiedy zajmuję się jej dwumiesięczną siostrzyczką. Ma smutną minkę, gdy biorę Anię na ręce. Czasem bywa smutna i z zazdrością patrzy, jak karmię malutką. Mnie też to smuci, bo nie wiem, jak postąpić” – martwi się Dorota, mama dwóch dziewczynek z niewielką różnicą wieku.
Z punktu widzenia dziecka
Roczne i niewiele starsze dziecko przyjmuje narodziny rodzeństwa w sposób naturalny. Bywa ono jednak bardzo zazdrosne, gdy mama lub tata zajmują się maleństwem, więc zwraca na siebie uwagę płaczem lub krzykiem. Dwulatek często naśladuje młodszego brata albo siostrę. Niechętnie dzieli się zabawkami, bo jeszcze nie umie bawić się z innymi dziećmi. Wkrótce jednak podczas wspólnej zabawy odkrywa korzyści z posiadania rodzeństwa. Nawiązuje się pierwsza nić porozumienia. Mała różnica wieku ułatwia dzieciom dogadywanie się ze sobą, wspólne spędzanie czasu. Sprzeczki są nieuniknione i burzliwe, ale pozwalają dzieciom bardziej realistycznie oceniać swoje możliwości.
Z punktu widzenia rodziców
Rodzicom jest z jednej strony łatwiej, bo dzieci w zbliżonym wieku mają podobne zainteresowania – szybciej dorastają do tego, by razem się bawić, oglądać filmy. Będą jednak ze sobą wyraźnie rywalizować, bo ich potrzeby się pokrywają, a szanse są wyrównane. Trud fizyczny rodziców przy takiej dwójce jest duży. Gdy np. uciekają w parku, biegną w dwie różne strony. Obydwoje dzieci trzeba karmić, zmieniać im pieluchy, wozić w wózkach.
„Kiedy nasz synek Tomek miał trzy lata, urodził się Kacper. Na początku pierworodny się cieszył, ale minęło kilka miesięcy i teraz nie chce pokazywać młodszemu bratu swoich zabawek, a gdy odrywamy się od czytania mu bajek, by uspokoić płaczącego malucha, obraża się” – zwierzają się rodzice chłopców.
Z punktu widzenia dziecka
Narodziny rodzeństwa są dla trzylatka dużym wydarzeniem. Dziecko może przeżywać, że nagle pojawił się ktoś od niego mniejszy i ważniejszy. Zajmuje jego miejsce na kolanach taty i w objęciach mamy. Nie podoba mu się też, że musi dzielić zabawki, a często też pokój z nowym członkiem rodziny. Początki relacji są zatem trudne: dzieci rywalizują o uwagę rodziców, pochwały, poświęcany im czas. Kłócą się o zabawki, przysmaki, miejsce przy stole, ale z czasem nadarza się coraz więcej sposobności do wspólnej zabawy, dzielenia zainteresowań i sytuacja się poprawia. Więzi się zacieśniają, choć dzieci mogą nadal ze sobą rywalizować.
Z punktu widzenia rodziców
Trzylatek umie już sam jeść, pić i ubierać się, często też korzystać z nocnika. Nie ma więc obciążenia dwójką wymagających stałej pomocy maluchów. Starsze dziecko co prawda naśladuje zachowania młodszego i chwilowo cofa się w rozwoju, by zyskać uwagę, ale ten etap szybko mija. Trzylatek wydaje się sporym dzieckiem, lecz wciąż potrzebuje dużo ciepła i bliskości. Noworodek nie ma poczucia dzielenia się uwagą matki, a trzylatek – tak, co może potem uzewnętrzniać się w złości czy rywalizowaniu. Mała różnica wieku między dziećmi pozwala razem wprowadzać je w życie i pokazywać świat. Ale od początku warto uczyć dzieci rozwiązywania konfliktów, ustępstw, proszenia, negocjowania oraz zasady: nie „wszystkim po równo”, lecz „każdemu według potrzeb”.
„Piotrek ma sześć lat, a Natalka – roczek. Syna denerwuje to, że siostra wszędzie za nim chodzi, bierze jego rzeczy i używa ich nie zawsze zgodnie z przeznaczeniem. Potem nie chce oddać, bo są jej. Ciągle więc się kłócą” – opowiada Martyna, mama rodzeństwa.
Z punktu widzenia dziecka
Pojawienie się rodzeństwa pięciolatek przyjmuje z ciekawością – dla niego to nowy element otoczenia. Z czasem obecność dziecka przestaje być nowością, zaczyna doskwierać, a młodszego rodzeństwa przeżywającego fascynację starszym bratem lub siostrą trudno się pozbyć. Pięciolatek na ogół ustępuje młodszemu w zabawach, ale potrafi też bronić swoich zabawek. Dziecko zaś nieustannie sprawdza, na jak wiele może sobie pozwolić. Po kilku latach łatwiej o porozumienie.
Z punktu widzenia rodziców
Od pięciolatka rodzice wymagają zrozumienia, gdy rodzeństwo zabiera mu zabawki czy rysuje w ulubionym bloku. Mają nadzieję, że spolegliwie ustąpi młodszemu. Brat lub siostra osiąga cel i zaczyna egzekwować to, czego chce. Jednak młodsze dziecko warto uczyć, żeby nie przeszkadzało starszemu, gdy ogląda książeczkę lub rysuje, nie ruszało i nie niszczyło jego rzeczy. I, co bardzo ważne, kilkulatka nie można traktować jako niani do usypiania czy karmienia.
„Nasza dziesięcioletnia córka Weronika dobrze zareagowała na wieść, że przestanie być jedynaczką. Jednak gdy urodził się jej brat Grześ, całkiem go zignorowała. Robi wrażenie wiecznie obrażonej, jakby miała do nas pretensje” – niepokoją się rodzice dzieci z dużą różnicą wieku.
Z punktu widzenia dziecka
Starsze dziecko przyjmuje fakt narodzin rodzeństwa ze zrozumieniem, choć może się za nim też kryć obawa, że wyrobiona pozycja w rodzinie ulegnie zmianie. Będzie się starać, podobnie jak rodzice, poświęcać dziecku czas lub przeciwnie, traktować je obojętnie, by zwrócić na siebie ich uwagę. Dziesięciolatek może być zmęczony hałaśliwym smykiem, a ten zabiega o jego względy, więc powodów do kłótni nie brakuje. Takie rodzeństwo jednak często żyje w dwóch światach.
Z punktu widzenia rodziców
Rodzice oczekują często zbyt wiele zrozumienia i pomocy od dziesięciolatka. Zapominają, że to wciąż dziecko z własnymi pragnieniami, marzeniami, lękami, frustracjami. Warto zadbać, by nie poczuło się opuszczone, nie zaczęło być traktowane jak dorosły, który poradzi sobie sam.
Kłótnie między rodzeństwem, niezależnie od różnicy wieku, będą się zdarzać. Nie możesz im zapobiec (nawet gdy bardzo będziesz chciała!), możesz jednak ułatwić dzieciom porozumienie i łagodzić zaistniałe konflikty. Jak to zrobić?
Zobacz także:
Drugie dziecko to poważna decyzja, którą rodzice nie zawsze podejmują świadomie – wielu woli po prostu zdać się na... przypadek. Jeśli jednak myślisz o dobru swoim i swojej rodziny i zastanawiasz się, kiedy jest najlepszy moment na drugą ciążę, poniżej staramy się doradzić z pomocą psychologów. Drugie dziecko: lepiej rok po roku czy kilka lat przerwy? Z badań statystycznych wynika, że rodzicom tym trudniej zdecydować się na drugie dziecko, im większa różnica wieku będzie między dziećmi. Częściej spotyka się rodziny, w których dzieci dzielą 2-4 lata różnicy. Zdaje się więc, że, przynajmniej z punktu widzenia większości rodziców, lepiej mieć drugie dziecko krótko po pierwszym. Chociaż dosyć popularny jest też model dystansu 6-8-letniego – starsze dziecko się usamodzielnia, a mama może spokojnie zająć się pielęgnacją drugiego maleństwa. Kiedy jest najlepszy moment na drugie dziecko? Drugie dziecko powinno się pojawić wtedy, gdy rodzina jest na to gotowa. Ogromną rolę odgrywa sytuacja materialna, praca i kariera. O wiele trudniej zdecydować się na drugie czy trzecie dziecko kobiecie, która ma ustabilizowaną pozycję zawodową, otwartą drogę do awansów i niezłe zarobki. O drugim dziecku myślą także z niepokojem osoby zatrudnione na mniej eksponowanych stanowiskach, zwłaszcza w rejonach dotkniętych bezrobociem. „Rodzice, decydując się na drugie dziecko, biorą pod uwagę nie tylko sytuację materialną rodziny, ale także chcą czegoś uniknąć lub coś wykorzystać” – wyjaśnia psycholog Krystyna Zielińska. „Jeśli różnica wieku między dziećmi będzie niewielka, wówczas można dwa razy wykorzystać te same ubranka czy sprzęty. Jeśli natomiast urodzenie drugiego dziecka odbędzie się po sześciu, siedmiu latach, można liczyć na większy spokój: jeden malec jest już duży i dosyć...
O średnim dziecku mówi się, że chodzi własnymi drogami, uczy się szybko, jest niezależne i odrobinę zbuntowane. Jednakże fakt, że szybko się uczy i wydaje się bardziej niezależne od starszego i młodszego rodzeństwa, nie jest przypadkowy. W rzeczywistości taką postawą średniak chce nam pokazać, że potrafi poradzić sobie sam i zasługuje na naszą uwagę tak samo, jak młodsze czy starsze dziecko. Średnie z rodzeństwa To dążenie do „wybicia się” wynika z zajmowania przez niego raczej nieokreślonego miejsca w rodzinie. Nie ma jasno wyznaczonej pozycji, tak jak starsze lub młodsze rodzeństwo . Z punktu widzenia dziecka taka sytuacja nie jest sprawiedliwa. Wprawdzie wolno mu robić to samo, co starszy brat lub siostra, ale nie ma prawa do przywilejów wynikających z bycia starszym. Może sobie pozwolić na wybryki typowe dla młodszego rodzeństwa, ale przez rodziców nie jest traktowany z taką troską i czułością jak to najmłodsze. Czasem próbuje dorównać starszemu bratu, innym razem gra rolę dzidziusia. Dlatego średniakowi nie pozostaje nic innego, jak usamodzielnić się i czerpać jak najwięcej korzyści ze swojej sytuacji. Średniak - dziecko odsunięte na bok Wcielający się w różne role średniak popada w rozterkę, gdyż nie wie, czego się trzymać. Przegrywa w rywalizacji ze starszym bratem, jest słabszy. Z młodszym nie może konkurować, ponieważ więcej wie i potrafi. Często ma uczucie, iż jest ignorowany, odsunięty na bok, co obniża jego samoocenę . Często sprawia wrażenie opuszczonego, tak jakby nikt się nim nie interesował. Z obserwacji wynika, że u większości dzieci w którymś okresie życia występują fantazje na temat ich adoptowania przez rodziców. Te fantazje są charakterystyczne dla średniaków . Dlatego, chociaż dzieci te są bardziej niezależne i zaradne, potrzebują z naszej strony więcej uwagi i troski. Nie bez znaczenia są...
– Najlepiej byłoby po prostu „wpaść” – wyznaje 35-letnia szefowa jednego z oddziałów banku, matka dziesięcioletniego Piotrusia. – Świadomy wybór nie jest taki prosty. Czekamy na mieszkanie, pieniądz goni pieniądz. W pracy awanse, spełniamy się zawodowo i właściwie jesteśmy zadowoleni. Czasami jednak pojawia się myśl: a może by tak jeszcze jedno maleństwo. Ale jak tu się zdecydować... A i „wpaść” wcale nie tak łatwo. I tak odwlekamy decyzję. Sprawdź też, czy jesteś gotowa na dziecko – quiz z przymrużeniem oka – Jakby było drugie, to by po prostu było – dodaje redaktorka jednego z kobiecych miesięczników, mama dwunastoletniego Janka. – Ale o świadomą decyzję niełatwo. Do czterdziestki mam jeszcze parę lat – może się w końcu zdecydujemy. Dziecko i kariera Z badań statystycznych wynika, że rodzicom tym trudniej zdecydować się na drugie dziecko, im większa różnica wieku będzie między dziećmi . Częściej spotyka się rodziny, w których dzieci dzieli dwa-cztery lata różnicy. Chociaż dosyć popularny jest też model dystansu 6-, 8-letniego. Starsze dziecko się usamodzielnia, a mama może spokojnie zająć się pielęgnacją drugiego maleństwa. W ostatnim dziesięcioleciu ogromną rolę w podejmowaniu decyzji o liczbie posiadanych dzieci odgrywa sytuacja materialna, praca i kariera. O wiele trudniej zdecydować się na drugie czy trzecie dziecko kobiecie, która ma ustabilizowaną pozycję zawodową, otwartą drogę do awansów i i niezłe zarobki. O drugim dziecku myślą także z niepokojem osoby zatrudnione na mniej eksponowanych stanowiskach, zwłaszcza w rejonach dotkniętych bezrobociem. Co myślą rodzice, planując drugie dziecko? – Rodzice, decydując się na drugie dziecko, biorą pod uwagę nie tylko sytuację materialną rodziny, ale także chcą czegoś uniknąć lub coś wykorzystać –...
