Nie chcesz, by twoje dziecko stało się małym skarżypytą. Boisz się, że z tego powodu nie będzie lubiane, nikt nie zechce się z nim zaprzyjaźnić, zostanie wykluczone z grupy. Taka ogromna niechęć do donosicielstwa ma w Polsce swoje uwarunkowania historycznie – tłumaczy psycholog Beata Chrzanowska-Pietraszak z Uniwersytetu dla Rodziców. Najpierw czasy zaborów, potem komunizm sprawiły, że do tej pory niemal każde opowiadanie (nawet dziecka) w formie skargi uważa się za przejaw nielojalności albo zdrady. Tymczasem na Zachodzie jest zupełnie inaczej. Skarżenie się jest traktowane bardziej naturalnie. I nikt nie uważa go za naganne. Co nie znaczy, że dziecko może przybiegać do rodziców z każdym głupstwem.
Jacek mówi z płaczem mamie, że jego młodszy brat Adaś go uderzył. Takie poskarżenie się na rodzeństwo nie jest przejawem donosicielstwa, a jedynie sygnałem, że dziecko czuje się w danym momencie bezradne. – Właśnie bezradność, nieumiejętność znalezienia się w sytuacji to najczęstsze powody skarżenia – wyjaśnia psycholog. Dziecko w obliczu agresji często nie wie, co robić. No bo z jednej strony, chętnie oddałoby delikwentowi, z drugiej od rodziców wie, że nie powinno używać wobec nikogo siły. A wtedy zaczyna szukać wsparcia, kogoś, kto je poprze w konflikcie z drugim dzieckiem i dlatego biegnie do rodzica lub innej dorosłej osoby.
Czytaj też: 7 sposobów na kłótliwe rodzeństwo
Czasem jednak skarga dziecka nie wynika z bezradności. Bywa, że w ten sposób dziecko chce jedynie zwrócić na siebie uwagę. Stwierdzając „Jasiek ciągle mnie bije", chce powiedzieć: „On jest ode mnie gorszy, bo ja umiem się zachować i jestem grzeczny, a on – nie" albo: „Zobacz mamusiu, jaki jestem biedny". Może się też zdarzyć, że tak naprawdę winę ponosi nie ten, na którego poskarżono, a ten, kto się poskarżył. Bo to on najpierw sprowokował do bicia. Taki sposób donoszenia na innych na pewno nie jest godny pochwały i powinno się z nim walczyć.
Kiedy dziecko przybiega ze skargą, najpierw zbadaj sprawę. Czyli wysonduj, czy to, co dziecko mówi, jest zgodne z prawdą. Nie jest to proste, bo każdy brzdąc ma pewnie swoją wersję wydarzeń. Warto jednak spokojnie porozmawiać z dziećmi, wyjaśnić ich emocje, pokazać im, co mogła czuć druga strona konfliktu. Lepiej też nie rozwiązywać sporu za dzieci i nie wyznaczać kary Adasiowi, bo uderzył brata, czy Jasiowi, bo kłamie i prowokuje do bójki (chyba, że ich przewinienie jest duże i ewidentne). W ten sposób jedynie arbitralnie kończysz sprawę, a dziecko nie przekona się, że mogłoby spróbować poradzić sobie bez twojej pomocy.
Czy wiesz: Dlaczego dzieci kłamią?
Jeśli nie chcesz, by twoje dziecko ciągle skarżyło, nie mów: „Jak Kasia zabierze ci lalkę, to nie wyszarpuj jej, tylko przyjdź do mnie i mi o wszystkim powiedz". W ten sposób sama podpowiadasz dziecku, żeby przybiegało do ciebie z każdym problemem. A wtedy z dużym prawdopodobieństwem wychowasz małego skarżypytę, który szybko nabierze przekonania, że sam nie da sobie rady i w każdej konfliktowej sytuacji zacznie zwracać się do kogoś starszego (rodzica, dziadków czy pani w przedszkolu). Bo dla niego jedyną pewną obroną stanie się oskarżanie innych.
Najlepszym rozwiązaniem jest podpowiedzenie dziecku, co samo mogłoby zrobić w danej sytuacji – radzi pani psycholog. Kilkulatek może np. nie reagować na zaczepki, uprzedzić kolegę, że jeśli ten go uderzy, to o wszystkim powie rodzicom czy wreszcie zagrozić, że odpłaci pięknym za nadobne („Jeśli zabierzesz mi lalkę, to ja ci wezmę klocki"). W ten sposób dziecko przestanie się czuć bezbronne i rzadziej będzie szukać w tobie oparcia. A wtedy z pewnością poskarży się tobie tylko w wyjątkowych sytuacjach. Wtedy jednak przyczyną na pewno nie będzie chęć doniesienia na kolegę, tylko poczucie bezradności i potrzeba uzyskania pomocy w rozwiązaniu konfliktu.
Sprawdź: 5 zabaw, by dziecko przestało bić innych
Zdarza się, że dziecko co chwila przychodzi, by poskarżyć się na zachowanie innych. Z czego wynika taka postawa?
Czytaj też: Dziecko nielubiane w przedszkolu – jak możesz mu pomóc?
Modne Barbie , kucyki Pony , roboty z militarnymi akcesoriami, Tamagotchi , Furby , tablety... Długo by można jeszcze wymieniać najpopularniejsze przedszkolne zabawki. Przedszkolanki stwierdzają zgodnie: cztero-, pięciolatki uwielbiają przynosić te wszystkie atrakcje, bo mogą się nimi pochwalić i wspólnie bawić. A stąd już niedaleka droga do kreowania przedszkolnej mody. Chcę być jak moi koledzy Dzieci najpierw przyglądają się swoim rodzicom i z nich biorą przykład. Potem, gdy idą do przedszkola, wzorują się na swoich rówieśnikach. Kilkulatki mają bardzo silną potrzebę identyfikacji z otoczeniem, stąd gdy nie są do koleżanek i kolegów podobne (w ubiorze, zabawkach, gadżetach), czują się gorsze i mniej atrakcyjne. Poza tym dzieci dokonują oceny poprzez to, co mają, a nie to, kim są. Odbierają świat w sposób konkretny i bardzo materialny. Dopiero z czasem uczą się innych, bardziej abstrakcyjnych kryteriów. Kupować czy nie? Kiedy dziecko prosi cię o kupno takiej samej zabawki, jak ma koleżanka, czasem nie wiesz, co masz robić. Z jednej strony chciałbyś dziecku przychylić nieba. Z drugiej nie chcesz, by zawsze ulegało presji otoczenia i ślepo wierzyło, że to, co ma ktoś inny, jest najlepsze. Nie powinnaś jednak mody zupełnie potępiać. Czy sama jej często nie ulegasz? Zastanów się, jakie produkty wybierasz podczas zakupów w supermarkecie. Czy przypadkiem nie są tą towary reklamowane? Kupując dla siebie bluzkę, wybierasz tę, która jest modna w danym sezonie. Tych wszystkich wyborów dokonujesz zupełnie instynktownie, choć często właśnie zgodnie z modą. W podobny sposób zachowuje się kilkulatek. Jeśli absolutnie nie zgadzasz się na kupno wymarzonego kucyka, wywołujesz w dziecku poczucie krzywdy . Maluch czuje się gorszy od swoich rówieśników i myśli, że nigdy im nie dorówna. Nie oznacza to oczywiście, że zawsze powinnaś...
Nie kocham cię, mamo Dosłowne tłumaczenie: Zrobiłaś coś takiego, co sprawiło mi ogromną przykrość I bez względu na to, czy była to rzecz banalna (jak np. zakaz włączenia telewizora ), czy dotyczyła niebezpiecznej zabawy (np. nie pozwoliłaś dziecku wspinać się po meblach), maluch postanowił cię za to okrutnie ukarać, bo sam czuje się fatalnie. Zamiast reagować emocjonalnie, lepiej spokojnie wytłumacz malcowi, że nie powinien tak mówić. Pokaż mu, co tak naprawdę go zdenerwowało (najczęściej to twój zakaz), wytłumacz swoje postępowanie. Dobrze też powiedzieć, że nie powinno się używać takich słów, bo można kogoś mocno zranić. Dzięki temu dziecko uczy się rozpoznawania prawdziwej przyczyny swoich uczuć i kierowania nimi. Bo ty mnie nie kochasz Dosłowne tłumaczenie: Zrób wreszcie to, czego chcę W ten sposób dziecko chce cię zmanipulować, czyli liczy na to, że tknięta wyrzutami sumienia wyrazisz wreszcie zgodę na pomalowanie kredkami wszystkich ścian w pokoju albo w drodze wyjątku pozwolisz zjeść litr lodów na jeden raz. I przyznaj sama, że czasem się na tę sztuczkę nabierasz. Może nie do tego stopnia, by od razu wręczać dziecku kredki czy kubełek lodów, ale robisz się kochająca, miła czuła. Proponujesz inną atrakcję, by tylko przekonać malca o swojej miłości. I o to mu chodziło! Zamiast jednak zmieniać zdanie, lepiej powiedz dziecku, że je kochasz i właśnie dlatego nie zawsze możesz zgodzić się na wszystkie jego zachcianki (bo bolałby je brzuszek po zjedzeniu takiej ilości lodów). Jestem głupia, Jestem brzydki, Nikt mnie nie kocha Dosłowne tłumaczenie: Ale czuję się nieszczęśliwy! Powodów, dla których dziecko czasem używa tak zaskakujących (i przerażających rodziców) stwierdzeń może być kilka. Najczęściej dziecko w ten sposób chce zwrócić na siebie uwagę mamy i taty. Ta metoda jest wyjątkowo skuteczna, bo każdy rodzic...
Dziecko, które za nic nie chce założyć jakiejś koszulki (albo wszystkie chce zakładać na lewą stronę), panicznie boi się balonów albo robi inne trudne do wyjaśnienia rzeczy, wcale nie jest dziwne. Prawdopodobnie ma kłopoty z tzw. integracją sensoryczną . Co to jest integracja sensoryczna? Najprościej mówiąc, integracja sensoryczna (SI) to proces „obróbki” (rozpoznawania, segregowania, łączenia) informacji płynących do nas z otoczenia i z własnego ciała. Dzięki integracji sensorycznej to, co widzimy, wiążemy z tym, co słyszymy, czujemy itd., a co za tym idzie, możemy reagować odpowiednio do sytuacji, planować ruchy i działać. Do czego dokładnie jest nam potrzebna? Odbieramy świat wszystkimi zmysłami : widzimy, słyszymy, czujemy zapach, smak, dotyk. Odczuwamy także ruch, własną pozycję w przestrzeni i odbieramy wiele innych wrażeń. Nowe informacje (z otoczenia i z własnego ciała) napływają do nas nieustannie. Żebyśmy mogli się w tym wszystkim połapać i odpowiednio reagować (np. narysować to, co zaplanowaliśmy), nasz mózg musi je błyskawicznie zinterpretować, posegregować, połączyć ze sobą i porównać z doświadczeniami, które zgromadziliśmy wcześniej („Aha, gorące, trzeba natychmiast to wypuścić z rąk, żeby się nie oparzyć!”). Jak objawiają się problemy z SI? Specjaliści porównują mózg do policjanta kierującego ruchem na ogromnym skrzyżowaniu w godzinach szczytu. Jeśli sobie radzi, ruch odbywa się płynnie i bez zgrzytów. A jeśli nie, powstaje chaos . No dobrze, a jak to się ma do dziecka, które zakłada koszulkę na lewą stronę? Ano tak, że jeśli „policjant”, czyli mózg , nie radzi sobie z napływem informacji , źle je interpretuje (wzmacnia niektóre bodźce ponad miarę), źle segreguje itd., człowiek reaguje nieadekwatnie do sytuacji. Dotyk szwów koszulki albo drapiącej metki może stać się...
