
Odra to choroba wywołana wirusem z rodziny paramyksowirusów. Jest jedną z najbardziej zaraźliwych chorób, a niezaszczepionemu na nią dziecku niezwykle trudno jest się przed nią uchronić. Dzieci zwykle łagodnie ją przechodzą, ale trudno przewidzieć, jak będzie u konkretnego dziecka. Co jakiś czas docierają do nas wiadomości o epidemii odry, dlatego pytamy eksperta, jakie są jej objawy i jak ją leczyć.
Spis treści:
Odra - objawy
Kiedy można zarazić się odrą?
Odra – leczenie
Powikłania po odrze
Odra – szczepienie
Czy zaszczepione dziecko może zarazić się odrą?
Czy przebyta odra uodparnia na całe życie?
Czy dorośli powinni się szczepić tę chorobę?
Objawy odry
Do najczęstszych objawów odry należą:
- gorączka
- katar
- ból gardła
- kaszel
- zaczerwienienie oczu i światłowstręt,
- charakterystyczna wysypka.
Podczas odry kaszel jest zazwyczaj męczący i suchy, a twarz chorego dziecka wygląda jak po długotrwałym płaczu. Później pojawia się gruboplamista, zlewająca się wysypka, początkowo za uszami, następnie na twarzy i szyi oraz na tułowiu, rękach i nogach. Śluzówka jamy ustnej jest zaczerwieniona. Po wystąpieniu wysypki (po około 4–5 dniach) gorączka spada i dziecko powoli wraca do zdrowia. Niektóre maluchy, zwłaszcza te z mniejszą odpornością, mogą dość ciężko przechodzić infekcję (nawet z wysypką krwotoczną, drgawkami).
Kiedy można zarazić się odrą?
Po kontakcie z innym chorym dzieckiem. Odra przenosi się drogą kropelkową (poprzez kaszel, kichanie), nawet na duże odległości. Czas, w którym maluch jest już zakażony, ale jeszcze nie ma objawów (okres wylęgania), wynosi 9–14 dni. Odra jest najbardziej zaraźliwa pięć dni przed pojawieniem się wysypki oraz cztery dni po jej wystąpieniu.
Jak leczyć odrę u dziecka?
Leczenie odry jest wyłącznie objawowe. Należy:
- obniżać gorączkę środkami przeciwgorączkowymi,
- stosować lekkostrawną dietę,
- podawać dużo napojów.
- w czasie silnego kaszlu podawać leki przeciwkaszlowe.
Jeśli choroba nie przebiega ciężko, dziecko może przebywać w domu, ale powinno leżeć w łóżku, także kilka dni po ustąpieniu gorączki. Warto też zadbać o jak największy komfort chorego dziecka.
- Pokój chorego musi być starannie wietrzony.
- Zaczerwienione oczy można przemywać solą fizjologiczną.
- Ulgę przy światłowstręcie przyniesie przytłumione światło w pokoju.
Zobacz też: Alergiczne niemowlę - testy alergiczne, leczenie alergii
Powikłania po odrze
Najczęstszymi powikłaniami są:
- zapalenie ucha (które może zagrażać utratą słuchu),
- zapalenie krtani (bywa, że towarzyszą mu silne ataki duszności, zwłaszcza u dzieci przed piątym rokiem życia),
- zapalenie płuc,
- zapalenie mięśnia sercowego,
- odrowe zapalenie mózgu (najgroźniejsze).
Powikłania występują u jednego na piętnaścioro dzieci, które zachorowały. Można je podejrzewać, jeśli po okresie bez gorączki ponownie wzrasta temperatura. Wtedy trzeba szybko zgłosić się do lekarza.
Czy są szczepienia na odrę?
Tak. Obowiązkowo podaje się szczepionkę na odrę wszystkim dzieciom w wieku 13–14 miesięcy (potrójną – przeciw odrze, różyczce i śwince – MMR). Daje ona skuteczną ochronę, w połączeniu z drugą dawką (przypominającą) w 6 roku życia. Wcześniej drugą dawkę dzieci otrzymywały w 10 roku życia, ale powracające przypadki choroby spowodowały zmianę w kalendarzu szczepień. Dzieci, które ominęło szczepienie MMR w 6 roku życia, otrzymają ją wg starego schematu w 10 roku życia.
Czy zaszczepione dziecko może zarazić się odrą?
Szczepienie przeciw odrze jest bezpieczne i bardzo skuteczne, dlatego procent dzieci, które nie nabyły odporności po szczepionce MMR, jest znikomy. Po podaniu pierwszej dawki szczepionki przeciw odrze (MMR) odporność uzyskuje ok. 95-98% osób zaszczepionych. Pozostaje więc naprawdę niewielkie ryzyko, że dziecko zachoruje na odrę po pierwszej dawce, a druga dawka MMR zapewnia wieloletnią odporność blisko 100% osób zaszczepionych. Badania wykazały, że dwie dawki MMR dają odporność na poziomie naturalnej, uzyskanej po przechorowaniu odry.
Czy przebyta odra uodparnia na całe życie?
Po przechorowanej odrze w organizmie pozostają przeciwciała przeciwko temu wirusowi, więc z dużym prawdopodobieństwem można założyć, że przebyta odra daje odporność na całe życie. Za ludzi uodpornionych na odrę uważa się więc osoby, które ją przechorowały lub zostały zaszczepione dwiema dawkami szczepionki MMR.
Czy dorośli powinni się szczepić na odrę?
Dorośli urodzeni przed 1975 rokiem nie byli obowiązkowo szczepieni przeciwko odrze, a drugą dawkę szczepień wprowadzono dopiero w 1991 roku, dlatego szczepienia przeciwko tej chorobie są rekomendowane dorosłym, którzy:
- nie byli szczepieni przeciw odrze w dzieciństwie,
- otrzymali tylko jedną dawkę szczepionki,
- młodym kobietom, zwłaszcza pracującym w środowiskach dziecięcych (przedszkola, szkoły, szpitale, przychodnie).
Odpowiadała ekspert: pediatra onkolog prof. Maria Korzon, członek zarządu oraz prezes oddziału gdańskiego PTP, kierownik Kliniki Pediatrii, Gastroenterologii i Onkologii Dziecięcej Instytutu Pediatrii AM w Gdańsku, wojewódzki konsultant ds. pediatrii.