Próchnica u dzieci to ogromny problem zdrowotny w naszym kraju. Niestety rodzice często wychodzą z założenia, że o zęby mleczne nie trzeba dbać skoro i tak szybko wypadną maluchowi. To błędne myślenie – w ten sposób dziecko ma nie tylko chore mleczaki, ale i stałe zęby, które są atakowane przez bakterie w trakcie wyrzynania. Efekt takiego podejścia jest zatrważający – Polska należy do czołówki krajów, w których próchnica dotyka najwięcej dzieci. Dane mówią, że nawet 90 procent polskich dzieci ma próchnicę.
Próchnica u dzieci:
Próchnica (z łac. caries dentium) to choroba bakteryjna i zakaźna wywołana głównie przez bakterie Streptococcus mutans. Ich obecność w jamie ustnej powoduje powstanie tzw. płytki nazębnej w postaci lepkiej substancji osadzającej się na zębach i dziąsłach.
Jeżeli nie usuwa się jej regularnie, bakterie zaczynają produkować kwasy (głównie kwas mlekowy) z zawartych w resztkach pokarmów cukrów. Zakwaszone środowisko jamy ustnej sprzyja demineralizacji szkliwa. W ten sposób dochodzi do uszkodzenia zębów i powstania w nich ubytków próchnicowych.
Próchnica zębów mlecznych wygląda tak samo, jak zębów stałych, ale rozwija się szybciej, na co wpływ ma delikatniejsza budowa dziecięcych zębów (są mniej zmineralizowane, mają cieńsze szkliwo i warstwę zębiny).
Wyróżniamy kilka rodzajów próchnicy, m.in.:
Próchnica zębów mlecznych, jak i stałych wymaga leczenia. Zaniedbanie powoduje rozwój choroby, co wymaga później długotrwałego leczenia, często kanałowego (głównie w przypadku zębów stałych). Podjęte zbyt późno może doprowadzić do usunięcia zęba.
Próchnica rozwija się u dzieci stopniowo i na początku jest mało widoczna.
Objawy próchnicy u dzieci:
Próchnica u dzieci powstaje na skutek:
Nazywana jest także próchnicą początkową, smoczkową lub niemowlęcą. Dotyczy głównie niemowląt i dzieci do trzeciego roku życia. Występuje u dzieci karmionych mlekiem modyfikowanym, jak i naturalnie. Trzeba jednak podkreślić, że dzieci karmione piersią znacznie rzadziej zapadają na tego typu próchnicę.
W próchnicy butelkowej zmiany próchnicze dotyczą głównie zębów przednich, często powodują również zapalenie dziąseł. Próchnica u bardzo małych dzieci jest niebezpieczna, gdyż może dotyczyć także zalążków zębów stałych.
Powstaniu próchnicy butelkowej sprzyjają:
Metoda leczenia stomatologicznego zależy od stopnia zaawansowania ubytku próchniczego w zębie dziecka. Stosuje się:
Nieleczona próchnica może doprowadzić do zakażenia organizmu. Bakterie mogą przedostać się z jamy ustnej do nosogardła, płuc i spowodować infekcje dolnych dróg oddechowych i problemy z układem pokarmowym. Patogeny mogą także przedostać się do krwiobiegu i spowodować zapalenie mięśnia sercowego, zapalenie nerek czy nawet sepsę.
Wśród powikłań próchnicy należy wymienić:
Zaawansowana próchnica u dzieci skutkująca utratą zębów mlecznych powoduje problem z prawidłowym wykształceniem się narządu żucia, co sprzyja powstaniu wady zgryzu, a co za tym idzie zaburzeniom mowy.
Najważniejsze jest regularne, codzienne usuwanie z zębów płytki nazębnej. Już od pierwszych dni życia dziecka trzeba dbać o higienę jego jamy ustnej:
Według rekomendacji dentystycznych towarzystw naukowych już od pojawienia się pierwszego ząbka u dziecka można stosować pastę z fluorem o stężeniu 500 ppm fluoru (dla dzieci 6-24 miesięcy). U dwuletnich dzieci można nałożyć na szczoteczkę pastę o stężeniu 1000 ppm fluoru, wielkości ziarna grochu.
Należy zadbać, by dziecko nie podjadało między stałymi posiłkami, nie pozwalać maluchowi na zasypianie z butelką w ustach oraz uczyć go, że po wieczornym myciu zębów nic się już nie je.
Należy także pilnować czystości smoczka, butelek, kubków i plastikowych sztućców. Trzeba je regularnie myć. Nie wolno ich oblizywać, gdyż w ten sposób bardzo łatwo można przekazać dziecku bakterie wywołujące próchnicę. Z tego samego powodu nie powinno się całować dziecka bezpośrednio w usta.
W zapobieganiu próchnicy u dzieci ważną rolę odgrywa również ich dieta:
Źródło: Elżbieta Pels, Izabela Tkacz-Ciebiera „Próchnica wczesnego dzieciństwa w odniesieniu do liczebności bakterii Streptococcus mutans i Lactobacillus spp. w ślinie", Wyd. Nowa Stomatologia 2017.
Zobacz także:
Z radością przyjmujesz każdy przejaw dziecięcej samodzielności, bo im więcej maluch potrafi zrobić sam, tym więcej czasu zyskujesz dla siebie. Jednak w chwilach, które dziecko spędza w łazience, myjąc ząbki, nie powinno cię obok niego zabraknąć. Jak prawidłowo myć zęby mleczne? Prawidłowe mycie zębów polega na ich dokładnym wyszczotkowaniu. Przez pierwsze lata życia dzieci nie mają jednak ani tyle cierpliwości, ani na tyle sprawnych rączek, aby temu zadaniu sprostać. Nie znaczy to jednak, że należy je całkowicie wyręczać. Po skończeniu roku dziecko próbuje samo posługiwać się szczoteczką, płukać zęby wodą i ją wypluwać. Gdy się tego nauczy, może zacząć używać pasty (ważne, by od samego początku wiedziało, że nie powinno jej połykać). Dziecięce działania należy traktować trochę w kategoriach zabawy, a przede wszystkim jako wykształcanie nawyku dbania o higienę . Pochwały za pamiętanie o tym obowiązku i za zaangażowanie w mycie ząbków są jak najbardziej wskazane. Instrukcja mycia zębów mlecznych krok po kroku 1. Wszystkie zęby z boku czyść od zewnątrz ruchem kolistym, a od strony języka ruchem wymiatającym. 2. Powierzchnie żujące i tylne starannie szczotkuj ruchami do przodu i do tyłu. 3. Zęby przednie myj ruchami góra–dół. Zawsze zaczynaj od dziąsła i kieruj się do końca zęba. Na zakończenie wypłucz usta. Czy rodzicie powinni myć dzieciom zęby? Zdaniem stomatologów rodzice powinni pomagać dzieciom przy myciu zębów nawet, gdy zaczną one chodzić do szkoły podstawowej. W tym względzie nie ma co stawiać na rekordy w samodzielności. Jeśli zdarza się, że w ciągu dnia nie ma czasu na wspólne mycie zębów, dziecko (zwłaszcza starsze) może próbować umyć je samo, ale w wieczornym rytuale powinni wspomóc je rodzice. Można podzielić obowiązki: najpierw maluch myje zęby sam, potem szczoteczkę...
Chociaż dzieci poniżej pierwszego roku życia mają zaledwie kilka zębów to zdaniem ekspertów jest to najlepszy czas, by po raz pierwszy odwiedziły stomatologa – wynika z badań amerykańskich naukowców z The American Academy of Pediatric Dentristy. Ponad 40% dzieci ma próchnicę zanim pójdzie pierwszy raz do przedszkola. Jest to o tyle niepokojące, że próchnica występująca w zębach mlecznych podnosi ryzyko rozwoju demineralizacji szkliwa zębów stałych. Nie tylko zdrowie, ale też dobre nawyki Przyprowadzając małe dziecko do gabinetu stomatologicznego, rodzice mają okazję nie tylko poznać stan jamy ustnej swojego dziecka, ale także otrzymują informacje związane z profilaktyką i higieną jamy ustnej ich pociech tak, by zapobiec rozwojowi próchnicy. Pierwsza wizyta u dentysty stanowi także początek wyrobienia u dziecka dobrych nawyków związanych z dbaniem o właściwy stan zdrowia swojego uzębienia. – Obecnie wielu dorosłych panicznie boi się wizyty u dentysty, ale nie zapominajmy, że wszelkie traumy związane z leczeniem stomatologicznym przeważnie rodzą się we wczesnym wieku, kiedy to rodzice przyprowadzają do gabinetu swoją kilkuletnią pociechę z płaczem z powodu bólu zęba. Wtedy jest stanowczo za późno i dziecku pierwsza wizyta kojarzy się negatywnie utrwalając nieprawidłowe stereotypy, które w przyszłości mogą rzutować na jego dbanie o zdrowie jamy ustnej – mówi lek. stom. Bartosz Nowak z Centrum Implantologii i Stomatologii Estetycznej PRODENTA w Gliwicach. Pierwsza wizyta może być dla dziecka formą zabawy. – Małe dzieci nie są uprzedzone, wszystko je ciekawi, więc z pomocą lekarza stomatologa, pierwsza wizyta może być dla dziecka po prostu fajną zabawą – ocenia dr Bartosz Nowak. Zdaniem dentysty, rodzice też zbyt późno wręczają dzieciom szczoteczkę do mycia zębów i zaszczepiają nawyk codziennego mycia zębów. –...
Wyniki badań przeprowadzone przez Fundację Wiewiórki Julii są alarmujące. Co trzecie dziecko nie ma własnej szczoteczki do zębów, około 30% przyznaje się, że nie myje zębów regularnie , a 10% dzieci wcale ich nie myje . Jeśli odpowiednio szybko nie zareagujemy, z każdym rokiem sytuacja będzie się pogarszać. Zgodnie z raportem Ministerstwa Zdrowia w Polsce 6-latkowie mają częściej próchnicę, niż ich rówieśnicy w Wietnamie, Bośni, czy RPA. Dlatego już od najmłodszych lat powinniśmy wyrabiać w dzieciach nawyki higieny jamy ustnej i dbać od samego początku o zęby mleczne naszych dzieci. Zadbane zęby mleczne przekładają się na zdrowe zęby stałe , ponieważ wszelkie stany zapalne jamy ustnej toczące się w obrębie zębów mlecznych oraz ich tkanek okołowierzchołkowych mogą mieć nieodwracalne skutki uszkadzając zawiązki zębów stałych. Jak dbać o zęby dziecka? Już od okresu niemowlęcego rodzice powinni poważnie podejść do tematu pielęgnacji jamy ustnej dziecka i po każdym karmieniu przecierać dziąsełka jałowym gazikiem zwilżonym wodą lub rumiankiem, a gdy pojawi się pierwszy ząbek zakupić specjalną silikonową nakładkę na palec i czyścić pierwsze ząbki. Na rynku dostępne są pierwsze szczoteczki dla niemowląt połączone z gryzakiem, dzięki czemu maluch poprzez zabawę przyzwyczaja się do nawyku czyszczenia zębów. Kiedy maluch zdobędzie sprawność manualną, około trzeciego roku życia, może już samodzielnie zacząć czyścić zęby, oczywiście pod okiem rodzica, ponieważ dziecko nie wie, jak prawidłowo manipulować szczoteczką i naszym obowiązkiem jest dawanie wskazówek. U małych dzieci (3-5 lat) zaleca się szczotkowanie metodą ruchów okrężnych dwa razy dziennie z użyciem pasty z fluorem. Dzieciom w wieku 6-9 lat należy zakupić już nieco większą szczoteczkę o innym kształcie i wyprofilowaniu główki, odpowiednim do czyszczeniu pierwszych...
