Zimowe urazy - złamania, zwichnięcia, skręcenia, urazy głowy

Zimowe wypadki grożą nie tylko małym narciarzom. Może do nich dojść także na górce pod domem (np. gdy zderzą się rozbawieni saneczkarze), a nawet na oblodzonym chodniku czy zaśnieżonych schodkach. Do jakich urazów najczęściej dochodzi zimą?

Polecamy także: Co zagraża twojemu dziecku? Bezpieczeństwo dziecka w domu i poza nim

Uraz głowy

Czasem to zwykła „śliwka”, a czasem poważny uraz.

Co robić?
Gdy dziecko uderzy się w głowę:

• Przyłóż mu  do czoła coś zimnego. To zmniejszy obrzęk.
• Uważnie obserwuj dziecko. Inne niż zwykle zachowanie, np. nienaturalne pobudzenie lub senność, mogą świadczyć o tym, że uraz jest poważny.

Kiedy do lekarza?
Idź z dzieckiem do lekarza jeśli:

• Uderzyło się w tył głowy.
• Uderzenie było bardzo mocne.
• Rana krwawi.

Uwaga!
Natychmiast wezwij pogotowie, jeśli dziecko:

• Straciło przytomność lub jest senne.
• Ma nierówne źrenice.
• Wymiotuje.
• Lwci mu krew z nosa, ust albo uszu.
• Ma zawroty głowy.
• Drętwieją mu kończyny.

Złamanie

Można je podejrzewać wówczas, gdy po urazie ręka lub noga (a także łokieć, palec lub – najczęściej! – nadgarstek) boli i puchnie, a dziecko nie pozwala jej dotknąć. Kończyna może być zniekształcona. Złamana kość może nawet (przy złamaniu otwartym) rozerwać skórę.

Co robić?

• Unieruchom kończynę wraz z dwoma sąsiednimi stawami (powyżej i poniżej urazu). To zmniejsza ból i ryzyko przemieszczenia kości.  Poniżej piszemy o tym, z czego można zrobić prowizoryczną szynę.
• Nigdy nie próbuj nastawiać ani prostować zniekształconej kończyny!
• W przypadku złamania otwartego (gdy kość przebija skórę) zabezpiecz ranę jałową gazą i natychmiast wezwij pogotowie.

Kiedy do lekarza?
Zawsze, gdy podejrzewasz uraz poważniejszy niż zwykłe stłuczenie. Jedynie prześwietlenie pozwala ocenić, co się dziecku stało. Często kość jest tylko pęknięta lub nadłamana – to charakterystyczne dla maluchów złamania typu „zielonej gałązki”.
W przypadku złamania konieczne jest założenie gipsu, czasem nastawienie kości, a niekiedy operacja.

Zwichnięcie

O zwichnięciu mówi się wówczas, gdy podstawa kości przemieszcza się i traci łączność z torebką stawu. Może się to wiązać z uszkodzeniem więzadeł, chrząstki i łąkotek oraz naciągnięciem lub rozerwaniem torebki stawowej. Nie można go zostawić samemu sobie, by nie doszło do powikłań: np. uszkodzenia nerwów i naczyń albo niedokrwienia.
Zwichnięcie może dotyczyć m.in. stawów ramion, palców i kolan. Podobnie jak złamanie, można je podejrzewać wówczas, gdy pojawia się silny ból i obrzęk. Inne objawy to zniekształcenie obrysu stawu, nieprawidłowe ustawienie kończyny, niemożność wykonania ruchu.

Co robić?

Jeśli podejrzewasz, że dziecko doznało zwichnięcia:

• Unieruchom kości tworzące staw, by się nie przemieściły.
• Zrób zimny okład.
• Nie próbuj samodzielnie nastawiać kości.

Kiedy do lekarza?
Zawsze przy podejrzeniu zwichnięcia.

Uwaga!
Zwichnięcie może nastawić wyłącznie lekarz. Na ogół robi się to w znieczuleniu miejscowym.

Skręcenie

Do skręcenia dochodzi wówczas, gdy zostanie przekroczony fizjologiczny zakres ruchu w stawie i dochodzi do naciągnięcia bądź zerwania torebki stawowej i więzadeł.
Skręcić można nie tylko kostkę (czyli staw skokowy), ale także np. kolano.
Objawy to silny ból, obrzęk i krwiak.

Co robić?

Gdy podejrzewasz skręcenie:

• Zrób zimny okład, stosuj żele przeciwbólowe i przeciwzapalne.
• Unieruchom staw opaską elastyczną.

Kiedy do lekarza?
Zawsze przy podejrzeniu skręcenia. Na skutek tego urazu może dojść do komplikacji, np. uszkodzenia przyczepów ścięgien czy fragmentów kostnych. Skręcenie może też powracać.

Stłuczenie

To właśnie do stłuczeń dochodzi zimą najczęściej.
Objawy to ból (mniejszy niż przy zwichnięciu) i siniak.

Co robić?

• Ochładzaj stłuczone miejsce, by zmniejszyć opuchliznę.
• Stosuj żele zmniejszające krwiaki (np. maść z arniki).

Kiedy do lekarza?
Idź z dzieckiem do lekarza, jeśli:

• Ból nie mija.
• Obrzęk się powiększa.
• Dziecko unika zabawy i  chroni kończynę.

Czym można unieruchomić kończynę po urazie?

Do unieruchomienia kończyny nadaje się:

• Grube czasopismo, które zginamy tak, by powstała rynienka.
• Niewielka deseczka, np. linijka.
• Parasolka.
• Tektura.
• Gruby patyk.

Uwaga! Między kończynę a usztywnienie włóż coś miękkiego, np. watę czy szal.
Nie mocuj ciasno, by nie zatamować przepływu krwi.
Jeśli unieruchamiasz rękę, odciąż  ją przy pomocy temblaka, np. z chustki.

KONSULTACJA: dr n. med. Agnieszka Ryszkowska, pediatra, Mediconcept, Wrocław

Zobacz także: Pierwsza pomoc - resuscytacja dziecka po 1. roku życia